پيش از ازدواج
در دوران قبل از ازدواج آزمايشهايي براي زوجين درخواست ميشود كه عبارتند از:
VDRL براي اطمينان از عدم ا بتلا به سيفليس
آزمايشهاي مربوط به هپاتيت B
آزمايش شمارش سلو لهاي خوني
آزمايش گروه خون جهت شناسايي مادران Rh منفي
آزمايش عدم اعتياد
HIV براي اطمينان از عدم ابتلا به ايدز
پيش از بارداري و دوران بارداري
مراقبتهاي بهداشتي زمان بارداري از اهميت خاصي برخوردارند زيرا اين مراقب تها سلامت حداقل دو نفر را (اگر جنين دوقلو نباشد!) تضمين ميكنند. مراقب تهاي مورد بحث شامل معاينات باليني و بررس يهاي پاراكلين كيي (تستهاي آزمايشگاهي وسونوگرافي)ا ست.
VDRL براي اطمينان از عدم ابتلا به سيفليس
آزمايشهاي مربوط به سرخجه و هپاتيت B
آزمايش شمارش سلو لهاي خوني
HIV براي اطمينان از عدم ابتلا به ايدز
بطور كلي انجام 5 تست آزمايشگاهي زير نيز در مورد زنان باردار توصيه ميشود كه عبارتند از
آزمايش انداز هگيري آلفافيتوپروتئين ( AFP )، آزمايش غربالگري ديابت حاملگي، آنتي باد يهاي ،Rh
عفونتهاي مهبل (واژن) و ساير عفون تها.
اندازه گيري آلفافيتوپروتئين در سرم مادر:
اين آزمايش بيشتر براي تشخيص نقايص لوله عصبي
جنين (كه بعدها مغز و نخاع را به وجود م يآورد) انجام ميشود. بهترين زمان اندازه گيري اين ماده در خون
مادر هفته هاي 15 – 20 بارداري است. توجه داشته باشيد كه نتيجه اين آزمايشها حتماً بايد توسط پزشك معالج تفسير شده و در صورت نياز مبادرت به انجام آزمايشهاي بعدي و سونوگرافي شود.
غربالگري ديابت حاملگي:
مهمترين اختلال متابول كي مادر در طول بارداري ديابت حاملگي است. امروزه بسياري از متخصصين و مراكز معتبر بر اين
عقيده اند كه بايد غربالگري ديابت را در تمام زنان باردار انجام داد. بهترين زمان براي انجام اين آزمايش هفت ههاي 24 – 28 حاملگي است؛ امّا در مورد زنان باردار در معرض خطر يعني كساني كه ،BMI ≥۳۰ سابقه مرده زايي، حداقل ۲ بارسقط خودبخودی، تولد نوزاد با وزن مساوی یا بیشترا ز ۴ کیلوگرم، سابقه فاميلي ديابت و سابقه دیابت درحاملگی قبلی دارند،توصيه مي شود كه در هنگام اولين مراجعه (پيش از هفته 24 و يا حداكثر بين هفته 24 تا 28 حاملگي) حتماً از نظر ديابت مورد بررسي قرار گيرند. در اين حالت پس از خوراندن 50 گرم گلوكز به فرد باردار قند خون وي پس از يك ساعت انداز هگيري ميشود؛ به اين آزمايش تست چالش گلوكزGCT )Glucose Challenge Test ) میگویند. اگر در اين حالت قند خون بالاي 132 ميلي گرم در صد (در برخي منابع 140 ) بود بايد تست G.T.T كه یک تست سه مرحله اي جهت بررسي قند خون است انجام پذيرد. توجه داشته باشيد كه انجام GCT نياز به ناشتايي ندارد.
غربالگري مجدّد براي آنتي باد يهايRH:
تعيين گروه خوني و مثبت و منفي بودن Rh بايد در همه خانم ها پيش از بارداري انجام شود و تمام زنان
Rh منفي كه در ابتداي حاملگي آمپول روگام (كه براي حساسيت زدايي مادر استفاده م يشود) دريافت نكرد هاند بايد بين هفته هاي 26 – 28 حاملگي مورد آزمايش مجدد قرار گيرند. پزشك معالج برا ساس نتيجه آزمايش در زمينه تزريق آمپول روگام و يا ساير اقدامات لازم تصميم خواهد گرفت.
بررسي عوامل عفوني در مادر:
غربالگري آنتي باد يهاي ضد توكسوپلاسما، سرخجه، سيتومگالوويروس، و ت بخال كه جمعاً تحت عنوان گروه TORCH ناميده ميشوند. اين عوامل ميتوانند با ايجاد عفونت در محيط رحم عوارض زيادي براي جنين برجا بگذارند.
غربالگري عفون تهاي واژن:
در برخي از زنان باردار مكيرو بهاي ريزي در محيط واژن رشد ميكنند كه ميتوانند سبب عفونت کیسه جنين و پارگي زودرس آن شوند. براي تشخيص اين وضعيت كه ميتواند حيات جنين را به خطر بيندازد سادهترين كار آن است كه هر خانم باردار تحت معاينۀ واژن قرار گرفته و نمونه اي از ترشحات داخل واژن وي تهيه و به آزمايشگاه ارسال شود. توجه داشته باشيد كه اين عفون تها غالباً بدون علامت هستند اما رسيدگي به آنهاا هميت خاصي دارد.
رو شهاي نوين تشخيص پيش ازتولد سندرم داون:
علاوه بر رو شهاي قبلي، رو شهاي جديدي ابداع شده كه در آن با در نظر گرفتن سن مادر، انجام سونوگرافي(جهت تعيين ضخامت چين گردني و تيغه بيني جنين) و انجام یک سري تستهاي بيوشيميايي روي خون مادر (شاملPAPP-Aو Free -HCG ) ميتوان بادقت حدود 95 % در هفته هاي 11 – 14 حاملگي ابتلای جنین به سندرم داون را غربالگري نمود. نتايج اين روش (در صورت وجود امكانات كافي و متخصصين كارآمد) بسيار قابل اطمينان است.
آزمايشهاي ديگر
اين آزمايشها شامل آزمايش كامل ادرار (خصوصاً جهت بررسي مقادير بيش از حد طبيعي پروتئين در ادرار و عفونتهاي ادراري) و نيز آزمايشهاي لازم جهت بررسي كم خوني است كه معمولاً در دوران بارداري صورت ميپذيرد. مراجعه به پزشك و تشيكل پرونده در دوران بارداري امری الزامی است چون با اين روش مادر و جنين در تمام مراحل بارداري تحت نظر پزشك بوده و با بروز كوچكترين مشكل توسط پزشك معالج تحت درمان مناسب قرار ميگيرند.
منبع:راهنمای چکاپ دوره ای پزشکی/انتشارات میرماه