«آنتاموبا هیستولیتیکا» نام علمی انگل آمیب بیماریزا در انسان است که سومین علت شایع مرگ در اثر بیماریهای انگلی بعد از انگلهای مالاریا و شیستوزومیاست. این انگل تکسلولی در روده انسان زندگی میکند و با آسیب رساندن به غشای رودهها از سلولهای خونی تغذیه کرده و باعث پارگی جدار روده و ایجاد اسهال خونی میشود. یکی از تواناییهای انگل این است که برای در امان بودن از آسیبهای محیطی میتواند با ایجاد یک غشا دور خودش به شکل کیست در آمده و به این ترتیب وقتی همراه مدفوع دفع میشود تا چند هفته زنده خواهد ماند و با ورود به دستگاه گوارش، دیگر افراد را آلوده خواهد کرد. حدود ۱۰ درصد جمعیت جهان مبتلا به «آمیبیازیس» هستند، ولی در بیش از ۹۰ درصد این افراد بیماری به شکل بیعلامت و در اثر حضور کیست در روده خود را نشان میدهد.
آنتامبا هیستولیتیکا اساسا در روده ی بزرگ مستقر میشود، تروفوزوییت ها یا اشکال فعال در داخل مجرای روده قرار میگیرند و گاه ممکن است به چاله های مخاطی هجوم برند. در آنجا از گویچه های سرخ خون تغذیه کنند و موجب تشکیل زخم شوند. زخم شدن دیواره روده ممکن است به اسهال خونی آمیبی منجر شود. آمیب های مهاجم گاه به مویرگها راه پیدا میکنند و از طریق جریان خون به کبد یا اندام های دیگر حمل میشوندتا در آنجا آبسه تشکیل دهند. آمیب هایی که در مجرای روده باقی میمانند یا مجددا به مجرا وارد میشوند، اگر حرکات روده ای سریع باشند، ممکن است به صورت تروفوزوییتها در مدفوع آبکی یا نیمه سفت دفع شوند، اما اگر حرکات طبیعی باشند، به دور یکدیگر جمع میشوند و با بیرون ریختن غدای بلع شده به مرحله ی مقاوم کیستی وارد خواهند شد.
علایم بالینی و آسیب زایی
طبقه بندی بالینی زیر بر گرفته از گزارش سازمان جهانی بهداشت درباره آمیبیاز است
Ι. عفونت های بدون علامت
ΙΙ. عفونت های علامت دار
A.آمیبیاز روده ای
۱٫دیانتریک (یا اسهال خونی)
۲٫کولیت غیر دیانتریک
B.آمیبیاز خارج روده ای
۱٫کبدی
a.غیر چرکی حاد
b.آبسه کبدی
۲٫ ریوی
۳٫سایر محلهای خارج روده ای
نشانه های آمیبیاز بسیار گسترده هستند و عمدتا به وسعت تهاجم بافتی و به محدود بودن به دستگاه گوارش یا انتشار آن به سایر اندام ها بستگی دارند. آمیبیاز روده ای شایعترین شکل عفونت است و میتواند بدون نشانه باشد و بعضی بیماران دچار آمیبیاز روده ای دارای نشانه های شکمی مبهم و غیر اختصاصی هستند. اگرچه این نشانه ها ممکن است پس از درمان ضد آمیبی بهبود یابند یا محو شند، آنها را نمی توان اختصاصا به عفونت نسبت داد.
همه گیر شناسی
میزان شیوع عفونت آمیبی همانند اغلب بیماری های روده ای بسته به سطح بهداشت تغییر میکند و عموما در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری شایعتر از آب و هوای معتدل است. وخامت بیماری و میزان بروز عوارض نیز ممکن است در مناطق گرمسیری بیشتر باشد که بازتاب میزان بالاتر شیوع عفونت است. در حالی که ممکن است عوامل مختلفی در تعیین وخامت عفونت ایفای یقش کنند، اما کمبودهای تغذیه ای ارتباط تنگاتنگی با شدت و وخامت بیمار دارند. در ایالات محده، آمیبیاز در مهاجران و مسافران کشور های رو به توسعه شایعتر است. در هر منطقه، بیماری در موقعیتهای ازدحام جمعیت شایعتر بوده و ممکن است در یتیم خانه ها، و زندانها و آسایشگاهها به حد همه گیر برسد.
درمان
به جز مواردی که با مشاهده ی گویچه های سرخ خون در داخل ترفوزوییت به تشخیص می رسیم تشخیص آزمایشگاهی عفونت آنتامبا هیستولیبیکا بایستی با وجود گویچه های سرخ خون در مدفوع، عیار آنتی بادی سرمی و عیار آنتی ژن آنتامبا هیستولیتیکا در مدفوع به اثبات برسد. مترونیدازول یا داروی هم خانواده ی ان تیندازول اساسا برای درمان بیماری تهاجمی و پارومومایسین برای درمان عفونت روده ای به کار میروند
فوروات یک امیب کش داخل روده ای دیگر است که تنها در بیمارانی تجویز می شود که کیست دفع می کنند
پیشگیری
اغلب موارد آمیبیاز از طریق آلودگی مدفوعی آب و غذا کسب می شود و پیشگیر شامل اقداماتی برای قطع این زنجیره ی انتقال است.
اهمیت انتقال از طریق دست آلوده در گسترش بیماریهای روده ای ، از جمله آمیبیاز، مورد توجه ما قرار گرفته است. زیرا که شیوع نوسانی هپاتیت غالبا ردپایی در یک سالن غذاخوری خاص و گاه یکی از کارکنان دارد انواع آمیبیازها آمیبیاز روده ای شایعترین نوع عفونت آمیبی، دفع بدون علامت کیست است. کولیت آمیبى علامتدار ۶-۲ هفته پس از خوردن کیستهاى عفونتزا ایجاد مىشود. ابتدا بهتدریج درد پائین شکم و اسهال خفیف و پس از آن بىحالی، کاهش وزن، و درد منتشر پائین شکم یا پشت بهوجود مىآید. درگیرى سکوم مىتواند شبیه آپاندیسیت باشد. در دیسانترى شدید بیمارى ممکن است ۱۲-۱۰ بار در روز اسهال آغشته به خون و مخاط ولى با ماده مدفوعى کم داشته باشد. تقریباً مدفوع همه بیماران از نظر هِم مثبت است؛ کمتر از ۴۰ درصد بیماران تب دارند. بهندرت (غالباً در کودکان) شکل برقآساتر بیمارى با تب بالا، درد شدید شکم و اسهال زیاد اتفاق مىافتد. در بعضى بیماران، مگاکولون توکسیک بهوجود مىآید. دریافتکنندگان گلوکوکورتیکوئید در خطر ابتلاء به اشکال شدیدتر آمیبیاز هستند. بهطور ناشایع، نوع مزمنى از آمیبیاز شکل مىگیرد که مىتواند با بیمارىهاى التهابى روده اشتباه شود. آمبوماها ا(Ameboma) تودههاى التهابى ناشى از آمیبیاز رودهاى مزمن هستند. آبسه آمیبی کبد عفونت آمیبى خارج روده اغلب کبد را درگیر مىکند. اکثرا علائم بیمار طى پنجماه شکل مىگیرد. بیشتر بیماران تب و درد RUQ دارند؛ درد ممکن است مبهم یا پلورتیک باشد و به شانه تیر بکشد. تندرنس نقطهاى کبد و پلورال افیوژن سمت راست شایع، اما زردى نادر است. کمتر از یک سوم بیماران همزمان اسهال هم دارند. در بعضى از بیماران (بهویژه افراد مسن) بیمارى مىتواند سیرى تحت حاد با کاهش وزن و هپاتومگالى داشته باشد. فقط یک سوم از بیمارانى که تظاهرات مزمن دارند، تبدار هستند. در تشخیص افتراقى تب با منشاء ناشناخته باید آبسه آمیبى کبد را در نظر داشت زیرا ۱۵-۱۰ درصد از بیماران فقط با تب مراجعه مىکنند. عوارض آبسههاى آمیبى کبد عبارتند از: درگیرى ریه و پلور در ۳۰-۲۰ درصد از بیماران با افیوژن استریل، انتشار از کبد بهعلت همجواری، و پارگى واقعى آبسه به درون فضاى پلور، صفاق یا پریکارد. پارگى آبسه آمیبى که ممکن است طى درمان نطبى اتفاق بیفتد، معمولا نیاز به درناژ دارد. سایر نقاط خارج از روده علاوه بر کبد، آمیبیاز مىتواند دستگاه ادرارى تناسلى (همراه با زخمهاى دردناکى تناسلی) و مغز (در کمتر از ۱/۰ درصد از بیماران) را نیز مبتلا سازد.
کیست آمیب آسیبی به رودهها نمیرساند، ولی وقتی فرد ضعیف میشود کیستها به شکل فعال که «تروفوزویید» نامیده میشوند تغییر شکل داده و انگل به جداره روده حمله کرده و باعث ایجاد جراحت میشود و همانگونه که گفته شد خونریزی ایجاد میکند. وقتی شدت جراحت و خونریزی زیاد باشد اسهال خونی شدید ایجاد و بیماری شدیدتر میشود. راههای انتقال آمیب همانگونه که گفته شد کیست آمیب در روده افراد زیادی وجود دارد ولی به شکل بیعلامت بوده و باعث بیماری نمیشود. این افراد همه روزه کیستها را با مدفوعشان دفع میکنند. تا زمانی که مدفوع به شکل بهداشتی دفع میشود و افراد بعد از دفع مدفوع دستها را کامل میشویند احتمال آلودگی دیگران وجود ندارد، ولی زمانی که این اصول رعایت نشود، آلودگی منتشر میشود. شایعترین حالت پخش شدن آلودگی این است که افراد دارای کیست در مشاغل مربوط به مواد غذایی مثل نانواییها، رستورانها و نظایر آن کار کنند و بدون رعایت بهداشت بعد از دفع کیست از مدفوع آن را به مواد غذایی انتقال داده و باعث آلودگی افراد زیادی شوند. به همین دلیل است که اکنون اینگونه کارکنان از طرف سازمانهای بهداشتی آزمایش میشوند تا در صورت وجود کیست در روده ابتدا درمان شوند. نکته دیگری نیز در مورد آمیب مهم است و آن اینکه برخلاف بسیاری از میکروبهای عامل اسهال مثل وبا و حصبه که با کلرزنی به آب از بین میروند، آمیب چون تکسلولی است با کلر از بین نمیرود و در صورتی که در منطقهای شایع شود، تنها راه مبارزه با آن جوشاندن آب است که باعث مرگ انگل میشود. به جز اسهال خونی، آمیب میتواند با نفوذ به کبد ایجاد آبسه در کبد کند. آبسه به تجمع چرک گفته میشود که باعث ورم و درد در کبد میشود. درمان آمیب در ۲ مرحله شرح داده میشود؛ مرحله اول درمان کیستهاست که باید در افرادی که با غذا سر و کار دارند، حتی اگر اسهال نداشته باشند انجام شود. این درمان با داروهایی مثل «یدوکینول» انجام میشود. در مرحله دوم که آمیب با نفوذ به جداره روده باعث آسیب روده و اسهال خونی میشود داروی «مترونیدازول» درمان انتخابی است که باید به همراه یدوکینول استفاده شود. همین دارو در آبسههای کبدی نیز درمان انتخابی است.
خوب بود ولی نشانه های اولیه و مزمنش را میخواستم
علائم معمولاً ۶-۲ هفته پس از خوردن کیست آغاز شده و بصورت اسهال ( که دفعات آن در طول روز ممکن است به ۱۲-۶ باربرسد.)درد شکم، دل پیچه خود را نشان می دهد.در مراحل مزمن ممکن است با بیماری های التهابی روده اشتباه شود و نیز امبوما در مرحله ی مزمن بیماری مشاهده میشود.این ضایعه در واقـع یـک لزیـون گرانولومـاتوز مزمن است که به صورت سفت دردناک و قابل حرکت می باشد.که این حالت نشانه ی حمله ی مکرر امیب به یک نقطه می باشد.
ممنونم از زحمات شما در ترویج علم.
خواهش، وظیفه اس
سلام آمیب کش های لومینال و بافتی کدامند و این که لومینال چیست؟