شیگلوز چیست ؟ علت اسهال خونی باکتریایی (شیگلوز) و راه درمان
یکی از باکتری های گرم منفی و فاقد اسپور شیگلا می باشد و از عوامل اصلی بروز اسهال‌های حاد خونی است.
آب وهوا و فصل های سال در بروز عفونت شیگلایی نقش دارند.به طور مثال در آب وهوای معتدل، در ماههای گرم ودر آب و هوای گرمسیری درفصل بارانی عفونت شیگلایی بیشترین امکان‌بروز را دارد. در زنان و مردان میزان بروز این بیماری یکسان می باشد .عفونت در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما ۲و۳ سالگی شایع‌ترین سن برای بیماری است. در ۶ ماه اول زندگی ابتلا به این عفونت نادر است.زیرا این احتمال وجود دارد که شیرمادر حاوی آنتی بادیهایی بر ضدآنتی‌ژنهای بیماری‌زای این ارگانیسم باشد.
در کل چهار نوع شیگلا وجود دارد:
شیگلا دیسانتری، شیگلا فلکسنری، شیگلا سونی، شیگلا بویدیی. این چهار گونه شیگلا مسؤول‌بیماری هستند که توانایی‌تهاجم به سلولهای اپیتلیال‌کولون در هر چهار نوع وجود دارد.
گروه A شیگلا دیسانتری ( Shigella dysenteriae ) : نوع یک این شیگلا باعث ایجاد همه گیری‌های گسترده و طولانی مدت می شود و عفونت با آن شدیدتر و طولانی تر است نسبت به دیگر گونه‌های شیگلا و در اکثر موارد با مرگ و میر همراه است. فقط نوع یک شیگلا دیسانتری باعث همه‌گیری‌های طولانی‌مدت اسهال‌خونی می شود.
گروه B شیگلا فلکسنری است که مانند شیگلا دیسانتری بیشتر در کشورهای در حال توسعه دیده می‌شود.
گروه C شیگلا بویدی و گروه D شیگلا سونئی نیز در کشورهای توسعه یافته شایع تر هستند.
در اکثر موارد شیگلوز ناشی از شیگلا دیسانتری طی ۷ روز بهبود می‌یابد؛ ولی گاهی اوقات اسهال پایدار دیده می‌شود. آرتریت راکتیو یا سندرم رایتر به ندرت به دنبال عفونت با شیگلا دیسانتری دیده می‌شود.
علایم بیماری
پس از ورود شیگلا به بدن، دوره نهفتگی چند روزه‌ای قبل از ظاهر شدن علایم بیماری به وجود می‌آید; درد شکمی‌شدید، تب بالا، استفراغ،کاهش اشتها، دفع دردناک مدفوع همراه با احساس نیاز فوری به دفع از علایم مشخص درگیری با این عفونت می باشد. اتساع و حساسیت‌شکمی، افزایش صداهای‌روده‌ای ورکتوم دردناک‌در طی دوره بیماری ممکن است وجود داشته باشد.
در ابتدای بیماری ممکن اسهال آبکی و حجیم باشد و با پیشرفت بیماری تبدیل به مدفوع‌های مکرربلغمی خونی و کم حجم شود. هرچند ممکن است بعضی از بچه‌ها اصلا به‌مرحله اسهال خونی نرسند و برخی از آنها از ابتدا مدفوعشان‌خونی باشد. ممکن است بیماران دچار از دست دادن شدید آب و الکترولیت از راه‌مدفوع و استفراع شوند. اگر اسهال درمان نشود ۱ تا ۲ هفته‌طول می‌کشد.
علایم شایع
دل پیچه
تب
اسهال شدید
وجود خون، مخاط، یا چرک در مدفوع
تهوع یا استفراغ
دردهای عضلانی
در شروع بیماری ممکن است ، شمارش گلبول‌های سفید کمتر از حد طبیعی باشد.
راههای انتقال
موثرترین و مهم ترین روش انتقال، انتقال به صورت فرد به فرد و از راه مدفوعی- دهانی می باشد. اما گاهی به وسیله غذا، آب، حشرات، اشیا آلوده منتقل می شود .گاهی نیز شیگلا از راه دهانی-مقعدی در هنگام فعالیت جنسی منتقل می شود.
به طور معمول شیگلا به وسیله دهان وارد دستگاه گوارش می شود و با حمله به سلولهای پوششی روده بزرگ و انتهای روده کوچک باعث ایجاد زخم مخاطی خونریزی‌دهنده همراه با ترشحات التهابی می‌شود . این باکتری معمولاً وارد خون نمی‌شود . در نیمی از موارد، ابتلا به اسهال حاد بدون وجود خون در مدفوع بیمار می باشد که در این حالت، تشخیص این نوع اسهال از سایر اسهال‌های حاد دشوار می شود.
آب و غذای آلوده مانند سالاد یا غذاهای دیگر که با دست درست می‌شوند از عوامل مهم دیگر انتقال آلودگی‌است. اما انتقال شخص به شخص در اکثر نقاط جهان عامل اصلی عفونت است.
پیشگیری
برای پیشگیری ازشیگلوز در کودکان دو راه ساده وجود دارد
۱- در مناطقی که شیگلوزشایع می باشد مصرف شیرمادر توصیه می شود. شیر مادر باعث کاهش یافتن خطرشیگلوز علامت دار می شود و شدت آن را درشیرخوارانی که حتی شیر مادر مصرف کرده اند کاهش می‌دهد.
۲- آموزش رعایت بهداشت فردی درخانواده و آموزش شستشوی دستها به خصوص بعد ازمدفوع کردن و قبل از تهیه ومصرف غذا; سایر اقدامات‌بهداشت عمومی مانند اصلاح آب و فاضلاب، دفع صحیح مدفوع و رعایت بهداشت‌موادغذایی نیز از دیگر روش های موثر پیشگیری می باشد.
درمان
برای تشخیص بیماری ممکن است از بررسی آزمایشی و کشت نمونه مدفوع‌استفاده شود.
در بچه‌های مشکوک به شیگلوز اصلاح و حفظ آب و الکترولیت ها از مسائل مهم می باشد.از داروهای کاهنده حرکت روده نباید استفاده کرد، زیرا خطر مزمن شدن بیماری وجود دارد. درمان شامل جایگزینی مایعات از دست رفته، غذای کم حجم، و نیز گاهی دارو می‌شود. بیمار باید مرتباً مایعات دریافت کند.
باید بیمار را از بقیه جدا کرد.
معمولا برای درمان این بیماری به علت ایجاد عوارض استفاده از آنتی بیوتیک توصیه نمی شود.
استفاده از یک صفحه گرم کننده یا شیشه آب داغ بر روی شکم میزان درد را کاهش می دهد.
بیمار جدا از بقیه بستری می‌شود و به وسیله سرم مایعات تکمیلی به وی رسانده خواهد شد.
داروهای ضد اسهال را نباید بدون تجویز پزشک مصرف کرد. زیرا این داروها ممکن است مدت بیماری را طولانی کنند. و اگر تا کنون مورد استفاده قرار گرفته‌اند باید مصرف آنها را متوقف کرد.
عوارض:
کاهش آب بدن به طور خطرناک مخصوصاً در کودکان
باکتری‌ها ممکن است از مجرای گوارش وارد خون شوند و باعث درگیری سایر اعضای بدن شوند، مثل کلیه‌ها، کیسه صفرا، کبد، یا قلب و مفاصل. این حالت شاید به شوک و مرگ بیانجامد که البته از نوادر است
داروها
امکان دارد آنتی‌بیوتیک تجویز شود.
از مصرف ترکیبات ضد اسهال خودداری کنید مگر اینکه با نظر پزشک تجویز شده باشند. این ترکیبات ممکن است بیماری را طولانی کنند. اگر تا کنون مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند بلافاصله مصرف آنها را متوقف کنید.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
تا حداقل ۳ روز پس از رفع تب، اسهال، و سایر علایم، استراحت در رختخواب ضروری است مگر برای توالت. البته پاها را در رختخواب باید مرتباً ورزش داد.
رژیم غذایی
مایعات یا جامدات نرم تا زمانی که اسهال متوقف شود، سپس رژیم عادی.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا کودکتان علایم اسهال خونی باکتریایی را دارید.
اگر یکی از موارد زیر هنگام درمان رخ دهد:
ـ تب ۹/۳۸ درجه سانتیگراد یا بیشتر
ـ گلودرد، سردرد، یا گوش درد
ـ تنگی نفس یا سرفه شدید
ـ رگه خون در خلط سینه
ـ درد یا تورم شدید شکم
ـ خونریزی گوارشی از مقعد
ـ درد در ساق پا یا تمام پا
ـ تورم مفاصل
ـ علایم کم آبی بدن (بی‌حالی، فرورفتگی چشم‌ها، کاهش وزن سریع، یا خشکی پوست) ظاهر شوند.
