بیماری پلاگر در اثر کمبود نیاسین یا ویتامین B3
پلاگر (به انگلیسی: Pellagra) یک نوع بیماری است که در اثر کمبود نیاسین (ویتامین ب۳) به وجود می‌آید. کمبود تریپتوفان(یک نوع اسید آمینه) و ویتامین B6 و B2 و آهن نیز در بروز این بیماری نقش دارند. همچنین، پلاگر می‌تواند حاصل برخی اختلالات همچون سندرم کارسینویید باشد که موجب تغییراتی در متابولیسم پروتئین‌ها می‌شوند.
ویتامین B3 چیست؟
ویتامین B3 که به نیاسین نیز معروف است، نقش اساسی در سلامت پوست، گوارش و روان دارد و از عملکرد بیش از ۲۰۰ آنزیم در بدن حمایت می کند.
ویتامین B3، ترکیب دو ماده شیمیایی اسید نیکوتینیک و نیکوتین آمید است. بدن این مواد شیمیایی را برای تولید دو ماده شیمیایی اضافی NAD و NADP تجزیه می کند.
NAD و NADP در انواع واکنش های شیمیایی بدن نقش دارند و از متابولیسم سلولی نیز حمایت می کنند؛ بنابراین افرادی که به اندازه کافی ویتامین B3 دریافت نمی کنند، طیفی از مشکلات جزیی تا کشنده را تجربه کنند.
ویتامین B3 یک ویتامین حلال در آب است به این معنی که بدن نمی تواند آن را ذخیره کند. از سوی دیگر بدن قادر به تولید ویتامین B3 نیست .
اعمال ویتامین B3
۱٫ نیاسین یک ویتامین محلول در آب است که بیشتر از ۵۰ عملکرد متابولیکی دارد. مهمترین فعالیت این ویتامین در آزاد کردن انرژی از کربوهیدرات می باشد.( نیاسین به عنوان یکی از منابع تولید انرژی است.)
۲٫ نیاسین در تولید انرژی، ساخت اسیدهای چرب، کلسترول و استروئید نقش دارد.
۳٫ نیاسین چربی را از بافتها برای سوخت و ساز حرکت می دهد و بدین وسیله آنها را برای تولید انرژی می سوزاند. این عمل باعث سلامتی پوست، سلامتی غلاف میلین ( حافظ سلولهای عصبی)، هضم بهتر با تولید اسید معده، حفاظت پانکراس و سلامت بافتها می شود.
۴٫ ویتامین B3آنزیمها را فعال می کند. آنزیم سرعت واکنشهای شیمیایی را افزایش می دهد. این آنزیمها در تولید انرژی، شکستن چربی های غذایی، تولید هورمون های اصلی و کلسترول، طی کردن مراحل DNA و رشد و بلوغ سلول ها در بدن فعالیت می کند.
۵٫ نیاسین درمان کننده کلسترول بالا است. نیاسین (نه نیاسین آمید) بر HDL (کلسترول خوب) فواید بارزی دارد. عملکرد نیاسین بر کلسترول بسیار بهتر از داروهای پایین آورنده کلسترول نظیر: statins می باشد. همچنین نیاسین بر LDL (کلسترول بد) نیز فواید زیادی دارد.
۶٫ نیاسین مقدار کلسترول و لیپوپروتئین و فیبرینوژن خون را کم می کند و باعث جلوگیری از تصلب شریان می شود. اما از آنجا که نیاسین مقدار هموسیستئین را افزایش می دهد، پس ممکن است اثر متضادی بر شریان ها داشته باشد و خطر بروز بیماری های قلبی را زیاد کند.
۷٫ نیاسین و نیاسین آمید برای درمان بیماری های ناشی از کمبود ویتامین B3 بکار می رود. پلاگر یک بیماری تغذیه ای است که درنتیجه ناکافی بودن ویتامین B3 یا تریپتوفان بوجود می آید. نشانه های آن عبارت است از: بیماری پوست، اسهال، بیماری های روانی و افسردگی.
۸٫ بیماری های روانی در اثر کمبود نیاسین بوجود می آیند. مشخص شده که کمبود نیاسین در رژیم غذایی باعث از بین رفتن سیستم های مغزی و آلزایمر می شود. البته هنوز مشخص نیست که آیا نیاسین جلوی آلزایمر را می گیرد یا نه؟
۹٫ ویتامین B3کمک در تولید اسید هیدروکلریک میکند. اسید هیدروکلریک برای عمل هضم مفید است.
۱۰٫ نیاسین آمید درمان کننده روماتیسم، ورم مفاصل، بی خوابی های ناشی از بیماری، سردردهای میگرنی و دیابت وابسته به انسولین می باشد.
۱۱٫ همچنین نیاسین به عنوان آنتی اکسیدان و از بین برنده مسمومیت نیز عمل می کند.
۱۲٫ یکی دیگر از اعمال نیاسین، تولید هورمون های جنسی و آدرنال (هورمون مترشحه از غدد فوق کلیه) می باشد.
۱۳٫ نیاسین، هیستامین را آزاد می کند و بدین وسیله باعث اتساع عروق خونی می گردد. این عمل موجب گرما، قرمزی، خارش در صورت ، سینه، پشت و پاها می شود.
۱۴٫ نیاسین موجب اتساع مویرگهای مغز و دیگر بافتها نیز می شود.
۱۵٫ نیاسین حمل کننده اکسیژن به مغز است و از فراموشی جلوگیری می کند.
۱۶٫ نیاسین، جنون و افسردگی و وهم بی مورد را از بین می برد.
۱۷٫ نیاسین از ظهور آکنه، میگرن، سرگیجه، فراموشی، افزایش فشار خون و اسهال جلوگیری می کند.
۱۸٫ نیاسین همراه با کروم ( یکی از عناصر معدنی بدن)، به وسیله تنظیم گلوکز خون باعث بهبود عملکرد انسولین می شود.
۱۹٫ مکمل ویتامین B3با کمک دیگر مواد مغذی برای دید بهتر و جلوگیری از آب مروارید بکار می رود.
۲۰٫ نیاسین آمید افزایش دهنده حرکت مفاصل، تقویت عضلات و کاهش دهنده خستگی مفاصل و عضلات می باشد.
علائم پلاگر عبارتند از:
-زخم های متقارن در هر دو طرف بدن. زخم ها بیشتر در نقاط فشار و در مناطقی که پوست در معرض آفتاب قرار می گیرد، دیده می شود. همچنین برخی مردم به زخم هایی مبتلا می شوند که کل دست یا پای آنها را می پوشاند.
-درد، تورم و تحریک دهان و یا غشاهای مخاطی مانند مجاری ادرار.
-کمبود شدید این ویتامین همچنین ممکن است زبان را به رنگ قرمز یا متورم تبدیل کند. برخی از افراد به زخم هایی در زیر زبان یا لب ها مبتلا می شوند.
-درد و سوزش گلو، سینه یا معده از دیگر علائم این بیماری هستند.
– درد گوارشی، مانند تورم، استفراغ، حالت تهوع، اسهال، و یبوست. بعضی از افراد به زخم هایی در روده مبتلا می شوند که باعث اسهال خونی می شوند.
– تغییرات در شخصیت و سلامت روان، از جمله از دست دادن ارتباط با واقعیت (روان پریشی)، سردرگمی، مشکلات حافظه، افسردگی و پارانویا (روان گسیختگی). گاهی اوقات این علائم ممکن است اشتباه به عنوان بیماری روحی تشخیص داده شود.
از سوی دیگر کمبود شدید موارد کمبود ویتامین B-3 ممکن است موجب ابتلا به علائم کمتر جدی در پوست، سیستم عصبی، سیستم گوارش یا غشاهای مخاطی شود که این علائم عبارتند از :
-پوست تحریک شده یا قرمز
-سردرد
-خستگی
-مسائل مربوط به خلق و خو ، مانند اضطراب یا افسردگی
-تغییر در تفکر یا توانایی تمرکز
-سرگیجه
-گردش خون ضعیف
علت پلاگر:
پلاگر به طور کلی در اثر کمبود نیاسین به وجود می‌آید. ناکاقی بودن میزان این ویتامین در رژیم غذایی یکی از ساده‌ترین علت‌های ابتلا به این بیماری است. یکی دیگر از دلایل ابتلا به پلاگر کمبود تریپتوفان است. تریپتوفان نوعی اسید آمینهٔ ضروری است که در گوشت، ماهی، مرغ، سویا و تخم مرغ یافت می‌شود، و به نیاسین تبدیل می‌گردد.
همچنین، به نظر می‌رسد که کمبود لوسین نیز، نوعی دیگر از اسیدهای آمینهٔ ضروری، در ابتلا به پلاگر نقش دارد، هرچند ارتباط این دو هنوز به درستی مشخص نیست. علاوه بر این، اختلالاتی در متابولیسم پروتئین نیز می‌توانند موجب ابتلا به این بیماری شوند. به طور مثال، نشانگان کارسینویید یک بیماری است که عبارت است از نوعی تومورهای بدخیم در دیوارهٔ رودهٔ کوچک.
این تومورها موجب تولید بیش از حد سروتونین می‌شوند. در افراد سالم، تنها یک درصد از تریپتوفان جذب‌شده از غذا به سروتونین تبدیل می‌شود، در حالی که این مقدار در بیماران مبتلا به این نشانگان ممکن است به ۷۰٪ برسد. این موجب کمبود تریپتوفان، و در نهایت، نیاسین می‌شود.
این بیماری به دو طریق ایجاد می شود.
یا نیاسین و تریپتوفان در رژیم غذایی کافی نیست. یا نیاسین در رژیم غذایی کافی است، اما جذب نمی شود
عوارض پلاگر
پلاگر بر روی سه اندام مهم بدن شامل دستگاه گوارش، پوست و اعصاب اثر می‌گذارد.
♦ عوارض پوستی: شامل تورم، التهاب، ناراحتی، خشونت پوست، تاول و تغییر رنگ پوست می‌باشند که سه مشخصه اصلی دارند:
علایم قرینه هستند، عارضه آن قدر شدید است که مرز مشخصی بین قسمت مبتلا و غیر مبتلا وجود دارد و این که در تابستان به علت تابش بیشتر آفتاب عوارض شدیدتر است. عارضه گردن بند پلاگر، یک طوق ملتهب و قطور و کبود است که تمام گردن را در بر می‌گیرد.
♦ عوارض گوارشی: شامل بی‌اشتهایی، التهاب و ناراحتی زبان، کاهش اسید معده و در نتیجه بروز عفونت‌های مکرر گوارشی، تهوع، دل درد، التهاب و ورم روده می‌باشد. بارزترین علامت گوارشی، اسهال شدید است.
♦ عوارض عصبی: شامل حساسیت، سردرد و بی‌خوابی در مراحل اولیه ایجاد می‌شود و به زودی به دنبال آن علایم ذهنی و روحی شدیدتری مانند فراموشی، اوهام و بالاخره یک افسردگی شدید که تقریباً مقدمه مرگ است، ظاهر می‌شود.
بدن به چه مقدار ویتامین B3 نیاز دارد؟
میزان توصیه شده مصرف ویتامینB3 بسته به سن، جنسیت، اهداف سلامتی یا سابقه کمبود ویتامین B متفاوت است. میزان مصرف ویتامین B3 در معادل های نیاسین NE اندازه گرفته می شود.
میزان توصیه شده مصرف ویتامینB3 برای گروه های مختلف به شرح زیر است:
کودکان ۰ تا ۶ ماهه : ۲NE
کودکان ۷ تا ۱۲ ماهه:۴NE
کودکان ۱ تا ۳ ساله: ۶NE
کودکان ۴ تا ۸ ساله : ۸NE
کودکان ۹ تا ۱۳ ساله : ۱۲NE
نوجوانان ۱۴ تا ۱۸ ساله : ۱۶NE برای پسران و ۱۴NE برای دختران
بزرگسالان ۱۹ ساله و مسن تر : ۱۶NE برای مردان ؛ ۱۴NE برای زنان
زنان باردار : ۱۸NE
زنان شیرده: ۱۷NE
درمان بیماری پلاگر
منابع ویتامین B3
بدن شما ویتامین ب۳ را از پروتئین به دست می‌آورد بنابراین اگر در رژیم غذایی پروتئین کافی وجود داشته باشد، این ویتامین، کافی به بدن شما می‌رسد.
بهترین منابع ویتامین ب۳ غذاهایی است که غنی از پروتئین باشد مانند: گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لوبیای خشک پخته شده و نخود، کبد، شیر کم چربی یا بدون چربی و پنیر، سویا و آجیل.
منابع دیگر خوب برای این ویتامین شامل مخمر آبجو، سبوس گندم و حبوبات، غلات (به جز ذرت)، قارچ و سبزیجات تازه است. هر ۱۰۰ گرم ماهی ۷/۱۱ میلی‌گرم، یک لیوان آرد گندم ۴/۷ میلی‌گرم، ۱۰۰ گرم قارچ خام ۴/۱ میلی‌گرم، نصف لیوان ذرت پخته ۳/۱ میلی‌گرم، ۱۰۰ گرم هویج خام ۷۰۰ میلی‌گرم و یک لیوان شیر خام دو درصد چربی ۲ میلی‌گرم ویتامین B3 دارد.
درمان پلاگر با افزایش نیاسین موجود در رژیم غذایی صورت می‌گیرد. در صورت عدم درمان، فرد بیمار پس از ۴-۵ سال می‌میرد. شایان ذکر است که بدانید ویتامین B3 که در سبزیجات است با پختن سبزیجات از بین می رود، و سبزیجات را فریز نکنید.
تزریق منظم نیاسین یا نیکوتین آمید طبق نظر پزشک
تغذیه صحیح و مصرف منابع ویتامینB3
منابع غذایی ویتامین B3
لبنیات، مرغ، ماهی، گوشت، آجیل و تخم مرغ
سبزیجات، نان های غنی شده و غلات
همه‌گیرشناسی
پلاگر بیشتر در کشورهای فقیر و قحطی‌زده چون کشورهای آفریقایی شایع است. این بیماری در چین، اندونزی و مکزیک دیده می‌شود.
پلاگر نمی تواند در افرادی که همچون جمعیت‌های آمریکای جنوبی از ذرت به عنوان غذای اصلی استفاده می‌کنند شایع باشد. ذرت به تنهایی دارای مقدار کمی تریپتوفان و نیاسین است. با این وجود، در صورتی که در یک محلول قلیایی چون کلسیم هیدروکسید پخته شود، این کمبود تصحیح می‌شود. این شیوهٔ پخت بیشتر در بومیان آمریکا رواج دارد.