انگل دیکروسلیوم دندریتیکوم dicrocoelium dendriticum
دیکروسلیوم دندرتیکوم از مهمترین ترماتودهای انگلی است. این کرم در داخل مجاری صفراوی کبد در گاو و گوسفند و بز، خوک و گراز و به ندرت انسان زندگی می‌کند. کم‌خونی، التهاب، یرقان و لاغری یا کاشکسی و سندرم هالزون از جمله عوارض مبتلا شدن به این انگل می‌باشد. ابن انگل انتشار جهانی دارد.
فولوژی کرم بالغ
کرمی است سرنیزه‌ای شکل که به ندرت در انسان باعث بیماری می‌شود ولی به صورت کاذب با خوردن جگر در انسان عفونت کاذب ایجاد می‌کند.
اندازه آنها ۱۵ تا ۵ میلیمتر و هرمافرودیت است و دارای دو بادکش دهانی و شکمی است. سکوم آن فاقد انشعابات جانبی است. دو عدد بیضه پشت سر هم درست عقب بادکش شکمی و جلو تخمدان قرار دارند که دو لوبوله هستند. تخمدان بیضی شکل و کوچک و یک لوبه، در خط وسط و متمایل به سمت راست زیر بیضه‌ها قرار دارد و رحم بیشتر بخش خلفی بدن (۲/۳ انتهایی کرم) را اشغال کرده است و حاوی تعداد زیادی تخم است. منفذ تناسلی جلوی بادکش شکمی قرار گرفته است.
چرخه زندگی
کرم بالغ تخمهای خودش را توسط مدفوع به بیرون دفع می‌کند این تخم‌ها در صورتی که توسط میزبان واسط اولیه از گروه حلزونهای خاکزی خورده شوند در بدن آنها میراسیدیوم تشکیل می‌شود.
حلزونهای میزبان واسط عبارتند از: سیونلا لوبریکا(Cionella lubrica)، هلیسلا (Helicella) و زبرینا دتریتا(Zebrina detrita)
میراسیدیوم سپس تبدیل به اسپوروسیست نسل I و II می‌شود. از اسپوروسیست نسل II مستقیماً سرکر (cercaria) بوجود می‌آید که سرکرها در هوای مرطوب و بارانی از بدن حلزونها توسط یکسری از ترشحات لعاب‌دار و ژلاتینی یا Slime – balls خارج می‌شوند که این توده حاوی توده‌های سرکری است که این توده‌های ژلاتینی مورد تغذیه میزبان واسط ثانویه از گروه مورچه‌های formica fusca قرار می‌گیرد.
سرکرها در بدن مورچه به متاسرکر تبدیل می‌شود (مخصوصاً در سیستم عصبی مورچه‌ها بویژه در مغز مورچه‌ها متاسرکر تشکیل می‌شود و باعث فلجی عضلات فکی مورچه‌ها می‌شود در نتیجه تغذیه نکرده و فلج می‌شود و روی علوفه می‌ماند و مورد تغذیه میزبان نهایی قرار می‌گیرد).
چون انسان معمولاً کمتر تمایل به استفاده از غذاهای دارای مورچه دارد کمتر آلوده به دیکروسلیوم می‌شود. متاسرکرهای خورده شده توسط میزبان نهایی بخاطر شیمیو تاکسی شدید بطور مستقیم از داخل روده از طریق مجرای کلدوک از روده وارد کبد می‌شود و مجاری را آلود می‌کند سپس بالغ شده تخم تولید می‌کنند.
بیماری دیکروسلیازیس
دیکروسلیازیس بیماری شایع در نشخوارکنندگان است که توسط گونه‌های مختلف دیکروسلیوم ایجاد می‌شود. این انگل در مجاری صفراوی و کیسه صفرای نشخوارکنندگان و گاهی به طور تصادفی در انسان دیده می‌شود.
اهمیت اقتصادی و دامپزشکی دیکروسلیازیس به علت خسارت مستقیم به کبد و در نتیجه از دست دادن مقادیر قابل توجهی از مواد پروتئینی با ارزش از رژیم غذایی انسان به علت حذف کبدهای آلوده در کشتارگاه ها می‌باشد. با توجه به شیوع این انگل در کشورمان، مطالعه حاضر به منظور آگاهی از وضعیت دیکروسلیازیس در ایران و تعیین میزان شیوع این انگل در کشورمان می‌باشد.
ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻴﻤﺎری در ﺣﻴﻮاﻧﺎت :
ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﻛﻠﻴﻨﻴﻜﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اوﻟﻴﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ. در ﺧﻼل ﻣﻬﺎﺟﺮت از راه ﻫـﺎیﺻﻔﺮاوی ، اﺗﺴﺎع ﻣﺠﺮا ﺑﺎ آﺗﺮوﻓﻲ و دژﻧﺮاﺳﻴﻮن اﭘﻲ ﺗﻠﻴﻮم ﻣﺠﺮا و اﻟﺘﻬﺎب در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﮔﺮدد.
درﺻﻮرتﻣﻬﺎﺟﺮت از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮﻧﻲ ﺑﺎب ﻛﺒﺪ ، آﺳﻴﺐﻫﺎﻳﻲ در ﺟﺪار روده اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺮﺧﻮﻧﻲ و ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻛﺒﺪ،ﺑﺮوز ﺗﻐﻴﻴﺮات در رﻧﮓ و ﻗﻮام ﻛﺒﺪ و اﻧﺘﺸﺎر ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی در ﺳﻄﺢ آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳـﻴﺮوز ﻛﺒـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷﻮد.
ﻣﺮاﺣﻞ آﺧﺮ ﺑﻴﻤﺎری ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻛﺒﺪ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎی اﺷﺎﻋﻪای ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و اﻳﺠﺎد واﻛﻨﺶﻫﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻫﭙﺎﺗﻴﺖ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲسود. ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻋﻔﻮﻧﺖﻫﺎی ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺳﻤﻲ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ اﻧﮕﻞﻫﺎ آﺛﺎر آﺳﻴﺐﺷﻨﺎﺳـﻲ آﺗﺮوﻓـﻲ ﻛﺒﺪ، ﻫﻴﭙﺮﭘﻼزی ﻃﺤﺎل، ﻟﻨﻔﺎدﻧﻴﺖ ، آﻧﺘﺮﻳﺖ ﻣﺨﺎﻃﻲ روده، ﻧﻔﺮﻳﺖ ، آﻣﻔﻴﺰم ﻟ، ا ﺘﻬﺎب رﻳﻪ، اﻟﺘﻬﺎب ﻃﻨـﺎب ﻧﺨـﺎﻋﻲ ﭘـﻴﺶ ﻣﻲ آید.
ﺑﻴﻤﺎری در اﻧﺴﺎن :
دﻳﻜﺮوﺳﻠﻴﻮزﻳﺲ اﻧﺴﺎن ﻧﺎدر ﺑﻮده ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺑﺎ ﭼﺮاﮔﺎﻫﻬﺎی ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻊ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ. ﻣـﻮارد ﺑﻴﻤـﺎریﺑﺮاﺳﺎس ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﺨﻢ اﻧﮕﻞ در ﻣﺪﻓﻮع ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ دﻳﻜﺮوﺳﻠﻴﻮزﻳﺲ واﻗﻌﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ واﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻧﻴﺴﺖ. ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑﺎ دوره ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻳﺒﻮﺳﺖ، اﺳﻬﺎل، ﺗﻬﻮع، اﺳﺘﻔﺮاغ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ . ﮔـﺎﻫﻲ ﺑﻴﻤـﺎری ﺑـﺎرﺧﻮت ، ﺳﺮدرد، ﺳﺮﮔﻴﺠﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻴﺸﻮد ﺒﻛ در. ﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﻣﺸﻬﻮد را زردی ﭼﺸﻢ و ﭘﻮﺳﺖ و ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻛﺒﺪ و ﻃﺤﺎلﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﮕﺮدد .
ﺗﺸﺨﻴﺺ و درﻣﺎن :
اﺳﺎﺳﺎً دو روش در ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻳﻜﺮوﺳﻠﻴﻮزﻳﺲ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد. اﻳﻦ دو روش ﻋﺒﺎرت از :
۱- روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺪﻓﻮع ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﺗﺨﻢﻫﺎی وﻳﮋه اﻧﮕﻠﻲ
۲- روﺷﻬﺎی ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﺮوﻟﻮژی
درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎری :
ﻫﻴﭽﻴﻚ از داروﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ دز درﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﺪاول ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻓﻊ ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺮم ﻫﺎی ﺑﺎﻟﻎ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ و ﻣﻘـﺎدﻳﺮ زﻳـﺎد داروی ﺿـﺪﻛﺮﻣﻲ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ دﻳﻜﺮو ﺳﻠﻴﻮم را دﻓﻊ ﻛﻨﺪ .
ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎری :
اوﻟﻴﻦ اﻗﺪام ﻛﺎﻫﺶ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﺎن واﺳﻄﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺮاﮔﺎﻫﻬﺎی آﻟﻮده، ﻛﺸﺖ ﭼﺮاﮔﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات دوره ای، اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻮﻟﻮژی ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﺎن واﺳﻂ
