تغییر ژنتیکی در پشه آنوفل برای مقابله با مالاریا
علل اساسی گسترش مالاریا در جهان
- افزایش مقاومت انگل مالاریا به داروهای ضد مالاریا
- افزایش مقاومت پشه آنوفل نسبت به حشره کش ها
- تغییر اکولوژیک و آب و هوایی در کره زمین
تغییر ساختار ژنتیکی در پشه
دانشمندان آمریکایی موفق به پرورش گونه‌ای از پشه‌ها شده‌اند که می‌تواند در برابر مالاریا مقاومت کند، تغییری که به واسطه بهبود ساختار ژنتیکی در این پشه‌ها ایجاد شده‌است.
براساس گزارش BBC، درصورتي كه تكنيك جديد آزمايشگاهي در محيط طبيعي نيز به درستي عمل كند، مي‌تواند راهكاري جديد براي متوقف‌سازي انتشار و شيوع مالاريا از طريق نيش پشه‌ها به شمار رود.
دانشمندان دانشگاه كاليفرنيا براي انجام اين كار از تكنيك ويرايش ژنتيكي به نام كريسپر براي افزودن يك ژن مقاوم جديد درون DNA پشه استفاده كردند. اين ژن به صورت وراثتي در نسل‌هاي بعدي پشه‌ها نيز منتقل شد. به صورت نظري، درصورتي كه اين پشه‌هاي بهبود‌يافته انسانها را بگزند، قادر به انتقال مالاريا به بدن آنها نخواهند بود.
درحال حاضر نزديك به 3.2 ميليون انسان، يعني نزديك به نيمي از جمعيت جهان، در معرض خطر ابتلا به مالاريا قرار دارند. انواع پشه‌بند‌ها، حشره‌كش‌ها و مواد دافع حشرات موذي مي‌توانند ميزان گزيدگي انسان توسط پشه‌هاي ناقل را كاهش دهند و همچنين مي‌توان مالاريا را با كمك داروهاي جديد درمان كرد، اما اين بيماري هنوز سالانه جان 580 هزار انسان را مي‌گيرد.
دانشمندان باور دارند اين تكنيك جديد مي‌تواند نقشي كليدي در كنترل شيوع مالاريا داشته باشد. براي انجام اين مطالعه روي گونه‌اي از پشه‌هاي بومي هندوستان به نام آنوفل استفنسي مطالعه شد و محققان نشان دادند با قرار دادن ژني جديد، پشه‌ها را به ميزباني ناخوشايند براي انگل مالاريا تبديل كنند. اين ژن به گفته دانشمندان به 100 درصد از پشه‌هاي سه نسل آينده منتقل خواهد شد.
اگرچه اين تكنيك جديد نمي‌تواند راهكاري انحصاري براي مهار معضل مالاريا در جهان باشد،اما مي‌تواند به عنوان سلاحي كاربردي مورد استفاده قرار گيرد.
پشه‌های ماده در هنگام خونخواری از انسانهای مبتلا به مالاریا به انگل مالاریا آلوده می‌شوند و پس از آن می توانند از طریق نیش خود انگل را به انسانهای دیگر انتقال دهند اما خودشان بیمار نمی‌شوند.
گروه تحقیقاتی دانشگاه جان هاپکینز John Hopkins معتقدند ژنی بنام SPRN6 پشه را در دفاع از خودش قادر می‌سازد – کشفی که می‌تواند در جنگ علیه مالاریای انسانی کمک کند. دکتر مارسلو ژاکوب- لورنا به نشریه آکادمی ملی علوم گفته است : به تحقیقات بیشتری نیاز است اما ما طرحهایی برای بکارگیری این دانش در توسعه رویکردهای تازه جهت کنترل این بیماری داریم.
این دانشمندان امیدوارند افشانه‌هایی شیمیایی را بسازند که که موجب روشن‌شدن ژن SPRN6 در پشه‌های آلوده شود. در نتیجه این پشه‌ها دیگر در هنگام نیش‌زدن یک تهدید واقعی برای انسانها نخواهند بود.
با توجه به دو نوع پشه آنوفل استفنسی و آنوفل گامبیه، دکتر ژاکوب-لورنا و همکران دریافتند ژن SPRN6 بطور نرمال در آنها خاموش است. اما هنگامی که پشه‌ها به انگل مالاریا آلوده می‌شوند این ژن روشن می‌شود.
آنها برای درک نقش ژن SPRN6 آنها به رخدادهایی توجه کردند که در هنگام تلاش برای خاموش نگهداشتن این ژن بروز یافتند. تعداد انگلهای مالاریا در پشه‌های آنوفل استفنسی سه برابر افزایش یافت. با برداشتن کامل ژن SPRN6 ، روندی طبیعی که بواسطه آن پشه‌های آنوفل گامبیه خود را از از شرانگهای مالاریا نجات می‌دهند، دچار تاخیر شد.
دکتر آلیستر کرایگ Alister Craig دانشکده طب گرمسیری لیورپول می گوید: تعدادی ژن یافت شده اند که بنظر می‌رسد به پشه‌ها در دفاع علیه انگل مالاریا کمک می‌کنند.وجود راههای متعدد در متوقف‌کردن مالاریا اهمیت دارد. این نوع تحقیق واقعاً در این زمینه سودمند است. استفاده از سیستم ایمنی میزبان و سایر راهکارها همچون پشه‌بند و داروهای ضد مالاریا برای شکست دادن بیماری، موضوع جالبی است.
پروفسور پاول اگلستون Paul Fggleston استاد حشره‌شناسی ملکولی در دانشگاه کیل Keel هم می‌گوید: این آخرین پرده نمایش، فراهم‌آورنده بینش و شناختی تازه و مهم از مکانیسمهایی است که پشه‌ها بدانوسیله با انگلهای مالاریا برخورد و معامله می‌کنند. اما هنوز باید منتظر ماند و دید که آیا دستکاری در فعالیت ژن SPRN6 در آنوفل گامبیه می‌تواند در کنترل انتقال بیماری انسانی نقشی ایفا کند یا خیر.
این ارگانیسمها میلیونها سال فرصت داشته‌اند تا بازی خود را بهبود بخشند و از ما به عنوان دانشمند انتظار می‌رود که به همان اندازه در کلک‌زدن به آنها جاه‌طلب باشیم.
دکتر جو لاینز JO Lines از دانشکده بهداشت و طب گرمسیری لندن اظهار می‌دارد: امکان دارد که انگل بتواند دچار تحول شود و راهی را برای مقابله با چنین مکانیسمی پیداکند.