پیش از ازدواج
در دوران قبل از ازدواج آزمایشهایی برای زوجین درخواست میشود که عبارتند از:
VDRL برای اطمینان از عدم ا بتلا به سیفلیس
آزمایشهای مربوط به هپاتیت B
آزمایش شمارش سلو لهای خونی
آزمایش گروه خون جهت شناسایی مادران Rh منفی
آزمایش عدم اعتیاد
HIV برای اطمینان از عدم ابتلا به ایدز

پیش از بارداری و دوران بارداری
مراقبتهای بهداشتی زمان بارداری از اهمیت خاصی برخوردارند زیرا این مراقب تها سلامت حداقل دو نفر را (اگر جنین دوقلو نباشد!) تضمین میکنند. مراقب تهای مورد بحث شامل معاینات بالینی و بررس یهای پاراکلین کیی (تستهای آزمایشگاهی وسونوگرافی)ا ست.
VDRL برای اطمینان از عدم ابتلا به سیفلیس
آزمایشهای مربوط به سرخجه و هپاتیت B
آزمایش شمارش سلو لهای خونی
HIV برای اطمینان از عدم ابتلا به ایدز
بطور کلی انجام ۵ تست آزمایشگاهی زیر نیز در مورد زنان باردار توصیه میشود که عبارتند از
آزمایش انداز هگیری آلفافیتوپروتئین ( AFP )، آزمایش غربالگری دیابت حاملگی، آنتی باد یهای ،Rh
عفونتهای مهبل (واژن) و سایر عفون تها.
اندازه گیری آلفافیتوپروتئین در سرم مادر:
این آزمایش بیشتر برای تشخیص نقایص لوله عصبی
جنین (که بعدها مغز و نخاع را به وجود م یآورد) انجام میشود. بهترین زمان اندازه گیری این ماده در خون
مادر هفته های ۱۵ – ۲۰ بارداری است. توجه داشته باشید که نتیجه این آزمایشها حتماً باید توسط پزشک معالج تفسیر شده و در صورت نیاز مبادرت به انجام آزمایشهای بعدی و سونوگرافی شود.
غربالگری دیابت حاملگی:
مهمترین اختلال متابول کی مادر در طول بارداری دیابت حاملگی است. امروزه بسیاری از متخصصین و مراکز معتبر بر این
عقیده اند که باید غربالگری دیابت را در تمام زنان باردار انجام داد. بهترین زمان برای انجام این آزمایش هفت ههای ۲۴ – ۲۸ حاملگی است؛ امّا در مورد زنان باردار در معرض خطر یعنی کسانی که ،BMI ≥۳۰ سابقه مرده زایی، حداقل ۲ بارسقط خودبخودی، تولد نوزاد با وزن مساوی یا بیشترا ز ۴ کیلوگرم، سابقه فامیلی دیابت و سابقه دیابت درحاملگی قبلی دارند،توصیه می شود که در هنگام اولین مراجعه (پیش از هفته ۲۴ و یا حداکثر بین هفته ۲۴ تا ۲۸ حاملگی) حتماً از نظر دیابت مورد بررسی قرار گیرند. در این حالت پس از خوراندن ۵۰ گرم گلوکز به فرد باردار قند خون وی پس از یک ساعت انداز هگیری میشود؛ به این آزمایش تست چالش گلوکزGCT )Glucose Challenge Test ) میگویند. اگر در این حالت قند خون بالای ۱۳۲ میلی گرم در صد (در برخی منابع ۱۴۰ ) بود باید تست G.T.T که یک تست سه مرحله ای جهت بررسی قند خون است انجام پذیرد. توجه داشته باشید که انجام GCT نیاز به ناشتایی ندارد.
غربالگری مجدّد برای آنتی باد یهایRH:
تعیین گروه خونی و مثبت و منفی بودن Rh باید در همه خانم ها پیش از بارداری انجام شود و تمام زنان
Rh منفی که در ابتدای حاملگی آمپول روگام (که برای حساسیت زدایی مادر استفاده م یشود) دریافت نکرد هاند باید بین هفته های ۲۶ – ۲۸ حاملگی مورد آزمایش مجدد قرار گیرند. پزشک معالج برا ساس نتیجه آزمایش در زمینه تزریق آمپول روگام و یا سایر اقدامات لازم تصمیم خواهد گرفت.
بررسی عوامل عفونی در مادر:
غربالگری آنتی باد یهای ضد توکسوپلاسما، سرخجه، سیتومگالوویروس، و ت بخال که جمعاً تحت عنوان گروه TORCH نامیده میشوند. این عوامل میتوانند با ایجاد عفونت در محیط رحم عوارض زیادی برای جنین برجا بگذارند.
غربالگری عفون تهای واژن:
در برخی از زنان باردار مکیرو بهای ریزی در محیط واژن رشد میکنند که میتوانند سبب عفونت کیسه جنین و پارگی زودرس آن شوند. برای تشخیص این وضعیت که میتواند حیات جنین را به خطر بیندازد سادهترین کار آن است که هر خانم باردار تحت معاینۀ واژن قرار گرفته و نمونه ای از ترشحات داخل واژن وی تهیه و به آزمایشگاه ارسال شود. توجه داشته باشید که این عفون تها غالباً بدون علامت هستند اما رسیدگی به آنهاا همیت خاصی دارد.
رو شهای نوین تشخیص پیش ازتولد سندرم داون:
علاوه بر رو شهای قبلی، رو شهای جدیدی ابداع شده که در آن با در نظر گرفتن سن مادر، انجام سونوگرافی(جهت تعیین ضخامت چین گردنی و تیغه بینی جنین) و انجام یک سری تستهای بیوشیمیایی روی خون مادر (شاملPAPP-Aو Free -HCG ) میتوان بادقت حدود ۹۵ % در هفته های ۱۱ – ۱۴ حاملگی ابتلای جنین به سندرم داون را غربالگری نمود. نتایج این روش (در صورت وجود امکانات کافی و متخصصین کارآمد) بسیار قابل اطمینان است.
آزمایشهای دیگر
این آزمایشها شامل آزمایش کامل ادرار (خصوصاً جهت بررسی مقادیر بیش از حد طبیعی پروتئین در ادرار و عفونتهای ادراری) و نیز آزمایشهای لازم جهت بررسی کم خونی است که معمولاً در دوران بارداری صورت میپذیرد. مراجعه به پزشک و تشیکل پرونده در دوران بارداری امری الزامی است چون با این روش مادر و جنین در تمام مراحل بارداری تحت نظر پزشک بوده و با بروز کوچکترین مشکل توسط پزشک معالج تحت درمان مناسب قرار میگیرند.

منبع:راهنمای چکاپ دوره ای پزشکی/انتشارات میرماه