بیماری پلاگر در اثر کمبود نیاسین یا ویتامین B3
پلاگر (به انگلیسی: Pellagra) یک نوع بیماری است که در اثر کمبود نیاسین (ویتامین ب۳) به وجود می‌آید. کمبود تریپتوفان(یک نوع اسید آمینه) و ویتامین B6 و B2 و آهن نیز در بروز این بیماری نقش دارند. همچنین، پلاگر می‌تواند حاصل برخی اختلالات همچون سندرم کارسینویید باشد که موجب تغییراتی در متابولیسم پروتئین‌ها می‌شوند.
ویتامین B3 چیست؟
ویتامین B3 که به نیاسین نیز معروف است، نقش اساسی در سلامت پوست، گوارش و روان دارد و از عملکرد بیش از 200 آنزیم در بدن حمایت می کند.
ویتامین B3، ترکیب دو ماده شیمیایی اسید نیکوتینیک و نیکوتین آمید است. بدن این مواد شیمیایی را برای تولید دو ماده شیمیایی اضافی NAD و NADP تجزیه می کند.
NAD و NADP در انواع واکنش های شیمیایی بدن نقش دارند و از متابولیسم سلولی نیز حمایت می کنند؛ بنابراین افرادی که به اندازه کافی ویتامین B3 دریافت نمی کنند، طیفی از مشکلات جزیی تا کشنده را تجربه کنند.
ویتامین B3 یک ویتامین حلال در آب است به این معنی که بدن نمی تواند آن را ذخیره کند. از سوی دیگر بدن قادر به تولید ویتامین B3 نیست .
اعمال ويتامين B3
1. نياسين يک ويتامين محلول در آب است که بيشتر از 50 عملکرد متابوليکي دارد. مهمترين فعاليت اين ويتامين در آزاد کردن انرژي از کربوهيدرات مي باشد.( نياسين به عنوان يکي از منابع توليد انرژي است.)
2. نياسين در توليد انرژي، ساخت اسيدهاي چرب، کلسترول و استروئيد نقش دارد.
3. نياسين چربي را از بافتها براي سوخت و ساز حرکت مي دهد و بدين وسيله آنها را براي توليد انرژي مي سوزاند. اين عمل باعث سلامتي پوست، سلامتي غلاف ميلين ( حافظ سلولهاي عصبي)، هضم بهتر با توليد اسيد معده، حفاظت پانکراس و سلامت بافتها مي شود.
4. ويتامين B3آنزيمها را فعال مي کند. آنزيم سرعت واکنشهاي شيميايي را افزايش مي دهد. اين آنزيمها در توليد انرژي، شکستن چربي هاي غذايي، توليد هورمون هاي اصلي و کلسترول، طي کردن مراحل DNA و رشد و بلوغ سلول ها در بدن فعاليت مي کند.
5. نياسين درمان کننده کلسترول بالا است. نياسين (نه نياسين آميد) بر HDL (کلسترول خوب) فوايد بارزي دارد. عملکرد نياسين بر کلسترول بسيار بهتر از داروهاي پايين آورنده کلسترول نظير: statins مي باشد. همچنين نياسين بر LDL (کلسترول بد) نيز فوايد زيادي دارد.
6. نياسين مقدار کلسترول و ليپوپروتئين و فيبرينوژن خون را کم مي کند و باعث جلوگيري از تصلب شريان مي شود. اما از آنجا که نياسين مقدار هموسيستئين را افزايش مي دهد، پس ممکن است اثر متضادي بر شريان ها داشته باشد و خطر بروز بيماري هاي قلبي را زياد کند.
7. نياسين و نياسين آميد براي درمان بيماري هاي ناشي از کمبود ويتامين B3 بکار مي رود. پلاگر يک بيماري تغذيه اي است که درنتيجه ناکافي بودن ويتامين B3 يا تريپتوفان بوجود مي آيد. نشانه هاي آن عبارت است از: بيماري پوست، اسهال، بيماري هاي رواني و افسردگي.
8. بيماري هاي رواني در اثر کمبود نياسين بوجود مي آيند. مشخص شده که کمبود نياسين در رژيم غذايي باعث از بين رفتن سيستم هاي مغزي و آلزايمر مي شود. البته هنوز مشخص نيست که آيا نياسين جلوي آلزايمر را مي گيرد يا نه؟
9. ويتامين B3کمک در توليد اسيد هيدروکلريک ميکند. اسيد هيدروکلريک براي عمل هضم مفيد است.
10. نياسين آميد درمان کننده روماتيسم، ورم مفاصل، بي خوابي هاي ناشي از بيماري، سردردهاي ميگرني و ديابت وابسته به انسولين مي باشد.
11. همچنين نياسين به عنوان آنتي اکسيدان و از بين برنده مسموميت نيز عمل مي کند.
12. يکي ديگر از اعمال نياسين، توليد هورمون هاي جنسي و آدرنال (هورمون مترشحه از غدد فوق کليه) مي باشد.
13. نياسين، هيستامين را آزاد مي کند و بدين وسيله باعث اتساع عروق خوني مي گردد. اين عمل موجب گرما، قرمزي، خارش در صورت ، سينه، پشت و پاها مي شود.
14. نياسين موجب اتساع مويرگهاي مغز و ديگر بافتها نيز مي شود.
15. نياسين حمل کننده اکسيژن به مغز است و از فراموشي جلوگيري مي کند.
16. نياسين، جنون و افسردگي و وهم بي مورد را از بين مي برد.
17. نياسين از ظهور آکنه، ميگرن، سرگيجه، فراموشي، افزايش فشار خون و اسهال جلوگيري مي کند.
18. نياسين همراه با کروم ( يکي از عناصر معدني بدن)، به وسيله تنظيم گلوکز خون باعث بهبود عملکرد انسولين مي شود.
19. مکمل ويتامين B3با کمک ديگر مواد مغذي براي ديد بهتر و جلوگيري از آب مرواريد بکار مي رود.
20. نياسين آميد افزايش دهنده حرکت مفاصل، تقويت عضلات و کاهش دهنده خستگي مفاصل و عضلات مي باشد.
علائم پلاگر عبارتند از:
-زخم های متقارن در هر دو طرف بدن. زخم ها بیشتر در نقاط فشار و در مناطقی که پوست در معرض آفتاب قرار می گیرد، دیده می شود. همچنین برخی مردم به زخم هایی مبتلا می شوند که کل دست یا پای آنها را می پوشاند.
-درد، تورم و تحریک دهان و یا غشاهای مخاطی مانند مجاری ادرار.
-کمبود شدید این ویتامین همچنین ممکن است زبان را به رنگ قرمز یا متورم تبدیل کند. برخی از افراد به زخم هایی در زیر زبان یا لب ها مبتلا می شوند.
-درد و سوزش گلو، سینه یا معده از دیگر علائم این بیماری هستند.
– درد گوارشی، مانند تورم، استفراغ، حالت تهوع، اسهال، و یبوست. بعضی از افراد به زخم هایی در روده مبتلا می شوند که باعث اسهال خونی می شوند.
– تغییرات در شخصیت و سلامت روان، از جمله از دست دادن ارتباط با واقعیت (روان پریشی)، سردرگمی، مشکلات حافظه، افسردگی و پارانویا (روان گسیختگی). گاهی اوقات این علائم ممکن است اشتباه به عنوان بیماری روحی تشخیص داده شود.
از سوی دیگر کمبود شدید موارد کمبود ویتامین B-3 ممکن است موجب ابتلا به علائم کمتر جدی در پوست، سیستم عصبی، سیستم گوارش یا غشاهای مخاطی شود که این علائم عبارتند از :
-پوست تحریک شده یا قرمز
-سردرد
-خستگی
-مسائل مربوط به خلق و خو ، مانند اضطراب یا افسردگی
-تغییر در تفکر یا توانایی تمرکز
-سرگیجه
-گردش خون ضعیف
علت پلاگر:
پلاگر به طور کلی در اثر کمبود نیاسین به وجود می‌آید. ناکاقی بودن میزان این ویتامین در رژیم غذایی یکی از ساده‌ترین علت‌های ابتلا به این بیماری است. یکی دیگر از دلایل ابتلا به پلاگر کمبود تریپتوفان است. تریپتوفان نوعی اسید آمینهٔ ضروری است که در گوشت، ماهی، مرغ، سویا و تخم مرغ یافت می‌شود، و به نیاسین تبدیل می‌گردد.
همچنین، به نظر می‌رسد که کمبود لوسین نیز، نوعی دیگر از اسیدهای آمینهٔ ضروری، در ابتلا به پلاگر نقش دارد، هرچند ارتباط این دو هنوز به درستی مشخص نیست. علاوه بر این، اختلالاتی در متابولیسم پروتئین نیز می‌توانند موجب ابتلا به این بیماری شوند. به طور مثال، نشانگان کارسینویید یک بیماری است که عبارت است از نوعی تومورهای بدخیم در دیوارهٔ رودهٔ کوچک.
این تومورها موجب تولید بیش از حد سروتونین می‌شوند. در افراد سالم، تنها یک درصد از تریپتوفان جذب‌شده از غذا به سروتونین تبدیل می‌شود، در حالی که این مقدار در بیماران مبتلا به این نشانگان ممکن است به ۷۰٪ برسد. این موجب کمبود تریپتوفان، و در نهایت، نیاسین می‌شود.
اين بيماري به دو طريق ایجاد می شود.
یا نياسين و تريپتوفان در رژيم غذايي کافي نيست. یا نياسين در رژيم غذايي کافي است، اما جذب نمي شود
عوارض پلاگر
پلاگر بر روی سه اندام مهم بدن شامل دستگاه گوارش، پوست و اعصاب اثر می‌گذارد.
♦ عوارض پوستی: شامل تورم، التهاب، ناراحتی، خشونت پوست، تاول و تغییر رنگ پوست می‌باشند که سه مشخصه اصلی دارند:
علایم قرینه هستند، عارضه آن قدر شدید است که مرز مشخصی بین قسمت مبتلا و غیر مبتلا وجود دارد و این که در تابستان به علت تابش بیشتر آفتاب عوارض شدیدتر است. عارضه گردن بند پلاگر، یک طوق ملتهب و قطور و کبود است که تمام گردن را در بر می‌گیرد.
♦ عوارض گوارشی: شامل بی‌اشتهایی، التهاب و ناراحتی زبان، کاهش اسید معده و در نتیجه بروز عفونت‌های مکرر گوارشی، تهوع، دل درد، التهاب و ورم روده می‌باشد. بارزترین علامت گوارشی، اسهال شدید است.
♦ عوارض عصبی: شامل حساسیت، سردرد و بی‌خوابی در مراحل اولیه ایجاد می‌شود و به زودی به دنبال آن علایم ذهنی و روحی شدیدتری مانند فراموشی، اوهام و بالاخره یک افسردگی شدید که تقریباً مقدمه مرگ است، ظاهر می‌شود.
بدن به چه مقدار ویتامین B3 نیاز دارد؟
میزان توصیه شده مصرف ویتامینB3 بسته به سن، جنسیت، اهداف سلامتی یا سابقه کمبود ویتامین B متفاوت است. میزان مصرف ویتامین B3 در معادل های نیاسین NE اندازه گرفته می شود.
میزان توصیه شده مصرف ویتامینB3 برای گروه های مختلف به شرح زیر است:
کودکان 0 تا 6 ماهه : 2NE
کودکان 7 تا 12 ماهه:4NE
کودکان 1 تا 3 ساله: 6NE
کودکان 4 تا 8 ساله : 8NE
کودکان 9 تا 13 ساله : 12NE
نوجوانان 14 تا 18 ساله : 16NE برای پسران و 14NE برای دختران
بزرگسالان 19 ساله و مسن تر : 16NE برای مردان ؛ 14NE برای زنان
زنان باردار : 18NE
زنان شیرده: 17NE
درمان بیماری پلاگر
منابع ویتامین B3
بدن شما ویتامین ب۳ را از پروتئین به دست می‌آورد بنابراین اگر در رژیم غذایی پروتئین کافی وجود داشته باشد، این ویتامین، کافی به بدن شما می‌رسد.
بهترین منابع ویتامین ب۳ غذاهایی است که غنی از پروتئین باشد مانند: گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لوبیای خشک پخته شده و نخود، کبد، شیر کم چربی یا بدون چربی و پنیر، سویا و آجیل.
منابع دیگر خوب برای این ویتامین شامل مخمر آبجو، سبوس گندم و حبوبات، غلات (به جز ذرت)، قارچ و سبزیجات تازه است. هر ۱۰۰ گرم ماهی ۷/۱۱ میلی‌گرم، یک لیوان آرد گندم ۴/۷ میلی‌گرم، ۱۰۰ گرم قارچ خام ۴/۱ میلی‌گرم، نصف لیوان ذرت پخته ۳/۱ میلی‌گرم، ۱۰۰ گرم هویج خام ۷۰۰ میلی‌گرم و یک لیوان شیر خام دو درصد چربی ۲ میلی‌گرم ویتامین B3 دارد.
درمان پلاگر با افزایش نیاسین موجود در رژیم غذایی صورت می‌گیرد. در صورت عدم درمان، فرد بیمار پس از ۴-۵ سال می‌میرد. شایان ذکر است که بدانید ویتامین B3 که در سبزیجات است با پختن سبزیجات از بین می رود، و سبزیجات را فریز نکنید.
تزریق منظم نياسين يا نيکوتين آميد طبق نظر پزشک
تغذيه صحيح و مصرف منابع ويتامينB3
منابع غذايي ويتامين B3
لبنيات، مرغ، ماهي، گوشت، آجيل و تخم مرغ
سبزيجات، نان هاي غني شده و غلات
همه‌گیرشناسی
پلاگر بیشتر در کشورهای فقیر و قحطی‌زده چون کشورهای آفریقایی شایع است. این بیماری در چین، اندونزی و مکزیک دیده می‌شود.
پلاگر نمی تواند در افرادی که همچون جمعیت‌های آمریکای جنوبی از ذرت به عنوان غذای اصلی استفاده می‌کنند شایع باشد. ذرت به تنهایی دارای مقدار کمی تریپتوفان و نیاسین است. با این وجود، در صورتی که در یک محلول قلیایی چون کلسیم هیدروکسید پخته شود، این کمبود تصحیح می‌شود. این شیوهٔ پخت بیشتر در بومیان آمریکا رواج دارد.