بيماري واريسلا يا آبله مرغان (chicken pox)/ ويروس واريسلا- زوستر
آبله مرغان :
بیماری حادی است که در کودکان به علت تماس اولیه با ویروس حاصل می شود ویروس از طریق مخاط مجرای فوقانی تنفسی یا ملتحمه چشم وارد بدن می شود وپس از تکثیر اولیه در غدد لنفاوی منطقه ای در بدن پخش شده و در کبد و طحال تکثیر می کند (ویرمی اولیه ). سلول های عفونی مونوکلئار ویروس را به پوست ، جایی که راش تیپیک ایجاد می شود، منتقل می کند . تورم سلول های اپی تلیال ، تخریب بالونی سلول ها و تجمع مایع بافتی باعث ایجاد شکل وزیکولی می شود.(ویرمی ثانویه )
بيماري واريسلا يا آبله مرغان (chicken pox) يك بيماري خفيف و بسيار مسري است
كه بطور عمده در كودكان مشاهده مي شود
اين بيماري با بثورات منتشر وزيكولي بر روي پوست وغشاهاي مخاطي مشخص شده و در بالغين و كودكان مبتلا به نقص ايمني از شدت بيشتري بر خور دار است
بیماری زوستر :
پاسخ میزبان تقریبا مصون ، به واکنش مجدد ویروس آبله مرغان می باشد که در گانگلیای حسی به حالت مخفی وجود داشته است . ویروس درگانگلیا تکثیر می یابد و موجب درد و التهاب شدید می شود . سپس این ویروس در سطح پوست به طرف پایین عصب ، حرکت کرده و تشکیل وزیکل می دهد .
بيماري زونا يا زوستر بطور اسپوراديك رخ مي دهد و بالغين و افراد مبتلا به نقص ايمني را ناتوان مي سازد
در اين بيماري بثورات پوستي محدود به منطقه توزيع يك گانگليون حسي هستند و از لحاظ ظاهري شبيه بثورات آبله مرغان ميباشند هر دو بيماري توسط يك ويروس ايجاد مي شوند
آبله مرغان بيماري حادي است كه متعاقب تماس اوليه فرد با ويروس حاصل مي شود در حالي كه بيماري زونا پاسخ ميزبان تقريبا مصون در برابرفعا ليت مجدد ويروس واريسلا كه در حالت مخفي در گانگليون هاي حسي به سر ميبرد مي باشد
علایم شایع:
تاول‌هاي قرمز و دردناك كه امكان دارد در هر جايي از بدن به وجود آيند. اين تاول‌ها ۵-۴ روز پس از آغاز علايم اوليه ظاهر مي‌شوند. تاول‌ها معمولاً در روي يك نوار پهن پوست قرمز در امتداد مسير رشته‌هاي عصبي حسي در يك ناحيه خاص پوست پديد مي‌آيند. تاول‌ها را غالباً مي‌توان در ناحيه قفسه سينه ديد كه البته تنها در يك طريف بدن گسترش مي‌يابند.
تب و لرز خفيف
احساس كسالت
تهوع، دل‌پيچه يا اسهال خفيف
درد روي قفسه سينه، صورت، يا درد سوزشي در پوست شكم برحسب ناحيه‌اي كه گرفتار شده است
عوارض احتمالی:
.۱عفونت باكتريايي ثانويه در تاول‌هاي زونا
.۲درد مزمن، خصوصاً در سالمندان، كه تا ماه‌ها يا سال‌ها در مسير رشته‌هاي حسي محل قبلي وجود تاول‌ها باقي مي‌ماند.
.۳زخم قرنيه
.۴عفونت دستگاه عصبي مركزي
عوامل افزایش دهنده خطر:
.۱سن بالاي ۵۰ سال
.۲استرس
.۳وجود يك بيماري كه باعث كاهش مقاومت بدن شده باشد
.۴استفاده از داروهاي سركوب‌كننده ايمني يا ضدسرطان
.۵جراحي يا تاباندن اشعه به نخاع
.۶لوسمي يا لنفوم
روش های تشخیص :
1- لام مستقیم
2- کشت
3- سرولوژی
4- روش های ملکولی
عامل بيماري آبله مرغان و زونا يك ويروس مشترك است
ویروس واریسلا – زوستر Varicella zoster Virus
که با نام HHV -3 نیز شناخته می شود عامل بیماری آبله مرغان ((varicella و زونا (zoster) می باشد
خصوصيات ويروس واريسلا- زوستر
ويروس واريسلا- زوستر از نظر مرفولوژيكي شبيه ويروس هرپس سيمپلكس است و هيچ گونه مخزن حيواني ندارد
اين ويروس در محيط كشت حاصل از جنين انسان تكثير يافته و بطور مشخصي موجب توليد انكلوزيون هاي داخل هسته اي مي شود.
ويروس عفوني در داخل سلول ميزبان باقي مي ماند و تكثير مكرر آن از طريق سلولهاي آلوده آسانتر از مايع حاصل از كشت بافتي صورت مي گيرد.
ايزوله هاي ويروسي بدست آمده از وزيكول هاي بيماران مبتلا به آبله مرغان يا زونا از نظر ژنتيكي هيچ تفاوت عمده اي با يكديگر ندارند.
تلقيح مايع داخل وزيكول زونا به كودكان باعث بروز بيماري آبله مرغان در آنها مي شود
كودكاني كا از عفونت مربوط به ويروس زوستر بهبود يافته اند در برابر بيماري آبله مرغان مقاوم هستند
تشخيص آزمايشگاهي
در نمونه هاي رنگ آميزي شده ازپوسته ها يا سواپ هاي به دست آمده از پايه وزيكول ها، سلولهاي غول پيكر چند هسته اي را مي توان مشاهده كرد . اين سلولها در وزيكولهاي غير هرپسي وجود ندارند
آنتي ژن هاي ويروسي داخل سلول ميزبان را مي توان توسط رنگ اميزي ايمونوفلوئوروسانس نشان داداستفاده از روشهاي شناسايي سريع ويروس واريسلا-زوستر از لحاظ باليني براي تشخيص عفونت مهم هستند . بررسي شكل ظاهري ذرات ويروس موجود در مايع وزيكول در زير ميكروسكوپ الكتروني موجب تمايز هرپس ويروس ها و پوكس ويروس ها از يكديگر ميشود . آنتي ژن هاي اختصاصي ويروس واريسلا-زوستر در مايع وزيكول و ترشحات حاصل از پوسته ها يا مواد حاصل از بيوسي وجود دارند
اگر چه اثرات سيتوپاتيك ويروس واريسلا گاهي بسيار آهسته ظاهر مي شوند اما ويروس را مي توان از مايع وزيكول و در كشت سلولهاي انساني در مدت7-3روز بدست آورد . ويروس واريسلا-زوستردر مايع وزيكول بسيار نا پايدار است و تلقيح آن در كشت هاي سلولي بايد به سرعت انجام گيرد .
افزايش تيتر آنتي بادي اختصاصي را مي توان در سرم بيماران توسط آزمايشهاي ايمونوفلوئوروسانس غير مستقيم و ايمونواسي آنزيمي مشاهده نمود
تست انتخابي به هدف آزمايش و امكانات ازمايشگاهي بستگي دارد نقش ايمني سلولي در مقابله با اين ويروس بسيار مهم و در شناسايي آن است
اپيدميولوژي
هرپس زوستر عفونت ناشی از فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر، که در ریشه های عصبی نخاع پس از ایجاد آبله مرغان نهفته است. این ویروس می تواند برای چند دهه خفته باقی بماند. پزشکان سبب فعال شدن آن در سیستم ایمنی بدن را ناشی از پیری و استرس می دانند. عفونت دستگاه عصب نخاعی به پوست، باعث سوزش و یا درد سطح بدن می شود
ویروس واریسلا زوستر یک هرپس ویروس است و مانند دیگر هرپس ویروس ها باعث بروز هر دو عفونت اولیه و راجعه میشود و در گانگلیون های اعصاب حسی نهفته باقی می ماند.
این ویروس عامل ایجاد دو عفونت در انسان است :
1-واریسلا=آبله مرغان
2-زوستر=زونا
*آبله مرغان یک عفونت ژنرالیزه و اولیه بوده که با اولین برخورد فرد با ویروس رخ می دهد
*پس از بهبودی ضایعات اولیه ویروس در گانگلیون های اعصاب حسی نهفته باقی مانده و در هر 3 تا 5 نفر از هر 1000 نفر باز فعال شده و ضایعات هرپس زوستر را ایجاد می کند.
بروز بیماری با افزایش سن و سرکوب ایمنی افزایش می یابد.
افراد مستعد به نوع کشنده بیماری :
بیماران ایدزی
کموتراپی در سرطان
مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
بدخیمی های خونی
اختلالات ایمنی
تظاهرات بالینی
یافته های عمومی:
آبله مرغان یک بیماری دوران کودکی است و ویژگی آن علائم سیستمیک خفیف و ضایعات ماکولوپاپولار ژنرالیزه با خارش شدید است که بسرعت به وزیکول هایی با بستر اریتماتوز تبدیل می شوند
*ضایعات دهانی در آبله مرغان اهمیت تشخیصی ،علامتی و درمانی ندارند.
*در زونا دوره پرودرمال بطور شایع 2 تا 4 روز بوده و در این مدت درد تیر کشنده و پاراستزی ،سوزش و تندرنس در طول عصب درگیر وجود دارد .سپس وزیکول های یک طرفه در بستر اریتماتوز به شکل خوشه ای تظاهر نموده که عمدتا در طول مسیر همان عصب مبتلا است و باعث پیدایش نمای اختصاصی درماتوم منفرد می شود.
پس از یک هفته ضایعات وزیکولر پوسته ریزی کرده و طی 2 تا 3 هفته بهبودی رخ می دهد.
اعصابی که در زونا درگیر می شوند شامل :
C3-t5-l1-l2
و اولین شاخه عصب تری ژمینال…
مشکل تشخیص زونا در فاز پرودرمال است یعنی زمانی که درد بدون حضور ضایعه وجود دارد.
در این مرحله تشخیص های نادرست آپاندیسیت و … مطرح می شود…
مشکل ترین مسئله تشخیصی درد ناشی از ویروس زونا بدون تشکیل ضایعات در عصب است که زوستر سین هرپس نامیده می شود.تشخیص این موارد بر اساس علائم بالینی و شواهد سرولوژیک است
شایعترین عارضه هرپس زوستر نورالژی پس از هرپس است که در آن یک ماه پس از بهبودی ضایعات پوستی و مخاطی درد باقی می ماند.
ویروس واریسلا زوستر یک دی‌ان‌ای ویروس و یکی از هشت ویروس هرپسی شناخته شده است که می‌تواند مهره‌داران را آلوده کند. این ویروس عامل دو بیماری معروف آبله‌مرغان و زونا می‌باشد که به طور معمول به ترتیب در کودکان و بزرگسالان دیده می‌شوند.
نحوه ی ابتلا:
بيماران مبتلا به آبله مرغان پس از اين که بهبود يافتند ، اين ويروس به صورت غيرفعال براي تمام عمر در اعصاب مجاور نخاع اين بيماران باقي مي ماند و آنان را براي هميشه نسبت به آبله مرغان مصون مي سازد ، هر چند موارد استثناء نيز وجود دارد . ضعيف شدن سيستم ايمني افراد مسن ( بالاتر از پنجاه سال ) مي تواند ويروس موجود در بدن آنها را دوباره فعال کند و موجب بروز بيماري زونا شود .
عوامل محرك كه باعث فعا ليت مجدد ويروس در گانگليون مي شوند هنوز شناخته نشده اند به نظر مي رسد ضعف سيستم ايمني باعث تكثير ويروس در گانگليون شده و متعاقب آن التهاب و درد شديد ايجاد مي كند. ويروس در مسير رو به پايين عصب به طرف پوست حركت كرده و موجب تشكيل وزيكول مي شود. احتمالا .ايمني سلولي مهمترين عامل دفاعي ميزبان در برابر عفونت واريسلا-زوستر است
درمان بیماری
هدف درمان آبله‌مرغان جلوگیری از بروز عوارض آن است. برای این منظور گرفتن ناخنها ، حمام روزانه با آب ولرم و داروهای ضد خارش توصیه میشود. درمان با آسیکلوویر نیز در بیمارانی که کمتر از 24 ساعت از بیماری آنها گذشته، توصیه میشود، بخصوص در بیماران بالای 15 سال. اگر تب وجود دارد، از استامینوفن استفاه کنید. به هیچ عنوان از آسپیرین استفاده نکنید، زیرا این دارو ممکن است در بروز سندرم رای (یک نوع آنسفالیت) در کودکانی که دچار عفونت ویروسی هستند، نقش داشته باشد.