کیست هیداتید بیماری انگلی و مشترک بین انسان و دام
کیست هیداتید بیماری انگلی مشترک بین انسان و حیوان است. طی تکامل چرخه انگل، حیوان اهلی یا وحشی، نقش میزبان نهایی و مهره‌داران علفخوار و انسان‌ها نقش میزبان واسط را دارند. در چرخه این انگل، سگهای اهلی منبع اصلی آلودگی هستند و با دفع مدفوع، تخم‌های انگل را به اطراف پراکنده می‌کنند.
وقتی علفخواران به‌ویژه گوسفندان تخم‌های انگل را می‌بلعند دچار عفونت می‌شوند. تظاهر عفونت به‌صورت ایجاد کیست‌هایی به نام هیداتیک در ریه و کبد حیوان، به ابعاد مختلف است. انسان نیز گاهی به‌صورت کاملا تصادفی در مسیر چرخه انگل وارد می‌شود و با بلع تخم‌های انگل، دچار عفونت خواهدشد. انگل در اثر مصرف امعا و احشای گوشت آلوده به کیست میزبانان واسطه وارد بدن می‌شود. با ورود انگل به بدن فرد، انسان در این مسیر نقش میزبان واسطه بن‌بست یا نهایی را ایفا می‌کند.
اهميت کیست هیداتید بیماری انگلیدر اين است كه اولاً آلودگي بيشتر در دو عضو كبد و ريه كه دو عضو حساس بدن هستند بوجود مي آيد. ثانياً با وجود داروهايي كه تا حدودي بر روي بيماري موثرنند هنوز تنها راه درمان « عمل جراحي » مي باشند. بالاترين ميزان شيوع مربوط به استان خراسان و كمترين ميزان شيوع مربوط به استان هرمزگان مي باشد.از نظر اقتصادي طبق برآوردي كه شده است زيان مربوط به اين بيماري در انسان و حيوان سالانه نزديك به 2 ميليارد ريال مي باشد كه در صورت ريشه كن شدن بيماري اين مبلغ مي تواند در ساير هزينه ها بكار گرفته شود.
علائم بیماری کیست هیداتید :
پس از بلع تخم هر اندامی از بدن می تواند محل بوجود آمدن کیست باشد و بسته به اینکه در چه اندامی کیست ایجاد شده اختلال درعملکرد همان عضو را داریم.
کیست های ریوی و کبدی شایع تر هستند. علایم این بیماری از دردساده در محوطه راست شکمی گرفته تا تنگی نفس ، سرفه های خشک، عفونتهای ثانویه بدنبال پاره شدن کیست در اعضای داخلی و شوک آنافیلاکسی متغییر است گاهی تعداد این کیست ها به حدی در کبد افزایشمی یابند که موجب از کار افتادن کبد خواهد شد که در صورت درمان نشدن منجر به مرگ می شود.
علائم کیست هیداتید بیماری انگلی در انسان
کیست هیداتید بیماری انگلی در سگ هيچ علامت مشخصه اي معمولاً ندارد .علائم كيست در انسان بستگي به اندازه و محل جايگزيني آن دارد ( حدود 90% كيستهادر ريه و كبد تشكيل مي شود.) اگر بافت اطراف كيست نرم با شد كيست مي تواند بزرگ و حتي به اندازه يك توپ فوتبال نيز برسد.
1. كيست تشكيل شده در استخوان معمولاً كوچك ومايع داخلي آن كم مي باشد و عمدتاً حفره مياني استخوان را مورد تهاجم قرار داده و باعث فرسودگي و شكستگي استخوان مي گردد.
2.در كيست هاي كبدي علائمي مثل بزرگي كبد ، قولنج كبدي و زردي ديده مي شود.
3.در كيست هاي ريه علائم مختلفي از جمله سرفه ، تنگي نفس ، دردهاي قفسه سينه و خلط خوني ديده مي شود.
4. كيست در مغز موجب اختلالات عصبي تاري ديد ، لرزش و صرع مي گردد.
5.كيست در كليه با سوزش ادرار و وجود خون در ادرار خودنمايي مي كند.
6. كيست قلبي ممكن است باعث تپش قلب ، تنگي نفس، اختلال عمل قلب گردد.
7. در پاره اي از موارد به علت ضربه ممكن است كيست پاره شده و محتويات آن وارد خون شده و شوك ايجاد كند كه خود موجب سقوط سريع فشار خون و مرگ بيمار مي گردد.
روش های تشخیص کیست هیداتید بیماری انگلی:
با آزمایش سرولوژی خاص می‌توان ردپای کیست هیداتیک را در فرد مشکوک یا مبتلا تشخیص داد. اغلب مبتلایان معمولا از دوران کودکی و نوجوانی ارتباطی با دامداری و سگ‌ها داشته‌اند. در مواردی که فرد به اقتضای شغلی گرفتار بیماری شده و کودکان هم در این کار به پدر کمک می‌کرده‌اند، نیاز است آنها نیز بررسی شوند، ولی معمولا افراد وقتی به پزشک مراجعه می‌کنند که بزرگی کیست روی اندام فشار وارد کرده و قبل از این حالت، کمتر بیماری است که به پزشک مراجعه کند.
تشخیص کلینیکی کیست هیداتید بیماری انگلی:
عفونت توسط پزشک با گرفتن شرح حال ،تاریخچه و علائم بالینی مثل اتساع شکم، اقامت در منطقه اندمیک، سابقه تماس با سگ و …. شناسایی می شود.
تشخیص آزمایشگاهی کیست هیداتید بیماری انگلی :
عفونت با روشهای تشخیصی آزمایشگاهی نظیر تستهای تشخیصی و افتراقی ، روشهای سرولوژی ،رادیوگرافی ، سونوگرافی وسی تی اسکن و ….. شناسایی می شود.
کنترل و پیشگیری از کیست هیداتید بیماری انگلی :
– رعایت بهداشت فردی و محیط
– ضد عفونی نمودن سبزیجات
– محصور نمودن مزارع کشت سبزیجات
– معدوم ساختن اندام های آلوده به کیست هنگام ذبح دام
– خوراندن داروهای ضد انگلی به سگهای شناسنامه دار و گله
– عدم تماس با سگ سانان
– درمان سگ های آلوده صاحبدار
– از بین بردن سگ های ولگرد
– کشتار دامها در کشتار گاهای بهداشتی
– کشتار دام ها در سنین پایینتر (ممانعت از بزرگ شدن کیست ها)
– دفع بهداشتی امعاء و احشاء آلوده
– عدم تغذیه سگ ها با مانده امعاء و احشای کشتارگاهی
– آموزش همگانی در مورد راه انتقال و انتشار بیماری
سير تكاملي و مرحله بيماريزايي کیست هیداتید بیماری انگلی:
دربند آخر كرم بالغ تعداد زيادي تخم وجود دارد كه به همراه مدفوع سگ دفع مي شود.تخم انگل بسيار كوچك وغير قابل رويت است.تخمها در خاك مرطوب و سايه به مدت چند ماه به حيات خود ادامه مي دهند . ميزبانان واسط( گاو، گوسفند، انسان و … ) با خوردن تخمها آلوده مي شوند.
تخم ها داراي چند لايه و لايه هااز جنس كراتين و نسبت به تغييرات محيط بسيار مقاوم و مي توانند در 2 درجه سانتي گراد به مدت 2 سال و در طبيعت بر حسب درجه حرارت و شرايط جوي بين 3تا8ماه زنده بمانند.هر 7 تا 14 روز يكبار تخمها توسط سگ توليد و دفع مي شود.
تخمها بعد از خورده شدن توسط انسان يا دام در روده باز شده و جنين كوچكي از آن خارج شده كه شش قلاب دارد.جنين قلابدار در مخاط روده نفوذ كرده و از طريق عروق خوني مي تواند به كليه نقاط بدن برود.
جنين پس از توقف در اعضاء مختلف بدن (كبد، كليه، ريه،مغز، استخوان ، طحال و غيره ) شروع به رشد مي كند و به شكل كيسه اي در مي آيد كه به آن كيست هيداتيك گويند . هر كيست پر از مايع شفاف است كه حاوي جنين يا لاروهاي متعدد مي باشد.
كيستها به مرور رشد كرده و قطر آن به 5 تا 20 سانتي متر افزايش و گاهي حجم درون كيست به 2 ليتر نيز مي رسددر صورتي كه كبد يا ريه يا عضو مبتلا به كيست هيداتيك درگاو و يا گوسفند به نحوي مورد تغذيه حيوانات ديگر مانند سگ قرار گيرد، كيستها در داخل روده كوچك باز شده و جوانه هاي داخل كيست به زمي چسبند و بالغ مي شوند و سر انجام كرم بالغ با توليد تخم چرخه را در طبيعت ادامه مي دهد.
جراحی تنها راه درمان کیست هيداتيد
براي درمان كيست هيداتيك روش رايج، جراحي مي باشد كه با عوارض بعد از عمل و گاهي مرگ و مير همراه است. وجود پاره اي از بيماريهاي زمينه اي سبب اشكال در عمل جراحي و يا افزايش عوارض و مرگ و مير مي گردد. كارايي و مفيد بودن درمان هاي دارويي هنوز مورد بحث است ولي در ميان داروهاي موجود آلبندازول از ساير داروها موثرتر ميباشد. بنابراين زمينه تحقيق در خصوص درمان كيست هيداتيك تا دستيابي به يك شيوه درماني مؤثر و كم عارضه ادامه دارد.
بازتاب:ضد انگل های قوی را بشناسید | انگل چیست و انواع ضد انگل ها - لامل