بیماریهای پوستی در حاملگی ( بیماریهای پوستی در دوران بارداری )
بیماریهای پوستی در حاملگی ( بیماریهای پوستی در دوران بارداری )
از آن جایی که تغییرات متعددی که در ساختمان و کارکرد عروق پوست در طی بارداری ممکن است رخ دهد و باعث بیماری های پوستی در حاملگی شود منحصر به دوران حاملگی نیست و ممکن است در سایر حالات نیز دیده شود بنابراین توجه به این تغییرات و درمیان گذاشتن آن با پزشک معالج ضروری است. در اینجا به چند نوع بیماری پوستی در دوران حاملگی اشاره می کنیم.
۱٫ تغییرات طبیعی پوستی در دوران حاملگی :
در حاملگی استروژن ها ٬ پروژسترون و برخی آندروژنها ٬ استروئیدهای آدرنال (کورتیزول ٬ آلدوسترون و دکسی کورتیکوسترون) بیشتر در دسترس هستند و سطح پلاسمایی MSH از هفته ۸ حاملگی احتمالا به علت بزرگی لوب میانی هیپوفیز بالا میرود .
تولید پرواوپیوملانوکورتین در عصاره های جفتی نشان داده شده که خود منبع آلفا و بتا MSH است . رشد موها نیز طبق بررسی های انجام شده تحت تاثیر استروژن ٬ آندروژن ٬ هورمون های تیروئیدی ٬ گلوکوکورتیکوئیدها و پرولاکتین است .
افزایش پیگمانتاسیون ها
درجاتی از تیرگی پوست در ۹۰% تمام خانم های حامله مشاهده شده است که ناشی از رسوب ملانین در ماکروفاژهای درم و اپی درم (لایه های پوست) است .
استروژن ها در ملانوژنز نقش دارند و ممکن است عامل تیرگی باشند . این تیرگی (هیپرپیگمانتاسیون) از ابتدای حاملگی مشهود است و در خانم های تیره پوست و در مناطقی مانند ناف و پرینه و آرئول (هاله قهوه ای دور نوک سینه) که به طور طبیعی هیپرپیگمانته اند مشخص تر می باشد .
نواحی در معرض سایش مانند زیر بغل و سطح داخلی ران نیز ممکن است تیره شوند . در موارد نادری ملانوسیتوز اکتسابی درم برای اولین بار در حاملگی اتفاق می افتد و ضایعات غیرقابل لمس و قهوه ای تا آبی – خاکستری هستند و حاوی ملانوسیتهای دوکی شکلند .
پیگمانتاسیون صورت هم حدقل در نیمی از خانم های حامله ایجاد می شود که کلواسما یا ملاسما نام دارد . ملاسما در نور خورشید یا اشعه ماوراءبنفش تشدید می گردد . بعد از زایمان پیگمانتاسیون ناحیه اپی درو پسرفت می کند ولی پیگمانتاسیون ناحیه درم در یک سوم خانم ها تا ۱۰ سال باقی می ماند . داروهای ضدبارداری خوراکی می توانند ملاسمارا تشدید کنند و نباید در خانم های مستعد تجویز شوند . در موارد شدید هیدروکسی کینولون ۵-۲ درصد می تواند مورد استفاده قرار گیردو استف از ضد آفتاب باید ادامه یابد .
استریای بارداری :
به خطوطی که بطور شایع بر شکم و پستان ها در طل بارداری ایجاد می شود استریا می گویند . جدای از کشیدگی پوست فاکتورهای دیگری نیز در بروز آن دخالت دارند . قبلا گفته می شد علت بروز استریا کاهش فیبروالاستین های پوستی است . درمان استریا مشکل است و ابا عد از بارداری اقی می ماند .
خال در دوران حاملگی :
تنها ۶% خال ها در طی حاملگی تغییر اندازه می دهند (کوچک شدن و بزرگ شدن شیوع برابری دارد) . شواهدی دال بر ترانسفورماسیون بدخیم خال ها در حاملگی در دسترس نیست . گرچه از لحاظ بافت شناسی طی حاملگی ملانوسیت ها بزرگ می شوند و تجمع ملانین در آنها بیشتر می شود .
تغییرات ناخن ها :
نرم شدگی و شکنندگی ناخن ها طی حاملگی رخ می دهد اما نیازمند درمان نمی باشند . در موارد نادر ناخن ها تیره می شوند که ملانونیشیا نام دارد و در دوران بعد از حاملگی خود به خود برطرف می شود .
تغییرات رشد مو :
طی بارداری نسبت موهای آناژن (در حال رشد) به تلوژن (در حال استراحت) افزایش می یابد . استروژن ها فاز آنازن را طولانی می کنند و آندروژن ها فولیکول های مو را در نواحی وابسته به آن مانند صورت بزرگ می کنند . این اثرات بعد از زایمان از بین رفته و ریزش مو خود را نمایان می سازد .
Telogen effluvium توصیف کننده ریزش موی ناگهانی است که از حدود ۴-۱ ماه بعد از زایمان شروع می شود و خوشبختانه خود به خود محدود می شود و باید به بیمار اطمینان داد که ظرف ۱۲-۶ ماه رشد طبیعی مو باز می گردد .
هیرسوتیسم (رشد موهای زاید) خفیف طی حاملگی شایع است (به خصوص در صورت) . خانم هایی که به طور ارثی مستعد رشد موهای زبر هستند شدیدتر به آن دچار می شوند . اگر به همراه سایر علایم مردانگی باشد باید منبع آندروژن دیگری مد نظر باشد (مانند تومورهای آدرنال یا لوتئوم) . هیرسوتیسم به طور الگویی ظرف چند ماه از زایمان پسرفت می کند .
تغییرات عروقی :
افزایش جریان خون پوست در حاملگی همراه با کاهش قابل توجه مقاومت عروق محیطی است که تصور می شود جهت دفع حرارت اضافی ناشی از افزایش متابولیسم در حاملگی باشد . تصور می شود استروژن در عروق کوچک تغییراتی به وجود آورد . آنزیوم های عنکبوتی در طی حاملگی دو سوم زنان سفید پوست و حدود ۱۰% افریقایی آمریکایی ها یافت می شود که غالبا بعد از زایمان پسرفت می کنند . قرمزی کف دست در دو سوم سفید پوستان و یک سوم سیاه پوستان و همانژیوم های مویرگی بخصوص در سرو گردن حدود ۵% خانم ها طی حاملگی دیده می شود .
ژنژیویت حاملگی :
به علت رشد مویرگ های لثه پدید می آید (اپولیس حاملگی) . ممکن است با پیشرفت حاملگی تشدید شود . رعایت بهداشت و جلوگیری از ضربه می تواند آن را کنترل کند . آن را نباید با گرانولوم چرکی حاملگی که چرک واضح دارد اشتباه کرد . از پاپیلای لثه منشاء می گیرند و همراه با ژنژیویت وسیع هستند . معمولا نیاز به درمان ندارند ولی برداشتن گرانولوم بزرگ با لیزر گزارش شده است .
بیماریهای پوستی در حاملگی ( بیماریهای پوستی در دوران بارداری )
۲٫ بیماری های پوستی مختص حاملگی :
خارش حاملگی :
یک بیماری پوستی اولیه نیست و حدود نیمی از علل خارش در حاملگی را تشکیل می دهد . نوع خفیفی از کلستاز داخل کبدی حاملگی است و نمک های صفراوی انباشته شده در درم باعث خارش می شوند . ضایعات پوستی به علت خارش ایجاد می شوند . این وضعیت با هورمون های حاملگی ٬ ژنتیک . عوامل محیطی همراهی دارد .
پاپول ها و پلاکت های کهیری خارش دار بارداری (PUPPP) :
شایع ترین بیماری خارش دار حاملگی است . خارش شدید و ضایعه معمولا در انتهای حاملگی ظاهر می شوند . شیوع آن در حاملگی تک قلو ۱ در ۲۰۰ و در دو قلویی ۸ در ۲۰۰ است . ابتدا روی شکم و معمولا دور استریا بروز می کنند و تمایل به گسترش به باسن ٬ ران و اندام ها دارند . در ۴۰ % کهیر و در ۴۵% نمای قرمزی دیده می شود و در ۱۵% موارد ترکیبی از آنها دیده می شود . صورت معمولا درگیر نمی شود و ندرتا آثار خراشیدگی وجود دارد . این بیماری در کسانی که اولین بار است حامله می شوند شایع تر است و ندرتا در حاملگی های بعدی عود می کند . معمولا تاول ندارد و شواهدی دال بر افزایش مرگ و میر مادر به علت این بیماری وجود ندارد .
علت یجاد بیماری : علت آن ناشناخته است . در بیوپسی پری واسکولیت لنفوهیستیوسیتیک غیر اختصاصی خفیف با یک جزء ائوزینوفیلیک وجود دارد . رسوب ایمونوگلوبولین وجود ندارد . فقدان باند C3 درمامبران بازال آنرا از هرپس حاملگی افتراق می دهد . این اختلال ممکن است توسط تحریک پوست مادر توسط سلول های جنینی تهاجم کرده به آن ایجاد شود .
درمان : برخی با آنتی هیستامین های خوراکی و نرم کننده های پوستی تسکین پیدا می کنند ولی اکثر آنها نیازمند پماد یا کرم های موضعی کورتیکواستروئیدی می باشند . در صورت برطرف نشدن خارش کورتیکواستروئیدهای خوراکی تجویز می شوند . راش قبل از زایمان یا ظرف چند روز بعد از زایمان ناپدید می شود . در ۱۵-۲۰ درصد موارد علایم ۲-۴ هفته بعد از زایمان باقی می مانند .
خارش بارداری :
به این بیماری بثورات پاپولر حاملگی نیز می گویند و شامل خارش حاملگی و درماتیت پاپولر است که انواع یک بیماری هستند و برای حاملگی اختصاصی نیستند . اولی شایع تر و خفیف تر است و با ضایعات خارش دار کوچک روی ساعد و تنه مشخص می شود که سریعا خراشیده می شوند . به طور تیپیک از ۲۵-۳۰ هفتگی شروع شده و ممکن است تا سه ماه بعد از زایمان باقی بمانند . عود آن در حاملگی بعد شایع می باشد . ویزیکول و تاول ایجاد نمی کند . پاپول ها شبیه به گزش حشره یا جرب (گال) است .
خارش معمولا با آنتی هیستامین های خوراکی و کرم های کورتیکوستروئیدی موضعی کنترل می شود .به نظر نمی رسد روی حاملگی مادر اثر بدی بگذارد .
هرپس حاملگی :
بیماری خود ایمنی خارش دار و تاول دار پوستی است که معمولا در اواخر حاملگی خانم هایی که دومین حاملگی یا بیشتر را تجربه می کنند بروز می کند . گاهی همراه با بیماریهای تروفوبلاستیک جفتی است . نام دیگر این عارضه پمفیگوئید حاملگی است زیرا از نظر ایمونولوژیک شبیه پمفیگوئید بولوس است که در افراد مسن دیده می شود . نوع شدید آن می تواند جدی باشد .
مشخصه آن ضایعه وسیع شدیدا خارش داری است که از قرمزی و پاپول های متورم تا وزیکول و تاول های بزرگ تحت کشش متغیرند . محل شایع درگیری شکم و اندام ها هستند . بهبود و تشدید طی حاملگی شایع است و تا ۷۵-۹۰ درصد خانم ها تشدید ضایعات حین زایمان وجود دارد . در طی حاملگی بعدی همواره عود دارد که زودرس تر و شدید تر است . تغییرات مورفولوژیک آن شبیه به بیماری سلیاک بالغین ممکن است در روده کوچک رخ دهد .
درمان هرپس حاملگی :
عده کمی از خانم ها با کورتیکواستروئیدهای موضعی و آنتی هیستامین های خوراکی آرام می شوند . mg/kg 1-5/0 پردنیزون خوراکی روزانه معمولا به سرعت باعث بهبودی می شود و مانع تشکیل ضایعات جدید می گردد . محل های ترمیم شده اسکار ندارد ولی شایعا هیپرپیگمانته می مانند . موارد مقاومی که بعد از زایمان باقی می مانند با داروهای سرکوبگر ایمنی مانند سیکلوفسفامید ٬ متوترکسات و سیکلوسپرین ٬ پلاسما فرز و تزریق داخل رگی ایمونوگلوبولین درمان می شوند .
اثر روی حاملگی :
افزایش ریسک زایمان پیش رس ٬ مرده زایی و محدودیت رشد گزارش شده و افزایش نظارت قبل از زایمان توصیه می شود . در ۱۰% نوزادان ضایعاتی شبیه مادر بروز می کند که از لحاظ بافت شناسی همان مشخصات را دارد و ظرف چند هفته بر طرف می شود .
فولیکولیت خارش دار حاملگی :
این بیماری نادر است و زرد زخم هرپتی فرم نیز نامیده می شود و در انتهای حاملگی دیده می شود . برخی آنرا فرمی از پسوریازیس پوستولر می دانند که در حاملگی اتفاق می افتد و برخی آنرا منحصر به حاملگی می دانند . مشخصه آن پوستول های استریلی است که در اطراف لبه ضایعات قرمز پوستی تشکیل می شوند . معمولا غشاهای مخاطی درگیرند .
ضایعه هیستولوژیک بارز آن حفره اسفنجی شکل اپی درم مملو از نوتروفیل است که آنرا پوستول اسفنجی شکل کوگوج می نامند .
خارش شدید نیست ولی سایر علایم مانند تهوع ٬ استفراغ ٬ اسهال ٬ تب و لرز ٬ هیپوآلبومینمی و هیپوکلسمی شایع است . گرچه پوستول ها در ابتدا استریلند ولی ممکن است بعد از پارگی روی آنها عفونت سوار شده و سپسیس ایجاد شود .
درمان شامل کورتیکواستروئیدهای سیستمیک و آنتی بیوتیک هاست . بیماری ممکن است چندین هفته یا ماه بعد از حاملگی باقی بماند .