بیماری مخملک یا تب اسکارلت /علائم و راه درمان بیماری مخملک
مخملک یا تب اسکارلت، یک بیماری عفونی است که توسط باکتری‌های گروه A استرپتوکوک (GAS) ایجاد می‌شود. این باکتری سم تولید می‌کند. سم باعث بروز بثورات پوستی قرمز رنگ می‌شود. بیماری مخملک بیشتر در کودکان ۴ تا ۸ ساله بروز می‌کند.
بثورات پوستی مخملک به خودی خود مسری و واگیردار نیستند. اما استرپتوکوک موجود در حلق می تواند انتشار یابد و به فرد دیگری منتقل شود.
۲۴ ساعت بعد از دریافت آنتی بیوتیک بیماری دیگر مسری نیست.
طی ۲۴ ساعت اول ظروف او را مثل لیوان، قاشق، بشقاب، حوله و سایر لوازم شخصی اش را از وسایل بقیه اعضا خانواده جدا کنید. آنها را با آب گرم و شوینده مناسب تمیز بشوئید. فردی که از بیمار پرستاری می کند، باید مرتب و با دقت دستهایش را شستشو دهد.اگر اعضای خانواده یا کسانیکه با فرزند شما در تماس هستند، دچار سوزش گلو شدند باید از نظر مخملک معاینه شده و نمونه و کشت از حلقشان به عمل آید، حتی اگر بثورات پوستی در آنها دیده نشود.
عامل مخملک : باکتری استرپتوکوکی
عامل بیماری مخملک یک نوع باکتری استرپتوکوکی است می تواند سبب گلو درد چرکی و عفونت پوست نیز بشود. این باکتری در گلوی فرد سبب عفونت می شود و با آزاد کردن نوعی سم یا توکسین، موجب پیدایش واکنش پوستی و بروز بثوراتی روی پوست می شود.اگر کودک شما دچار مخملک شده باشد، احتمالا آن را از کودک بیماری گرفته است. عامل بیماری می تواند از طریق تنفس هوای آلوده، استفاده مشترک از اسباب بازی، ظروف غذا و یا سایر وسایل مانند حوله که توسط فرد بیمار آلوده شده است، انتشار یابد.
علائم مخملک
مخملک معمولا با سوزش و درد گلو، سردرد و تب ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر شروع می شود.در مراحل اولیه بیماری، روی زبان کودک بیمار پوشش سفید یا زرد کم رنگ پیدا می شود که مدتی بعد ممکن است به رنگ قرمز درآید.
برجستگی ها و پرزهای زبان ممکن است بزرگتر از حالت طبیعی شوند که در این حالت زبان به شکل توت فرنگی در می آید و این علامت مهم در مخملک به “زبان توت فرنگی” موسوم است.لوزه ها و پشت حلق کودک نیز ممکن است باردار شده و قرمز و متورم به نظر برسد. صورت بیمار قرمز و برافروخته می شود در حالیکه اطراف دهان او بیرنگ و سفید است.
سایر علائم عمومی در این بیماری می تواند شامل لرز، درد، کاهش اشتها، متورم شدن غدد لنفاوی، بیقراری و ناخوشی، تهوع و استفراغ باشد.بثورات پوستی معمولا روز دوم بیماری ظاهر می شود و حدود ۵-۲ روز طول می کشد تا از بین برود. معمولا به شکل لکه های کوچکی که کمی برجسته است در ناحیه زیر بغل، گردن، سینه یا کشاله ران شروع می شود و سپس سر تا سر بدن را فرا می گیرد.
بثورات پوستی معمولا خارش دار است. در برخی مواقع این بثورات یا راش ها به شکل خط در می آیند که به آن خطوط Pastia می گویند. این خطوط بخصوص در ساعد، قسمت داخلی آرنج و کشاله ران ها بیشتر واضح است. همراه با ناپدید شدن بثورات، پوست کودک بخصوص در ناحیه دست ها و پاها و کشاله ران شروع به پوسته ریزی می کند.
عوارض بیماری مخملک
عوارض بیماری مخملک می‌تواند شامل: عفونت، تب روماتیسمی، مشکلات استخوانی یا مفصلی مثل آرتریت و استئومیلیت، آبسه، ورم غدد، اختلال در کار کلیه، هپاتیت، پنومونی و یا گسترش عفونت به مناطق دیگر باشد.
عفونت(sepsis) وقتی رخ می‌دهد که باکتری وارد خون شود که یک بیماری جدی است و می‌تواند بیمار را به شوک وارد کند.
اگر باکتری به بافت حمله کند، آبسه و یا چرک در پشت گلو یا اطراف لوزه‌ها یافت می‌شود. همچنین ممکن است منجر به سینوسی شدن و عفونی شدن گوش (اوتیت مدیا) شود.
خیلی کم ممکن است باکتری بر سیستم عصبی مرکزی اثر بگذارد و منجر به بیماری مننژیت شود.
راه جلوگیری از مخملک
باکتری در اثر تماس و ترشحات فرد بیمار به افراد سالم منتقل می‌شود. این بیماران باید:
وقتی سرفه می‌کنند، جلوی دهانشان را بگیرند.
دستان خود را مرتب شستشو دهند.
بشقاب، قاشق، چنگال و لیوان مخصوص به خود را داشته باشند.
زخم‌ها را تمیز و خشک کنند، تا ابتلای به عفونت را کم کنند.
به طور کلی، ۲۴ ساعت بعد از اتمام درمان آنتی بیوتیک، دیگر این بیماری مسری نیست. پس تا قبل از این زمان، باید از سر کار رفتن و مدرسه رفتن خودداری کنند.
روش سرایت
انتقال بیمارِی بین کودکان دارای تماس نزدیک رخ می‌دهد. عامل بیماری بیشتر از طریق تنفس هوای آلوده و همچنین استفاده از وسایل مشترک آلوده مانند اسباب بازی و ظروف غذا انتقال می‌یابد.
بیماری از یک روز قبل از بروز علایم بالینی تا پایان بیماری قابل انتقال است ولی هر قدر از شروع بیماری بگذرد خطر سرایت آن کاهش می‌یابد. در صورت عدم درمان در ۴ هفته اول بیماری قابل سرایت می‌باشد ولی با درمان مناسب، بیماری در عرض دو روز بهبود و سرایت آن متوقف می‌گردد. ابتلا به مخملک ایمنی نسبی ایجاد می‌کند.
درمان مخملک در کودکان
به منظور درمان مخملک در کودکان و برای از بین رفتن تب و درد گلو در کودک، استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز می شود.
خوردن غذاهای نرم و رقیق مانند انواع سوپ، بستنی و غذاهایی که با شیر تهیه می شوند برای کودک مبتلا به گلو درد راحت تر است.
کودک باید به اندازه کافی استراحت کند و مایعات به مقدار لازم به بدن او برسد. می توانید از یک دستگاه بخور در اتاق وی یا در کل خانه استفاده کنید تا با مرطوب کردن هوا، از خشک شدن گلوی کودک بکاهد.
برای درمان مخملک در کودکان معمولاً از انواع آنتی بیوتیک ها زیر نظر و با تجویز پزشک استفاده می شود. همیشه دارو را در دوز مناسب به کودک بدهید. وقتی کودک مصرف آنتی بیوتیک ها را آغاز می کند، تب به تدریج کاهش می یابد و باید در عرض ۲۴ ساعت برطرف شود. سایر علائم بیماری در عرض یک هفته برطرف خواهند شد.
در موارد حساسیت به آنتی بیوتیک پنی سیلین می‌توان از آنتی بیوتیک های دیگر نظیر اریترومایسین استفاده کرد.
درمان مخملک در کودکان با طب سنتی
درمان مخملک در کودکان در طب سنتی به وسیله داروهای گیاهی صورت می پذیرد. ذیلا چند داروی گیاهی برای درمان مخملک کودکان آورده می شود.
شیرخشت برای کودکانی که مبتلا به مخملک شده‌اند مفید است.
۵۰ گرم گل گاو زبان را در یک لیتر آب سرد بریزید و بجوشانید و ۱۵دقیقه به حال خودش بگذارید تا دم بکشد. سپس آن را با شیر مخلوط کنید و با عسل شیرین کرده و به بچه ها بنوشانید.
به منظور درمان مخملک در طب سنتی عناب و ترنجبین را بجوشانید و به کودک بدهید. سپس جوشانده جو و عناب را به مرور به کودک خود بخورانید.
برای روز دوم بیماری تخم کاسنی، تخم گشنیز، تخم خرفه، تخم کاهو و تخم خیار سبز را به مقدار مساوی بکوبید و بجوشانید و باکمی ترنجبین آن را شیرین کرده و به کودک بدهید.
به کودک مبتلا آب لیموی طبیعی در ترکیب با کمی آب و شکر بخورانید.
برای کمک به درمان مخملک در طب سنتی آویشن شیرازی را به صورت دمنوش مصرف کنید.
سه تا چهار حبه سیر تازه را خرد کنید و یک قاشق چای خوری عسل به آن بیفزایید و با شکم خالی هر روز یک بار در صبح ها میل کنید.
یک قاشق چای خوری زنجبیل تازه را رنده کنید و در یک فنجان آب بریزید و بگذارید بجوشد سپس یک قاشق چایخوری عسل به آن بیفزایید و روزی دو بار بنوشید.
از روغن نارگیل برای ماساژ دادن ضایعات پوستی به مدت چند دقیقه استفاده کنید.
یک لیوان شیر را بجوشانید. یک قاشق چای خوری از زردچوبه و شکر به آن بیفزایید و بگذارید با حرارت کم بجوشد. روزی دو بار این معجون را میل کنید.
با ژل آلوئه ورا که از آلوئه ورای طبیعی حاصل شده است پوست آسیب دیده و ضایعات را ماساژ دهید.