بیماری واریسلا یا آبله مرغان (chicken pox)/ ویروس واریسلا- زوستر
آبله مرغان :
بیماری حادی است که در کودکان به علت تماس اولیه با ویروس حاصل می شود ویروس از طریق مخاط مجرای فوقانی تنفسی یا ملتحمه چشم وارد بدن می شود وپس از تکثیر اولیه در غدد لنفاوی منطقه ای در بدن پخش شده و در کبد و طحال تکثیر می کند (ویرمی اولیه ). سلول های عفونی مونوکلئار ویروس را به پوست ، جایی که راش تیپیک ایجاد می شود، منتقل می کند . تورم سلول های اپی تلیال ، تخریب بالونی سلول ها و تجمع مایع بافتی باعث ایجاد شکل وزیکولی می شود.(ویرمی ثانویه )
بیماری واریسلا یا آبله مرغان (chicken pox) یک بیماری خفیف و بسیار مسری است
که بطور عمده در کودکان مشاهده می شود
این بیماری با بثورات منتشر وزیکولی بر روی پوست وغشاهای مخاطی مشخص شده و در بالغین و کودکان مبتلا به نقص ایمنی از شدت بیشتری بر خور دار است
بیماری زوستر :
پاسخ میزبان تقریبا مصون ، به واکنش مجدد ویروس آبله مرغان می باشد که در گانگلیای حسی به حالت مخفی وجود داشته است . ویروس درگانگلیا تکثیر می یابد و موجب درد و التهاب شدید می شود . سپس این ویروس در سطح پوست به طرف پایین عصب ، حرکت کرده و تشکیل وزیکل می دهد .
بیماری زونا یا زوستر بطور اسپورادیک رخ می دهد و بالغین و افراد مبتلا به نقص ایمنی را ناتوان می سازد
در این بیماری بثورات پوستی محدود به منطقه توزیع یک گانگلیون حسی هستند و از لحاظ ظاهری شبیه بثورات آبله مرغان میباشند هر دو بیماری توسط یک ویروس ایجاد می شوند
آبله مرغان بیماری حادی است که متعاقب تماس اولیه فرد با ویروس حاصل می شود در حالی که بیماری زونا پاسخ میزبان تقریبا مصون در برابرفعا لیت مجدد ویروس واریسلا که در حالت مخفی در گانگلیون های حسی به سر میبرد می باشد
علایم شایع:
تاول‌های قرمز و دردناک که امکان دارد در هر جایی از بدن به وجود آیند. این تاول‌ها ۵-۴ روز پس از آغاز علایم اولیه ظاهر می‌شوند. تاول‌ها معمولاً در روی یک نوار پهن پوست قرمز در امتداد مسیر رشته‌های عصبی حسی در یک ناحیه خاص پوست پدید می‌آیند. تاول‌ها را غالباً می‌توان در ناحیه قفسه سینه دید که البته تنها در یک طریف بدن گسترش می‌یابند.
تب و لرز خفیف
احساس کسالت
تهوع، دل‌پیچه یا اسهال خفیف
درد روی قفسه سینه، صورت، یا درد سوزشی در پوست شکم برحسب ناحیه‌ای که گرفتار شده است
عوارض احتمالی:
.۱عفونت باکتریایی ثانویه در تاول‌های زونا
.۲درد مزمن، خصوصاً در سالمندان، که تا ماه‌ها یا سال‌ها در مسیر رشته‌های حسی محل قبلی وجود تاول‌ها باقی می‌ماند.
.۳زخم قرنیه
.۴عفونت دستگاه عصبی مرکزی
عوامل افزایش دهنده خطر:
.۱سن بالای ۵۰ سال
.۲استرس
.۳وجود یک بیماری که باعث کاهش مقاومت بدن شده باشد
.۴استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی یا ضدسرطان
.۵جراحی یا تاباندن اشعه به نخاع
.۶لوسمی یا لنفوم
روش های تشخیص :
۱- لام مستقیم
۲- کشت
۳- سرولوژی
۴- روش های ملکولی
عامل بیماری آبله مرغان و زونا یک ویروس مشترک است
ویروس واریسلا – زوستر Varicella zoster Virus
که با نام HHV -3 نیز شناخته می شود عامل بیماری آبله مرغان ((varicella و زونا (zoster) می باشد
خصوصیات ویروس واریسلا- زوستر
ویروس واریسلا- زوستر از نظر مرفولوژیکی شبیه ویروس هرپس سیمپلکس است و هیچ گونه مخزن حیوانی ندارد
این ویروس در محیط کشت حاصل از جنین انسان تکثیر یافته و بطور مشخصی موجب تولید انکلوزیون های داخل هسته ای می شود.
ویروس عفونی در داخل سلول میزبان باقی می ماند و تکثیر مکرر آن از طریق سلولهای آلوده آسانتر از مایع حاصل از کشت بافتی صورت می گیرد.
ایزوله های ویروسی بدست آمده از وزیکول های بیماران مبتلا به آبله مرغان یا زونا از نظر ژنتیکی هیچ تفاوت عمده ای با یکدیگر ندارند.
تلقیح مایع داخل وزیکول زونا به کودکان باعث بروز بیماری آبله مرغان در آنها می شود
کودکانی کا از عفونت مربوط به ویروس زوستر بهبود یافته اند در برابر بیماری آبله مرغان مقاوم هستند
تشخیص آزمایشگاهی
در نمونه های رنگ آمیزی شده ازپوسته ها یا سواپ های به دست آمده از پایه وزیکول ها، سلولهای غول پیکر چند هسته ای را می توان مشاهده کرد . این سلولها در وزیکولهای غیر هرپسی وجود ندارند
آنتی ژن های ویروسی داخل سلول میزبان را می توان توسط رنگ امیزی ایمونوفلوئوروسانس نشان داداستفاده از روشهای شناسایی سریع ویروس واریسلا-زوستر از لحاظ بالینی برای تشخیص عفونت مهم هستند . بررسی شکل ظاهری ذرات ویروس موجود در مایع وزیکول در زیر میکروسکوپ الکترونی موجب تمایز هرپس ویروس ها و پوکس ویروس ها از یکدیگر میشود . آنتی ژن های اختصاصی ویروس واریسلا-زوستر در مایع وزیکول و ترشحات حاصل از پوسته ها یا مواد حاصل از بیوسی وجود دارند
اگر چه اثرات سیتوپاتیک ویروس واریسلا گاهی بسیار آهسته ظاهر می شوند اما ویروس را می توان از مایع وزیکول و در کشت سلولهای انسانی در مدت۷-۳روز بدست آورد . ویروس واریسلا-زوستردر مایع وزیکول بسیار نا پایدار است و تلقیح آن در کشت های سلولی باید به سرعت انجام گیرد .
افزایش تیتر آنتی بادی اختصاصی را می توان در سرم بیماران توسط آزمایشهای ایمونوفلوئوروسانس غیر مستقیم و ایمونواسی آنزیمی مشاهده نمود
تست انتخابی به هدف آزمایش و امکانات ازمایشگاهی بستگی دارد نقش ایمنی سلولی در مقابله با این ویروس بسیار مهم و در شناسایی آن است
اپیدمیولوژی
هرپس زوستر عفونت ناشی از فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر، که در ریشه های عصبی نخاع پس از ایجاد آبله مرغان نهفته است. این ویروس می تواند برای چند دهه خفته باقی بماند. پزشکان سبب فعال شدن آن در سیستم ایمنی بدن را ناشی از پیری و استرس می دانند. عفونت دستگاه عصب نخاعی به پوست، باعث سوزش و یا درد سطح بدن می شود
ویروس واریسلا زوستر یک هرپس ویروس است و مانند دیگر هرپس ویروس ها باعث بروز هر دو عفونت اولیه و راجعه میشود و در گانگلیون های اعصاب حسی نهفته باقی می ماند.
این ویروس عامل ایجاد دو عفونت در انسان است :
۱-واریسلا=آبله مرغان
۲-زوستر=زونا
*آبله مرغان یک عفونت ژنرالیزه و اولیه بوده که با اولین برخورد فرد با ویروس رخ می دهد
*پس از بهبودی ضایعات اولیه ویروس در گانگلیون های اعصاب حسی نهفته باقی مانده و در هر ۳ تا ۵ نفر از هر ۱۰۰۰ نفر باز فعال شده و ضایعات هرپس زوستر را ایجاد می کند.
بروز بیماری با افزایش سن و سرکوب ایمنی افزایش می یابد.
افراد مستعد به نوع کشنده بیماری :
بیماران ایدزی
کموتراپی در سرطان
مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
بدخیمی های خونی
اختلالات ایمنی
تظاهرات بالینی
یافته های عمومی:
آبله مرغان یک بیماری دوران کودکی است و ویژگی آن علائم سیستمیک خفیف و ضایعات ماکولوپاپولار ژنرالیزه با خارش شدید است که بسرعت به وزیکول هایی با بستر اریتماتوز تبدیل می شوند
*ضایعات دهانی در آبله مرغان اهمیت تشخیصی ،علامتی و درمانی ندارند.
*در زونا دوره پرودرمال بطور شایع ۲ تا ۴ روز بوده و در این مدت درد تیر کشنده و پاراستزی ،سوزش و تندرنس در طول عصب درگیر وجود دارد .سپس وزیکول های یک طرفه در بستر اریتماتوز به شکل خوشه ای تظاهر نموده که عمدتا در طول مسیر همان عصب مبتلا است و باعث پیدایش نمای اختصاصی درماتوم منفرد می شود.
پس از یک هفته ضایعات وزیکولر پوسته ریزی کرده و طی ۲ تا ۳ هفته بهبودی رخ می دهد.
اعصابی که در زونا درگیر می شوند شامل :
C3-t5-l1-l2
و اولین شاخه عصب تری ژمینال…
مشکل تشخیص زونا در فاز پرودرمال است یعنی زمانی که درد بدون حضور ضایعه وجود دارد.
در این مرحله تشخیص های نادرست آپاندیسیت و … مطرح می شود…
مشکل ترین مسئله تشخیصی درد ناشی از ویروس زونا بدون تشکیل ضایعات در عصب است که زوستر سین هرپس نامیده می شود.تشخیص این موارد بر اساس علائم بالینی و شواهد سرولوژیک است
شایعترین عارضه هرپس زوستر نورالژی پس از هرپس است که در آن یک ماه پس از بهبودی ضایعات پوستی و مخاطی درد باقی می ماند.
ویروس واریسلا زوستر یک دی‌ان‌ای ویروس و یکی از هشت ویروس هرپسی شناخته شده است که می‌تواند مهره‌داران را آلوده کند. این ویروس عامل دو بیماری معروف آبله‌مرغان و زونا می‌باشد که به طور معمول به ترتیب در کودکان و بزرگسالان دیده می‌شوند.
نحوه ی ابتلا:
بیماران مبتلا به آبله مرغان پس از این که بهبود یافتند ، این ویروس به صورت غیرفعال برای تمام عمر در اعصاب مجاور نخاع این بیماران باقی می ماند و آنان را برای همیشه نسبت به آبله مرغان مصون می سازد ، هر چند موارد استثناء نیز وجود دارد . ضعیف شدن سیستم ایمنی افراد مسن ( بالاتر از پنجاه سال ) می تواند ویروس موجود در بدن آنها را دوباره فعال کند و موجب بروز بیماری زونا شود .
عوامل محرک که باعث فعا لیت مجدد ویروس در گانگلیون می شوند هنوز شناخته نشده اند به نظر می رسد ضعف سیستم ایمنی باعث تکثیر ویروس در گانگلیون شده و متعاقب آن التهاب و درد شدید ایجاد می کند. ویروس در مسیر رو به پایین عصب به طرف پوست حرکت کرده و موجب تشکیل وزیکول می شود. احتمالا .ایمنی سلولی مهمترین عامل دفاعی میزبان در برابر عفونت واریسلا-زوستر است
درمان بیماری
هدف درمان آبله‌مرغان جلوگیری از بروز عوارض آن است. برای این منظور گرفتن ناخنها ، حمام روزانه با آب ولرم و داروهای ضد خارش توصیه میشود. درمان با آسیکلوویر نیز در بیمارانی که کمتر از ۲۴ ساعت از بیماری آنها گذشته، توصیه میشود، بخصوص در بیماران بالای ۱۵ سال. اگر تب وجود دارد، از استامینوفن استفاه کنید. به هیچ عنوان از آسپیرین استفاده نکنید، زیرا این دارو ممکن است در بروز سندرم رای (یک نوع آنسفالیت) در کودکانی که دچار عفونت ویروسی هستند، نقش داشته باشد.