آنتی بیوتیک ها / مکانیسم اثر آنتی بیوتیک ها در تسریع رشد دام و طیور و کیفیت گوشت
اثر آنتی بیوتیک ها با نوع جیره غذایی متفاوت است، چنانچه مقدار پروتئین جیره کم باشد گوشت کمتری ایجاد شده و برعکس چربی گوشت و چربی زیر پوستی بیشتر می شود و چنانچه مقدار پروتئین جیره غذایی متعادل باشد تغییری در نسبت گوشت به چربی ایجاد نمی گردد.
در مورد اثر آنتی بیوتیک و یا مکانیسم تاثیر آن در تغذیه حیوانات نه فقط تغییرات فیزیولوژیک فلور میکروبی دستگاه گوارش و متابولیسم مواد باید در نظر گرفته شود، بلکه تاثیر مواد آنتی بیوتیک بر روی میکروارگانیسم های مضر و بیماری زا نیز مورد توجه قرار گیرد. اولین بار Carton تاثیر بهداشتی آنتی بیوتیک را گوشزد نمود و ثابت کرد که برخی از امراض گوارشی خوک را می توان با اضافه کردن مواد آنتی بیوتیک به غذا درمان نمود و به این وسیله سرعت رشد حیوان را افزایش داد.
رابطه بین رشد و نمو و محیط آلوده را بسیاری از دانشمندان گوشزد کرده اند و نتایج مختلفی که اغلب به دلیل اضافه نمودن آنتی بیوتیک به غذا گرفته شده می توان تا اندازه ای به این موضوع مربوط دانست. مثلاً در موقع تغییر محل و جابجا کردن دام مدت زمان معینی لازم است تا حیوان بتواند خود را با شرایط محیط تازه و گونه میکروبی محیط جدید منطبق نماید. اثر آنتی بیوتیک موقعی بهتر نمایان می شود که این حالت تعادل میکروبی یا هنوز کامل نشده و یا اینکه آلودگی بسیار زیاد باشد. از طرف دیگر چنانچه کودهای حیوانی استریل نشده را به حیوان بخورانند رشد و نمو آن حیوان کم شده و ممکن است اختلالاتی در او ظاهر شود. در صورتی که کودهای استریل این تاثیر منفی را ندارند و به همین دلیل اثرات مثبت آنتی بیوتیک ها موقعی بیشتر نمایان می شود که حیوانات جوان را به طویله های قدیمی و کثیف انتقال دهند. آزمایش نشان داده است که اضافه وزن جوجه های گوشتی در لانه های قدیمی و با غذای بدون آنتی بیوتیک کمتر از دسته شاهد و در لانه های مدرن و جدید بوده و با اضافه کردن مواد فوق به جیره این تفاوت به حداقل رسیده است. البته ممکن است ایر اثر در لانه های جدید و مدرن هم مثبت باشد ولی باید در نظر داشت که اینگونه لانه ها نیز خطر ابتلا به میکروب های مختلف وجود خواهد داشت؛ بخصوص در مواردی که پرورش و تغذیه حیوان کاملاً بهداشتی نبوده و باقیمانده غذا در در دانخوری ها فاسد شده باشد.
آنتی بیوتیک ها و کیفیت گوشت:
قسمتی از اضافه وزن دام ها به ازدیاد گوشت، چربی و یا مقدار آب موجود در اعضاء آنها ارتباط دارد. نتایجی که از افزودن آنتی بیوتیک ها به غذا و اثر آب در اضافه وزن بدست آمده است، نشان می دهد که اضافه وزن حیوان در نتیجه ازدیاد سلول ها و مواد پروتئینی بوده است. البته در بعضی مواقع نیز اضافه وزن در نتیجه ازدیاد چربی به خصوص چربی زیر پوست (خوک) می باشد که علت آن را می توان به شرح زیر توجیه کرد:
آنتی بیوتیک بر روی رشد و نمو موثر است ولی در حیواناتی که رشد ونمو آنها پایان یافته این اثر محسوس نیست.
هرچه سن حیوان بیشتر باشد مقدار چربی بدن بیشتر شده و در این حالت اضافه وزن در نتیجه تجمع چربی حاصل می شود.
اثر آنتی بیوتیک ها با نوع جیره غذایی متفاوت است، چنانچه مقدار پروتئین جیره کم باشد گوشت کمتری ایجاد شده و برعکس چربی گوشت و چربی زیر پوستی بیشتر می شود و چنانچه مقدار پروتئین جیره غذایی متعادل باشد تغییری در نسبت گوشت به چربی ایجاد نمی گردد. با زیاد شده پروتئین جیره غذایی تفاوت بین وزن مخصوص بدن در دو جیره با آنتی بیوتیک و بدون آن کم می شود، به طوری که اگر درصد پروتئین بدن ۱۸ تا ۲۰% باشد این تفاوت به صفر می رسد و در مورد مقدار چربی نیز به همین صورت است.
با اضافه کردن آنتی بیوتیک به جیره غذایی طعم و مزه گوشت تغییر نمی کند، بلکه سن حیوان و ترکیب جیره عامل این تغییر به شمار می آیند.
به طور خلاصه با توجه به خصوصیات ویژه ای که در فوق ذکر شد می توان اذعان داشت که آنتی بیوتیک ها مخصوصاً آنهایی که مانند باسیتراسین به میزان مناسب در محیط روده ها ترشح می گردد، با از بین بردن کلنی های میکروبی ناخواسته و غیرضروری باعث می شود که مواد معدنی و ویتامین ها و اسیدهای آمینه ای که برای رشد و افزایش وزن بدن و تولید حیوانات ضروری می باشند در شرایط بهتری جذب شده و از زایل شدن و به مصرف رسیدن این مواد توسط میکروب ها جلوگیری می شود. به طور کلی آنتی بیوتیک هایی که به طور فعال در محیط روده ها ترشح می شوند در افزایش رشد حیوانات تاثیر بسیار کمتری دارند.
آنتی بیوتیک ها ممکن است باعث مصرف بیشتر غذا و آب در حیوانات گردیده و از این طریق وزن بدن آنها را افزایش دهند. این مسئله از جمله در طیور گوشتی که از باسیتراسین به عنوان مواد افزودنی استفاده می کنند مشاهده می شود و میزان مصرف غذا تا حدود ۲۷% افزایش می یابد.
آنتی بیوتیک ها ممکن است جذب و یا دسترسی به مواد ضروری در رشد را در حیوانات تسهیل بسازند. این مسئله به خصوص در مورد ویرجینامایسین که جذب مواد غذایی از جمله روی، منگنز، فسفر و مس را در طیور تسهیل می سازد، صدق می کند. یکی از مهم ترین فرضیه هایی که اغلب محققین نیز آن را از جنبه هایی مورد تائید قرار داده اند، این است که آنتی بیوتیک ها به این دلیل رشد را در حیوالانات افزایش می دهند که عفونت های مخفی و پنهان را در آنان از بین می برند. این موضوع بویژه در مورد طیور از اهمیت فراوانی برخوردار است، زیرا که جوجه ها به خصوص در چند روز اول زندگیشان نسبت به انواع عفونت ها شدیداً حساس بوده و در نتیجه بروز عفونت در بدنشان دچار کاهش وزن و از دست دادن آب بدن و لاغری مفرط می شوند و بدین ترتیب ضایعات جبران ناپذیری ایجاد می گردد. ولی در اثر بکار بردن آنتی بیوتیک ها این روند متوقف شده و رشد در جوجه ها افزایش می یابد.
به طور کلی مواد افزودنی ضدباکتری از عفونت های پنهان و آشکاری که در حیوانات ایجاد می شود جلوگیری می کنند و از این طریق علاوه بر اینکه رشد را در آنها افزایش می دهند ار بروز خسارات اقتصادی غیر قابل جبران نیز جلوگیری می نمایند.
منبع:
http://myvetaricles.blogfa.com/post-8.aspx