پیپت یا پی پت آزمایشگاهی /انواع پیپت و کاربرد آن

پیپت(به انگلیسی: Pipettes) یکی از ابزارهای آزمایشگاهی می باشد که به منظور برداشتن اندازهٔ دقیقی از مایع در آزمایشگاه از آن استفاده می شود.این وسیله معمولا از شیشه ساخته می شود و برخلاف وسایلی مانند بشر و ارلن نمی تواند در معرض شعله مستقیم قرار گیرد.

پیپت در واقع لوله بسیار نازکی است که برای برداشتن و جا به جا کردن مقادیر بسیار کم مایع به کار می رود و در انواع پلاستیکی و شیشه ای ساخته می شود.

پیپت یا پیپتور یک لوله نازک شیشه ای است که هر دو سر ان باز است اما روزنه یک سر آن به اندازه نوکِ یک قطره چکان باریک است. پیپت برای برداشتن و انتقال دادنِ مقادیر کم مایعات و محلولهای شیمیایی به کار می رود و معمولاً وقتی بخواهیم با دقت زیادی مقداری مایع را اندازه گیری کنیم. پیپت های شیشه ای دقیق ترین وسیله برای اندازه گیری و انتقال محلولها هستند و دقت آنها در حد میلی لیتر است. میکروپیپت وسیله ای پیچیده تر است که دقت آن در حد میکرولیتر (یک هزارم میلی لیتر) است. میکروپیپت یک مکنده قابل تنظیم همراه خود دارد که به کمک نوک های قابل تعویض به طور اتوماتیک می تواند مقدار بسیار کم و معینی را برداشت کند.

از پیپت ها برای برداشتن حجم معینی از محلول با دقت بسیار بالا استفاده می شود و بر دو نوع هستند.

۱- پیپت مدرج
۲- پیپت ژوژه (حباب دار)

هرگز از پیپتی که نوک آن شکسته شده و یا ترک برداشته برای برداشتن مایعات استفاده نکنید، زیرا آن پیپت دقت خود را از دست داده و کالیبره نیست.

پیپت معمولی

لوله ای است شیشه ای بسیار نازک که هر دو سر آن باز است. یک سرِ آن باریک تر است که به آن “نوکِ” پیپت می گوییم که مایع و محلول از همین قسمت وارد پیپت میشود. انتهای پیپت که به آن “دهانه” می گوییم گشاد تر است و به وسیله انگشت مهار می شود تا مانع بیرون ریختن مایع از آن شود. همچنین در صورت استفاده از بادکش برای وارد کردن محلول به پبپت، آن را به دهانه پیپت متصل می کنیم.

پیپت مدرج

پیپت ها معمولا در دو نوع پیپت مدرج و پیپت حباب دار(یا پیپت ژوژه) ساخته می شوند. پیپت مدرج یک لوله شیشه ای صاف می باشد که یک انتهای آن نازک تر است. در این نوع پیپت بدنه وسیله بر حسب حجم های مختلف مدرج شده است ودقت وسیله به کوچکترین واحد تقسیم بندی روی بدنه بستگی دارد.در این نوع پیپت می توان حجم های مختلف و دلخواه را بر اساس ظرفیت پیپت برداشت.

پیپت حباب دار

پیپت حباب دار از یک لوله صاف که در میانه آن یک حباب وجود دارد تشکیل شده است و در قسمت بالایی آن یک خط نشانه وجود دارد.دراین نوع پیپت بر خلاف پیپت مدرج فقط مقدار حجم معین تعیین شده روی ابزار قابل برداشتن است. پیپت ها را به وسیله ابزار دیگری به نام پوآر(یا پیپت پرکن) استفاده می کنند.این ابزار که در انتهای لوله پیپت بسته می شود با ایجاد خلاء در داخل پیپت مایعات را به داخل آن می کشد.

پیپت میکروبی نوعی از پیپتها است که دقت بیشتری دارد.

برای استفاده از یک پیپت آن را با شیوه های استاندارد بشویید و تمیز کنید. (مواظب باشید حین این عمل نوک پیپت به جایی برخورد نکند) و پس از شستن آن به روش زیر از تمیزی آن اطمینان حاصل کنید.

داخل آن آب بریزید هرگاه آب به راحتی و بدون بر جا گذاشتن قطرات، سُر خورد سطح داخلی پیپت تمیز است، در غیر این صورت با مایع شوینده داخل آن را بشویید.
هنگام کار با پیپت توجه کنید این همان پیپت مورد نظر شما باشد. (حجم پیپت را روی شیشه ی آن بخوانید.)
بر روی بورت و پیپت واژه ی TD و بر روی بشر، بالن و استوانه ی مدرج واژه ی TC نوشته شده است.
TDمخفف to deliver می باشد و نشان دهنده ی حجم محلول یا مایع خارج شده از ظرف می باشد نه حجم مایع یا محلول موجود در ظرف.
TC مخفف to contain است و نشان دهنده ی حجم محلول موجود در ظرف می باشد نه حجم محلول خارج شده از ظرف.
توجه داشته باشید که برای پر کردن پیپت هرگز از مکش به وسیله ی دهان خود استفاده نکنید زیرا بخارات برخی مایعات سمی بوده و یا ممکن است مایع درون پیپت وارد دهان شما شود.

روش کار با پیپت حباب دار برای برداشتن حجم معینی از مایع

پیپت را به طور عمود نگاه دارید. (برای نگه داشتن پیپت هرگز حباب آن را نگیرید، زیرا گرمای دست شما باعث انبساط آن شده و در نتیجه پیپت از کالیبره بودن خارج می شود و دقت خود را از دست می دهد.) بهترین محل گرفتن پیپت، بالای پیپت (بالای خط نشانه) است. حال به طور عمود پیپت را وارد محلول کرده و با پوآر مایع را بالا بکشید و به حجم رسانید. برای به حجم رساندن باید به طور عمود به خط نشانه نگاه کنید ( به طوری که خط نشانه را به صورت یک خط ببینید نه به صورت یک دایره یا بیضی ) و طوری به حجم برسانید که پایین منحنی مایع بر خط نشانه واقع شود

برای خالی کردن پیپت، پیپت را بالای ظرفی که می خواهید مایع را داخل آن بریزید نگه دارید و با شیر خروج مایع پیپت پر کن (پوآر)، مایع را درون ظرف بریزید. وقتی تمام مایع خارج شد، برای خالی کردن آخرین قطره، نوک پیپت را به دیواره ی ظرف تماس دهید تا آخرین قطره هم خارج شود، ممکن است مقدار بسیار کمی مایع، باز هم باقی بماند که هرگز برای خارج کردن این مقدار در پیپت ندمید (فوت نکنید) زیرا سازندگان پیپت این مقدار بسیار کم را از قبل محاسبه کرده اند و در خطای پیپت گنجانده اند.

پیپت ها را از مواد پلاستیکی هم می سازند که در بسیاری از موارد می تواند به جای پیپت شیشه ای مورد استفاده قرار گیرد.