نابودی سلول های توموری سرطان امکان پذیر شد!
خبر خوش آنکه با تحولی در درمان سرطان؛ روش ویرایش ژن کریسپر ، ۵۰ درصد از تومورها را از بین برد و ۹۰ درصد رشد تومورها را مهار کرد! در ادامه این مقاله از لامل، همراه ما باشید:
فهرست مطالب:
کریسپر چگونه سرطان را مورد هدف قرار می دهد؟
چالش های روش کریسپر برای درمان انواع سرطان چیست؟
روش کریسپر چیست؟
کریسپر چگونه سرطان را مورد هدف قرار می دهد؟
دانشمندان دانشگاه تل آویو موفق شدند از روش ویرایش ژن کریسپر برای درمان سرطان های سر و گردن استفاده کنند. در این مطالعه، پژوهشگران با استفاده از فناوری CRISPR_CAS9 و حذف ژنی کلیدی که در رشد سلول های سرطانی نقش دارد، سلول های سرطانی را از درون متلاشی کردند.
یکی از چالش های اصلی این روش، انتقال دقیق کریسپر به سلول های سرطانی بود که برای حل آن از نانوذرات لیپیدی استفاده شد. این نانو ذرات به عنوان کپسول محافظ عمل کرده و ابزار کریسپر را به طور مستقیم و دقیق به تومور منتقل میکند و همین باعث میشود که کارایی و دقت این روش، افزایش چشمگیری داشته باشد.
نتایج این تحقیقات که طی سه هفته تزریق هفتگی روی مدل های حیوانی انجام شد، نشان داد که:
۵۰ درصد از تومورهای سرطانی پس از ۸۴ روز کاملا ناپدید شدند.
۹۰ درصد رشد تومورها مهار شد.
۹۰ درصد از موش های تحت درمان، بقای بیشتری داشتند.
در گروهی که تحت درمان قرار نگرفتند، هیچ بهبودی ای مشاهده نشد.
چالش های روش کریسپر برای درمان انواع سرطان چیست؟
با وجود موفقیت های امیدوارکننده این روش، هنوز چالش های اساسی برای استفاده از کریسپر در انسان وجود دارد، از جمله:
دقت هدف گیری
ایمنی درمان
سرعت تکثیر سلول های سرطانی
همچنین برخی ملاحظات اخلاقی وجود دارد که عبارت است از:
اثرات خارج از هدف (Off-target effects): آنزیم Cas9 ممکن است در نقاط دیگری از ژنوم که شباهت‌هایی با توالی هدف دارند، برش ایجاد کند. این اثرات خارج از هدف می‌تواند منجر به جهش‌های ناخواسته و عواقب نامعلوم شود. تلاش‌های زیادی برای بهبود دقت سیستم کریسپر و کاهش اثرات خارج از هدف در حال انجام است.
اثرات موزائیسم (Mosaicism): در برخی موارد، ویرایش ژن ممکن است به طور یکنواخت در تمام سلول‌های هدف رخ ندهد و منجر به ایجاد سلول‌های با ژنوم‌های مختلف در یک فرد شود. این موضوع می‌تواند بر اثربخشی درمان تأثیر بگذارد.
ویرایش ژنوم سلول‌های زایا (Germline editing): ویرایش ژن در سلول‌های زایا (اسپرم و تخمک) می‌تواند منجر به تغییرات ژنتیکی شود که به نسل‌های آینده منتقل می‌شوند. این موضوع نگرانی‌های اخلاقی جدی در مورد ایمنی، مسئولیت و تأثیرات بلندمدت بر ژنوم انسان ایجاد میکند. در حال حاضر، ویرایش ژنوم سلول‌های زایا در بسیاری از کشورها ممنوع یا با محدودیت‌های شدیدی مواجه است.
دسترسی و عدالت: هزینه و دسترسی به فناوری‌های ویرایش ژن می‌تواند نابرابری‌های بهداشتی را تشدید کند. اطمینان از دسترسی عادلانه به این درمان‌ها برای همه افراد نیازمند ضروری است.
ملاحظات فلسفی و اجتماعی: سوالاتی در مورد “بازی کردن نقش خدا”، تغییر ماهیت انسان و پیامدهای اجتماعی گسترده استفاده از این فناوری مطرح شده است که نیازمند بحث و بررسی دقیق است.
با وجود همه این چالش ها، روش کریسپر پتانسیل بالایی برای درمان انواع مختلف سران به ویژه در تومورهای قابل مشاهده و در دسترس مثل سرطان های سر و گردن، سینه، تیرویید و پوست دارد. تیم تحقیقاتی در حال حاضر تلاش می کند تا این روش را برای سرطان های دیگر از جمله میلوما، لنفوم و سرطان کبد نیز توسعه دهد.
این مطالعه نشان می دهد که میتوان به یافتن درمان های جدید و کم تهاجمی برای سرطان، به ویژه سرطان های مرگ بار امیدوار بود.
روش کریسپر چیست؟
روش کریسپر (CRISPR) یک فناوری ویرایش ژن انقلابی است که به دانشمندان اجازه می‌دهد تا با دقت بسیار بالا، تغییراتی را در DNA موجودات زنده ایجاد کنند. این روش در اصل از سیستم دفاعی باکتری‌ها در برابر ویروس‌ها الهام گرفته شده است.واژه CRISPR مخفف “Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats” به معنای “توالی‌های کوتاه پالیندرومیک فاصله‌دار منظم خوشه‌ای” است. این توالی‌ها در DNA باکتری‌ها یافت می‌شوند و به عنوان حافظه‌ای از ویروس‌هایی عمل می‌کنند که قبلاً به باکتری حمله کرده‌اند.
روش کریسپر تانسیل بسیار زیادی برای درمان انواع بیماری‌ها دارد، به ویژه بیماری‌های ژنتیکی. برخی از کاربردهای امیدوارکننده آن عبارتند از:
- درمان بیماری‌های ژنتیکی ارثی: بسیاری از بیماری‌ها ناشی از جهش‌های ژنتیکی خاص هستند. کریسپر می‌تواند برای اصلاح این ژن‌های معیوب در سلول‌های بیمار یا حتی در سلول‌های بنیادی که می‌توانند به بافت‌های مختلف تبدیل شوند، استفاده شود. بیماری‌هایی مانند کم‌خونی داسی‌شکل، بتا تالاسمی، فیبروز کیستیک، دیستروفی عضلانی دوشن و بیماری هانتینگتون از جمله مواردی هستند که تحقیقات در مورد درمان آن‌ها با کریسپر در حال انجام است و در برخی موارد نتایج امیدوارکننده‌ای نیز به دست آمده است.
- درمان سرطان: کریسپر می‌تواند در توسعه روش‌های جدید ایمونوتراپی سرطان نقش داشته باشد. برای مثال، میتوان سلول‌های ایمنی بیمار را با استفاده از کریسپر مهندسی کرد تا به طور مؤثرتری سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرند. همچنین، میتوان از کریسپر برای مطالعه ژن‌های دخیل در سرطان و توسعه داروهای هدفمندتر استفاده کرد.
- درمان بیماری‌های عفونی: کریسپر می‌تواند برای هدف قرار دادن و از بین بردن ژنوم ویروس‌ها یا باکتری‌های عامل عفونت استفاده شود. تحقیقات در مورد استفاده از کریسپر برای درمان عفونت‌های HIV و هپاتیت B در حال انجام است.
- توسعه داروها و روش‌های تشخیصی: کریسپر ابزار قدرتمندی برای مطالعه عملکرد ژن‌ها و شناسایی اهداف دارویی جدید است. همچنین، میتوان از آن برای توسعه روش‌های تشخیصی سریع و دقیق برای بیماری‌های مختلف استفاده کرد.