بیماری خواب با یک پارازیت پروتوزوآ پیش می‌آید که پشه Tesetse تسه‌تسه حامل آن است. نشانه‌های بیماری خواب شامل تب بالا و غدد متورم است. بعد از یک پریود طولانی ۴ تا ۶ هفته Incubatian Priod این بیماری ایجاد یک خواب درازمدت و التهاب مغز و مننژ (مامبران‌هائی که مغز و طناب شوکی را می‌پوشانند) را سبب می‌شود و در نواحی تروپیکال آفریقا شایع است.
بیماری خواب بر اثر گزش مگس تسه‌تسه‌ی آلوده عارض می‌شود، ناحیه‌ای که پشه آنجا را گزیده است قرمز، دردناک و متورم می‌شود و پارازیت‌ها داخل خون می‌شوند و در آن جا و همچنین در غدد لنفاوی زیاد می‌شوند و تب، سردرد، تعریق و تورم لنفنودها را سبب می‌شوند.
سرانجام بعد از یک دوره‌ی طولانی، پارازیت‌ها به سیستم اعصاب مرکزی CNS مغز هجوم می‌کنند که تولید تغییرات وسیع رفتاری، اضطراب و حرکات هیجانی جلوعقب Mood Swing = to and fro می‌شود. در پی این علائم، سردرد، تب و خستگی عمومی ظاهر می‌شود.
یک نوع از پروتوزوآ تولید التهاب عضلات قلب گهگاه نارسائی کامل قلبی در عرض ۶ ماه را سبب می‌شود. نوع دیگری از پارازیت پریود طولانی تر ۲ ساله دارد و سیستم اعصاب مرکزی را بالاخره گرفتار می‌کند که نشانه‌های این نوع بخصوص از بیماری خواب شامل خواب آلودگی در طول روز است که پیشرفت می‌کند و به کومای کامل می‌انجامد.
تشخیص بیماری خواب بافت خون، آسپیراسیون غدد لنفاوی و تست‌های دیگری برای تعیین هویت پارازیت مولد بیماری می‌باشد.آزمایش‌های بالینی ممکن است علائم التهاب مننژ، مغز و طناب شوکی را نشان دهد. داروهای آنتی پروتوزوآ که برای درمان بیماری خواب به کار می‌روند عبارتند از: Pentamidine, Melarsoprol, Suramin.
● تشخیص زودرس و درمان
قبل از اینکه سیستم اعصاب مرکزی و مغز مبتلا شوند، ممکن است جان شخص مبتلا را نجات داد. بیماری خواب درمان نشده تقریباً همیشه کشنده است. کنترل این حشره ممکن است از انتشار بیماری خواب جلوگیری می‌کند. نمی‌دانم که آیا Sleep Sickness در ایران شیوع دارد یا نه؟
● راه رفتن در خواب
ویژگی این اختلال نشستن،پرسه زدن در اطراف، فعالیت‌های پیچیده از قبیل لباس پوشیدن و غذاخوردن در حالی که شخص کاملا خوابیده است، می‌باشد. ماجراهای راه رفتن در خواب ممکن است اجراهای مختلفی داشته باشد:
▪ در موارد خفیف، شخص ممکن است فقط روی تخت بنشیند و ملحفه و پتو را از روی خودش بردارد ولی خواب باشد.
▪ آنچه بیشتر معمول است «راه رونده در خواب» از تخت پایین می‌آید و در اطراف به راه رفتن می‌پردازد و گاهی حتی اتاق خود و کل ساختمان را ترک می‌کند و در خیابان‌ها حرکت می‌کند.
▪ در مواردی این افراد غذا می‌خورند، حمام می‌کنند و حرف می‌زنند و اگر چه معمولاً حرف‌های نامربوط می‌زنند که این صحبت‌ها به خوبی مفهوم نیستند.
▪ گاهی این‌ها به تصور اینکه کسی آنها را تهدید یا تعقیب می‌کند، فرارمی‌کنند، می‌دوند و از خود حرکات وحشیانه نشان می‌دهند ولی همچنان در خواب هستند.
بیشتراین ماجراهای غم انگیز کمتر از۳۰ دقیقه طول می‌کشد اما دیده شده که فقط چند ثانیه بوده و گاهی هم چند ساعت.
در طول ماجرای Sleep Walking به نظر می‌رسد که رنگش سفید شده مثل گچ، جوابی نمی‌دهد و بهت زده است با چشمان باز و اگر در این موقع بیدار شود انگار قاطی کرده ولی در عرض چند دقیقه به حالت هوشیاری نرمال برمی‌گردد و گاهی حتی خودش بدون کمک کسی به رختخواب می‌رود و صبح روز بعد مثل همیشه بیدارمی‌شود و کمی و حتی اصلاً چیزی از راه رفتن در خواب را به یاد نمی‌آورد.
● چه حوادثی ممکن است پیش بیاید؟
مجروح شدن بر اثر سقوط، بی‌هوا از پنجره خارج شدن، در خارج بی هدف پرسه زدن، در حال دویدن به یک مانع برخورد کردن، خطرات جدی برای این افراد است. بیشترین خطر جدی وقتی است که فرار می‌کنند و حرکات عجیب و غریب از خود در می‌آورند. برخلاف نظر و عقیده‌ی جمعیت و مخصوصاًً دلواپسی و نگرانی مادرها، راه رونده‌های در خواب ممکن است بدون خطر و حادثه‌ای بیدار شوند ولی شخص ممکن است هشیار نباشد و تعادل نداشته باشد برای چند دقیقه‌ای و لذا بهتر است این مرد یا زن و مخصوصاً بچه‌ها توسط شخصی که باید همیشه مراقب آنها باشد، به رختخواب راهنمائی شوند.
راه رفتن در خواب بیشتر در بچه‌های ۶ تا ۱۲ساله شایع است و پسرها بیشتر از دخترها دچار آن می‌شوند و البته در بالغان هم این پدیده دیده می‌شود. از آنجا که این اختلال با نداشتن رویا همراه است بیشتر در یک سوم اول شب رخ می‌دهد. این بیماری ممکن است مربوط به خستگی در طول روز، بی‌خوابی‌های قبلی، یا اضطراب باشد. در بالغان این جریان ممکن است علامتی از اختلال روانی یا مغزی باشد. همچنین ممکن است اثرات مصرف مشروب یا مصرف بعضی از داروهائی باشد که به علت داشتن بیماری‌های دیگر، به او داده شده است.
اگر برای شخص محیط زندگی مطمئنی فراهم شود که او در ضمن راه رفتن در خواب مجروح نشود، و همچنین با ترک مصرف مشروب، سیگار و داروهائی که شک داریم باعث این بیماری شده‌اند، تدبیر خوبی برای درمان او خواهد بود. در بعضی موارد با احتیاط می‌توان به راه رونده‌های در خواب آرامبخش تجویز کرد.