سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) چیست؟
سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) یک بیماری اکتسابی و نادر است. این بیماری شامل چسبندگی‌های داخل رحم می‌باشد که معمولاً در نتیجه بارداری، زایمان، عفونت یا عمل جراحی زنان ایجاد می‌شود.
شدت آن ممکن است خفیف یا گسترده باشد. در حالت خفیف فقط قسمتی از رحم دچار چسبندگی می‌شود و در حالت گسترده دیواره‌های قدامی و خلفی رحم به هم می‌چسبند. چسبندگی‌ها ممکن است ضخیم، نازک، پراکنده یا به هم متصل باشند.
سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) زمانی ایجاد می‌شود که ضربه‌ای به خطوط اندومتر آسیب دیده و در حال ترمیم وارد شود. این امر باعث اتصال نواحی آسیب دیده به یکدیگر می‌شود. چسبندگی داخل رحمی معمولاً به دنبال انجام دیلاتاسیون و کورتاژ ناشی از سقط ناکامل به وجود می‌آید. همچنین باقی ماندن جفت همراه یا بدون خونریزی بعد از زایمان یا سقط عمدی می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی داخل رحمی شود.
سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) ممکن است به دنبال اعمال جراحی مربوط به رحم مانند برداشتن فیبروم رحمی، اصلاح ناهنجاری‌های رحمی (دیواره بین رحمی، رحم دو شاخ) یا پس از سزارین ایجاد شود. در بعضی موارد عفونت‌های مربوط بهIUD (وسیله‌ای که به منظور پیشگیری از بارداری در رحم کار گذاشته می‌شود)، سایر عفونت‌های مرتبط با رحم یا قرار دادن رادیوم در رحم به منظور درمان سرطان‌های رحمی نیز می‌توانند باعث ایجاد چسبندگی رحم (سندرم آشرمن) شوند.
علل سندرم آشرمن
اغلب در افرادی رخ می دهد که سابقه چندین بار کورتاژ و سقط داشته اند.
جراحی های داخل رحمی از قبیل برداشتن فیبروئید
نقص های ساختاری رحم
وجود دیواره و یا پولیپ های بزرگ در رحم
جا گذاری هر جسم خارجی یا آ یو دی
عفونت محل برش سزارین
جاگذاری رادیوم در رحم
عفونت ناحیه لگنی پس از زایمان یا سقط جنین
سل لگنی
علائم سندرم آشرمن چیست؟
سندرم آشرمن می‌تواند بدون هیچ نوع علائمی ایجاد شود. اما به طور کلی، علائمی که زنان مبتلا به چسبندگی داخل رحمی تجربه می‌کنند شامل چنین مواردی است:
۱- نازایی
۲- سقط جنین‌های مکرر
۳- بی‌نظمی در قاعدگی که شامل قاعدگی‌هایی با خونریزی‌های بسیار کم (هیپومنوره) یا نبود قاعدگی (آمنوره) است.
این مسئله در صورتی که بافت اسکار جایگزین آندومتر طبیعی شود رخ می‌دهد و بنابراین ریزش آندومتر کمتری طی قاعدگی اتفاق می‌افتد. همچنین اگر بافت اسکار جلوی جریان خونریزی ماهیانه را بگیرد نیز ممکن است هیپومنوره یا آمنوره پیش بی‌آید.
۴- اگر بافت اسکار جلوی جریان خونریزی ماهیانه را بگیرد درد لگنی دوره‌ای نیز رخ می‌دهد و باعث انقباض و ناراحتی در رحم می‌شود.
انواع مختلف سندرم آشرمن
در واقع، سه مرحله در مورد این بیماری وجود دارد: مرحله‌ی ۱ (خفیف)، مرحله‌ی ۲ (متوسط) و مرحله‌ی ۳ (جدی). مرحله‌ی بیماری با توجه به میزان درگیری حفره‌ی رحمی (چسبندگی در سراسر رحم یا یک ناحیه‌ی کوچک)، نوع چسبندگی‌ها (رشته‌ای یا متراکم) و الگوی عادات ماهیانه تعیین می‌گردد.
برای مثال، نوع خفیف بیماری شامل چند رشته‌ی زخمی در فرد و قاعدگی‌های طبیعی و منظم است. نوع شدید بیماری را می‌توان با از بین رفتن و انسداد کامل حفره‌ی رحمی و عدم وجود خونریزی ماهیانه تشخیص داد.
گزینه‌های درمانی سندرم آشرمن چیست؟
هیچ پژوهشی نشان نداده است که یک روش درمان چسبندگی داخل رحمی از دیگری بهتر است. به‌طور کلی، درمان این سندرم شامل از بین بردن بافت زخم و جلوگیری از رشد مجدد این بافت است. اگر فردی به چسبندگی رحمی مبتلا باشد اما هیچ علائمی (مانند درد لگنی ماهیانه) را تجربه نکند و قصد بارداری نیز نداشته باشد، دلیل پزشکی برای درمان بافت زخم داخل رحمی وجود ندارد.
درمان
در صورتی که بیمار شکایتی مانند درد ندارد و در آینده فرزندی نمی‌خواهد، نیازی به انجام درمان نیست چرا که زیان و ضرری از بافت‌های آسیب دیده ایجاد نمی‌شود. دفعات پریود بیمار تا زمان رسیدن به سن یائسگی ممکن است کمتر شود یا اینکه اصلاً پریود نشود. در صورتی که سندرم باعث ناباروری و آمنوره شود، درمان الزامی خواهد بود. درمان جراحی از طریق بریدن و برداشتن چسبندگی‌ها انجام می‌شود.
درمان جراحی به روش‌های زیر صورت می‌گیرد:
هیستروسکوپی: در این روش، وسیله‌ای کوچک از طریق واژن وارد رحم می‌شود. هیستروسکوپی، درمانی کم خطر است و تحت دید مستقیم پزشک انجام می‌شود. بعد از اینکه چسبندگی‌ها برداشته شدند، حفره رحم باید باز باقی بماند تا خود به خود بهبود یابد و از چسبندگی‌های بعدی جلوگیری شود. پزشک ممکن است بالونی در داخل رحم قرار دهد و از درمان استروژن جایگزین برای چندین ماه تا بهبودی کامل رحم استفاده کند.
لاپاراسکوپی: یک روش رایج برای کنترل نحوه انجام هیستروسکوپی است. به وسیله لاپاراسکوپی بررسی‌های لازم جهت جلوگیری از سوراخ شدن رحم حین هیستروسکوپی انجام می‌شود
درمان سندرم آشرمن شامل دو مرحله است:
۱٫ از بین بردن چسبندگی‌ها از طریق هیسترسکوپی (از بین بردن بافت زخم)
اولین قدم درمانی چسبندگی داخل رحمی از بین بردن بافت زخم، باز کردن حفره رحمی و شناسایی روزنه‌ی لوله‌های رحمی است (باز کردن لوله‌های فالوپ به سوی رحم). از بین بردن بافت زخم با نظارت مستقیم، بدون استفاده از یک منبع انرژی (مانند لیزر یا الکتریسیته) یکی از ترجیحات پزشکان برای درمان است چرا که بدین ترتیب، آسیب بسیار کمتری به بافت رحم وارد می‌شود.
تمامی روش‌های درمانی سندرم آشرمن با استفاده از هیستروسکوپی انجام می‌شود. این عمل را می‌توان در مطب پزشک یا اتاق عمل، با توجه به شرایط بیمار و میزان چسبندگی‌های رحمی او، انجام داد. این عمل، یک جراحی ساده با ریکاوری سریع است و میزان مصرف داروهای مسکن پس از جراحی بسیار کم است.
اگر بافت اسکار نازک و رشته‌ای باشد، با استفاده از هیستروسکوپی به آرامی از بین برده می‌شود. اگر چسبندگی‌ها ضخیم و متراکم باشد، از قیچی برای جدا کردن بافت زخم استفاده می‌شود. هدف از این جراحی، باز کردن کامل حفره رحمی و شناسایی هر دو روزنه‌ی لوله‌های رحمی است. سونوگرافی نیز گاهی برای کمک به برداشتن چسبندگی به کار می‌رود.
۲٫جلوگیری از شکل گیری مجدد بافت زخم پس از برداشتن چسبندگی‌ها
یکی از چالش‌های سندرم آشرمن این است که به محض از بین بردن بافت زخم، معمولا این بافت دوباره بازمی‌گردد. اگرچه پزشکان از روش‌های مختلفی برای جلوگیری از شکل‌گیری مجدد بافت زخم استفاده می‌کنند، اما هیچ یک از این روش‌ها بهتر از دیگری عمل نمی‌کند.
روش‌های جلوگیری از شکل‌گیری مجدد بافت زخم شامل استفاده از استروژن پس از جراحی، تکرار هیستروسکوپی برای از بین بردن بافت و جایگذاری یک بالن در حفره رحمی پس از رفع چسبندگی‌ها است
عوارض جراحی سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)
عوارض جراحی هیستروسکوپی شامل موارد نادری همچون خونریزی، سوراخ شدن رحم و عفونت لگن است. در بعضی موارد نیز بعد از درمان سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)، ناباروری درمان نمی‌شود.