پیشگفتار
همه آزمایشها نیاز به آمادگی قبلی ندارند اما انجام بیشتر آزما یشها نیازمند رعایت نکاتی است که اگر به خوبی مراعات گردند موجب رسیدن به نتایج درست آزمایشگاهی میشوند. شاید پرسشی که بیش از دیگر سئوالات از سوی بیماران مطرح میشود مسئله ناشتایی است. بدیهی است که شما باید معنای دقیق ناشتا بودن را بدانید. به طور کلی منظور از ناشتایی این است که:
• نباید طی ۱۲ ساعت پیش از انجام آزمایش غذا بخورید.
• نباید طی ۱۲ ساعت پیش از آزمایش، مایعات بنوشید (خوردن آب طبق رژیم عادتی هر شخص اشکالی ندارد)
• نباید طی ۱۲ ساعت قبل از آزمایش آدامس بجوید.
• نباید از شکلا تهای مختلف، مینت (ترکیبات نعناع دار)،شربتهای سینه یا قر صهای نرم کنندۀ گلو استفاده نمائید.
پس اگر آزمایشی که پزشک شما درخواست نموده نیاز به ناشتایی دارد، شما:
• می توانید در طول ۱۲ ساعت پیش از انجام آزمایش آب بنوشید.
• باید داروهایی را که پزشک اجازه قطع مصرف آنها را صادر نکرده، مثل گذشته مصرف نمایید(اما آزمایشگاه را ازمصرف آنها آگاه کنید).
• میتوانید طی ۱۲ ساعت پیش از آزمایش دندا نهایتان را مسواک کنید.

نکته مهم دیگر آگاه بودن آزمایشگاه از سوابق دارویی و بیماری شماست؛ در صورتی که بیماری خاصی دارید یا داروی بخصوصی مصرف م یکنید حتماً آزمایشگاه را مطلع نمایید

نمونه های آزمایشگاهی
ارائه نمونه درست به آزمایشگاه بسیار مهم است؛ به همین خاطر به دستورالعملها و آمادگیهای لازم برای انجام آزمایشهای مهم و رایج در آزمایشگا هها میپردازیم. سازید.
دستورالعمل قند خون ۲ ساعت پس از غذا
• شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید و در طی ناشتایی از خوردن چای و قهوه پرهیز نمائید.
• پس از اینکه نمونه خون ناشتا از شما گرفته شد صبحانه معمولی که هر روز میخورید را میل نمائید.
• وقتی اولین لقمه صبحانه را خوردید ساعت را یادداشت کنید. نمونه گیری دقیقاً ۲ ساعت پس از ساعت مذکور انجام میپذیرد.
• حتی الامکان صبحانه را در آزمایشگاه صرف نموده و تا زمان انجام آزمایش در آزمایشگاه منتظر بمانید.
• قبل از انجام آزمایش (در طی مدت ناشتایی شب قبل) و در حین ۲ ساعت بعد سیگار نکشید.
• در طول آزمایش (در طی ۲ ساعت) از ورزش و پیاده روی خودداری نمائید.
• آزمایش را حتما قبل از ساعت ۱۰ صبح شروع کنید و از انجام آن در ساعات دیرتر اجتناب کنید.
• در طی این دو ساعت از خوردن هر نوع خوردنی و آشامیدنی(آب در حد متعارف اشکالی ندارد) خودداری نمائید.
• آزمایش قند ناشتا و دو ساعت پس از غذا را در یک روز انجام دهید.
دستورالعمل آزمایش ۲ ساعته تحمل قندخون ۲hOGTT
• شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید.
• ابتدا یک نمونه خون جهت تع یین قند خون ناشتا از شما گرفته شده و سپس به ازای هر یکلوگرم وزن بدن ۷۵ / ۱ گرم (حداکثر ۷۵ گرم) قند به شما داده می شود تا میل کنید.
• توجه داشته باشد که نباید هیچ ماده ای برای بهتر شدن طعم محلول قند به آن اضافه کنید. فقط میتوان مقداری آبلیمو به آن اضافه نمود تا طعم آن قابل تحمل باشد. محلول قندی تهیه شده را در طی مدت ۵ دقیقه به آرامی بنوشید.
• دقیقاً ۲ ساعت پس از شروع مصرف محلول قند، نمونه خون از شما گرفته می شود.
• مواردی که در ۵ بند آخر دستورالعمل قند خون ۲ ساعت پس از غذا آمده است را در این مورد نیز رعایت فرمائید.

 آزمایش کامل ادرار

نمونۀ ادرار برای تشخیص انواع عفونتهای دستگاه ادراری و اثبات وجود برخی از مواد و سلو لها از جمله قند، پروتئین،خون، گلبو لهای سفید و گلبو لهای قرمز تحت بررسی قرار گرفته و در صورت لزوم کشت داده میشود.
اگر نمونه ادرار در زمان جمع آوری آلوده شود نتایج آزمایش ادرار و کشت آن خصوصا از نظر تشخیص عفونتها دچاراشکال خواهد شد، لذا باید نکات زیر را رعایت نمود:
ویژه بانوان:
• پیش از انجام آزمایش از نوشیدن مقادیر زیاد آب و سایر مایعات اجتناب نمائید.
• دستهای خود را کاملاً با صابون و آب شسته و به خوبی با دستمال کاغذی خشک کنید.
درب ظرف ادرار را با احتیاط باز کنید؛ بدون آن که دست شما با سطح داخلی ظرف یا درب آن تماس پیدا کند.
• با یک دست چین های پوستی دستگاه تناسلی را از هم باز کرده و با دستمال یکبار مصرف اطراف مقعد و پیشابراه را از جلو به عقب تمیز کنید. این کار را دوبار و هر بار با یک دستمال جدید تکرار کنید.
• پس از اینکه جریان ادرار شروع شد، قسمت اولیه ادرار (چند قطره اول) را دور ریخته و بقیه ادرار را با حجم ۳۰ میلی لیتر (حداقل نصف ظرف) جمع کنید. توجه داشته باشید که ظرف مذکور تحت هیچ عنوان با پوست اطراف ناحیه تناسلی تماس پیدا نکند.
• درب ظرف نمونه را بسته و آن را به آزمایشگاه تحویل دهید.
ویژه آقایان
• پیش از انجام آزمایش از نوشیدن بیش از حد مایعات اجتناب نمائید.
• دستهای خود را کاملاً با آب و صابون شسته و به خوبی با دستمال کاغذی خشک کنید.
• درب ظرف ادرار را با احتیاط باز کنید؛ بدون آن که دستهای شما با سطح داخلی ظرف یا درب آن تماس پیدا کند.
• سر آلت را با دستمال مرطوب یکبار مصرف دو بار و هر بار با استفاده از یک دستمال جدید تمیز کنید.
• مراقب باشید که سر آلت به سطح داخلی ظرف نخورد.
• مقدار کمی از قسمت اول ادرار (چند قطره اول)را به داخل توالت تخلیه کرده و حدود ۳۰ میلی لیتر (نصف ظرف نمونه)از آن را جمع کنید.
• درب ظرف نمونه را بسته و آن را تحویل آزمایشگاه دهید.
مراجعه کننده گرامی:
در صورتی که نمونه ادرار در منزل تهیه میشود:
• حتما پس از جمع آوری ادرار باید آن را در طبقه پائین درب یخچال قرار دهید.
• نمونه ادرار را تقریبا تا ۱۲ ساعت پس از جمع آوری میتوان در یخچال نگهداری نمود.
• در زمان انتقال نمونه ادرار به آزمایشگاه آن را در کنار یخ قرار دهید.
دستورالعمل جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته
نمونۀ ادرار ۲۴ ساعته برای تشخیص بسیاری از بیمار یها مخصوصاً بیمار یهای کلیوی مورد استفاده قرار میگیرد.
نمونه باید دقیقاً طی ۲۴ ساعت جمع آوری گردد. به همین منظور گال نهایی از سوی آزمایشگاه در اختیار شما
قرار میگیرد که برخی از آنها حاوی مواد نگهدارندۀ مایع یا جامد است. نکته مهم این است که شما نباید تحت هیچ
شرایطی این مواد را خالی کرده یا آنها را بو کنید. برای جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته هیچگاه از ظروفی غیر از ظرف هایی که آزمایشگاه در اختیار شما قرار م یدهد استفاده نکنید. ضمنا رعایت موارد ذیل ضروری است:
• در ابتدای جمع آوری نمونه، دفع ادرار را انجام داده و آن را دور بریزید. زمان را دقیقاً یادداشت کنید (مثلاً ساعت ۷ صبح)
• به مدت یک شبانه روز( ۲۴ ساعت) یعنی تا ساعت ۷ صبح فردا تمامی نوبت های دفع ادرار را در ظرف مخصوص جمع آوری کنید.
• در طول جمع آوری ادرار باید ظرف جمع آوری دور از دسترس کودکان و در جای خنک(ترجیحاً در یخچال) نگهداری شده و بلافاصله پس از اتمام کار به آزمایشگاه تحویل داده شود.

دستورالعمل جمع آوری نمونه مدفوع
رایج ترین کاربرد آزمایش مدفوع تشخیص انواع مختلف انگلهای بیماری زا در روده است. افرادی که تحت آزمایش مدفوع قرار میگیرند، باید برای مدت ۷ تا ۱۰ روز پیش از انجام این آزمایش از درمان با روغن کرچک یا روغنهای معدنی، بیسموت، منیزیوم، ترکیبات ضد اسهال، تنقیه با باریوم و مصرف آنتی بیوتیکها خودداری نمایند. بهتر است این آزمایش در سه نوبت انجام شود. نمونه مدفوع باید مستقیاً در ظرفی که از طرف آزمایشگاه در اختیار بیمار قرار میگیرد جمع آوری شود. اگر بیمار بستری است، نمونه را در یک ظرف خشک جمع آوری نموده و سپس با استفاده از چوب مخصوص (آبسلانگ)،
نمونه را به ظرف برچسب دار منتقل نمائید. نمونه مدفوع نباید با ادرار یا آب آلوده شود زیرا ادرار میتواند برخی از انگل های فعال را از بین ببرد. بیماران باید نمونه جمع آوری شده را خصوصا در موارد مشکوک به اسهال خونی بلافاصله به آزمایشگاه تحویل دهند. اگر انجام آزمایش حداکثر تا ۳۰ دقیقه پس از جمع آوری نمونه امکان پذیر نباشد، لازم است تا نمونه در یخچال قرار داده شود.

آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع
گاهی اوقات خونریزی های مختصری در بخش های مختلف دستگاه گوارش اتفاق می افتد که به علت کم بودن با چشم دیده نمیشود، بنابراین باید با رو شهای آزمایشگاهی تشخیص داده شود. بهتر است این آزمایش در ۳ نوبت انجام شود.
برای انجام این آزمایش باید نکات زیر را رعایت نمائید:
۷۲-۴۸ ساعت پیش از آزمایش و در طی دوره جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن گوشت قرمز، گوشت سفید (مرغ و ماکیان)، ماهی، شلغم و تربچه خودداری کنید.
• مصرف قر صهای آهن و فرفولیک، کپسول هماتینیک و ففول، ایندومتاسین، کلشیسین، آسپیرین، بروفن، کورتو نها و ویتامین C باید ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش قطع شود. در صورت داشتن سابقه خونریزی از لثه ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش از مسواک زدن و کشیدن نخ دندان اجتناب نمائید.
• نمونه باید سریعا به آزمایشگاه تحویل داده شود.
• نمونه مدفوع نباید با ادرار یا سایر مواد آلوده شود.

منبع:الفبای مراجعه به ازمایشگاه تشخیص پزشکی/انتشارات میرماه