انگل به موجودی که برروی یا داخل بدن موجود زنده دیگری زندگی نموده و از این زندگی فایده می‌برد، گفته میشود.
انواعی که در داخل بدن میزبان زندگی می‌کنند به نام انگلهای درون‌زی ( Endoparasite )گفته میشوند که شایعترین آنها کرم‌های روده ای هستند .
اساس بحث در ارتباط با انگلهای روده‌ای انتقال از طریق دهان است یعنی اینکه معمولا تخم ها از طریق دهان خورده می شود یا با آب یا با غذا و یا با دست آلوده که این مساله را در اطفال زیاد می بینیم که دستها ممکن است آلوده باشند و این دستها به دهان زده شود و بعد هم تخم انگل خورده شود که این تخم ها در داخل بدن پروسه ای را طی می کنند و بسته به اینکه از کدام نوع انگل باشند جایگاه استقرارشان ممکن است که مقداری تفاوت داشته باشد و علائم بالینی هم در انگل های مختلف ممکن است که مقداری متفاوت باشد .
انواع انگل های روده ای
انگلهای روده‌ای انواع گوناگون و با عوارض مختلف مشاهده میشوند که در زیر به چند مورد مهم آنها اشاره میشود.
اکسیور (کرمک):
اکسیور که بآن کرمک هم می‌گویند بصورت انگل انسان در کلیه نقاط جهان دیده میشود.
علامت مشهود ابتلاء در اثر مهاجرت کرم ماده بارور از سوراخ مخرج به خارج ظاهر میشود.
در نتیجه خروج کرم و حرکت آن در ناحیه مقعد ایجاد تحریک و خارش جلدی میشود و کودکان مبتلا با خاراندن نشیمن ایجاد زخم و خونریزی می‌کنند که با اضافه شدن باکتریها ممکن است زخم چرکی شود.
خارش معمولاً خیلی شدید و هنگام شب بیشتر است، در نتیجه سبب بی‌خوابی کودک میشود که در اثر آن عوارض عصبی مانند خستگی و بیقراری و عصبانیت بروز می‌کند.
سرایت کرمک :
در اثر خاراندن نشیمنگاه تخم انگل در زیر ناخنها جمع میشود و یا به انگشتان کودک مبتلا می‌چسبد طفل با گذاشتن انگشتان خود در دهان تخم انگل را وارد دستگاه گوارش خود می‌کند که این تخم تبدیل به کرم شده و این عمل را خودآلودگی می‌گویند.
این انگل بوسیله آب و غذای آلوده، البسه و ظروف آلوده، هوا و خاک آلوده هم سرایت می‌کند.
تنیا (کرم کدو):
کرم کدو از راه خوردن گوشت خام و نیمه پخته گاو و یا خوک بیماری انسان سرایت می‌کند.
نوعی که از گاو سرایت می‌کند، بیماری طولانی است که باعث ناراحتی و ضعف و کم خونی شدید بیمار میشود.
لارو (نوزاد):
این کرم در گوشت آلوده گاو و گوساله بدرشتی سرسنجاق و حتی نخود هم دیده میشود و دارای رنگی کدر و یا سبز رنگ میباشد.
این نوع کرمها بندبند هستند و سر آنها دارای چنگک و قلابهای مخصوص میباشد،خیلی ریز بوده و بآسانی دفع نمی‌شود، بلکه دائماً در حال تکثیر است و بعد از مدتی بندها مرتباً از راه مدفوع خارج میشوند.
اسکاریس:
آسکاریس کرمی است دراز، استوانه‌ای شکل و دو انتهای آن باریک برنگ سفید شیری یا گلی رنگ است.
آسکاریس ماده بالغ بطول ۲۰ تا ۴۵ سانتیمتر و بقطر ۳ تا ۶ میلی متر است آسکاریس نر از ماده کوتاهتر و بطول ۱۵ تا ۳۰ سانتیمتر و بقطر ۲ تا ۴ میلیمتر است.
آلودگی به این انگل در تمام نقاط جهان وجود دارد. ولی در قاره آسیا بیشتر است و یکی از شایعترین بیماریهای انگلی ایران است.
این کرم تخم گذار است.
تخمهای این کرم در سرما و رطوبت و در مقابل پاره‌ای مواد شیمیائی خیلی مقاومند و ممکن است تا ۵ سال زنده بمانند ولی در خشکی و مقابل نور آفتاب بیشتر از چند هفته زنده نمی‌مانند.
بیماریزائی:
لارو (نوزاد) این انگل از اندامها و دستگاههای مهم بدن می‌گذرد و ممکن است عفونتهای شدید و ضایعات زیادی ایجاد نماید.
علائم :
مهمترین علایم این بیماری اختلالات دستگاه گوارش (درد شکم، تهوع، استفراغ، پرآبی دهان، پرخوری، لاغری) اختلالات دستگاه تنفس و همچنین اختلالات عصبی مانند لرزش و تشنج، عصبانیت و زودرنجی، دیدن خوابهای آشفته، پریدن از خواب، سردرد و سرگیجه است.
تخم این انگل از راه آب، خاک و غذای آلوده وارد بدن میشود.
پیشگیری از ابتلا به انگلها:
بهترین وسیله برای مبارزه با بیماریهای انگلی و پیشگیری از مبتلا شدن با آنها دقت در رعایت بهداشت فردی، بهداشت محیط و مواد غذائی همراه با درمان افراد مبتلا است.
بنابراین عمل کردن به موارد زیر به پیشگیری از مبتلا شدن به بیماریهای انگلی کمک زیادی خواهند نمود.
۱ـ دقت کافی در پخت کامل گوشت گاو
۲ـ شستشوی مکرر دستها با آب و صابون بخصوص قبل از غذا خوردن و بعد از مستراح
۳ـ کوتاه نگهداشتن ناخنها
۴ـ جوشاندن آب آشامیدنی در جاهائی که آب لوله‌کشی وجود ندارد.
۵ـ جوشانیدن ظروف و البسه در خانواده‌ای که فرد مبتلائی در آن باشد، برای از بین بردن تخم انگلها
۶ـ جلوگیری از بازی کودکان باخاک آلوده و همچنین وادار ساختن کودکان به شستن دستها با آب و صابون بعد از هر بازی
۷ـ خودداری از خوردن آب آلوده
۸ـ نخوردن سبزی خام در نقاط آلوده
۹ـ خودداری از اجابت مزاج در خارج از مستراح
۱۰ـ استفاده نکردن از کود مستراحی تازه در جالیزارها و مزارع سبزیکاری و صیفی‌کاری و باغهای میوه
۱۱ـ مراجعه به پزشک و دقت در مداوای صحیح مبتلایان
۱۲ـ درمان همزمان تمامی افراد خانواده‌ای که فردی از آن مبتلا به انگل است و همچنین جوشاندن لباسهای زیر و ملافه‌ای رختخواب در روزهای درمان
۱۳- شستشوی کامل سبزیجات و میوه‌جات خام و ضدعفونی کردن آنها قبل از مصرف بخصوص اگر از مزارع با کود حیوانی حاصل شده باشد.
منبع: دارالشفاء امام
http://daroshafa.aqr.ir
کلمات کلیدی:
انگل های روده ای -اکسیدر(کرمک)- تنیا(کرم کدو)-لارو(نوزاد)-اسکاریس-علائم بیماری-عوارض-مواد شیمیایی