آمیبیاز (اسهال خونی آمیبی) /آمیبیاز چیست -علائم و درمان
آمیبیاز (اسهال خونی آمیبی) عبارت است از یك عفونت انگلی روده بزرگ و گاهی كبد. اسهال آمیبی در تمام دنیا وجود دارد اما در كشورهای در حال توسعه شایع‌تر است
بسیاری از افراد، خصوصاً كسانی كه در آب و هوای معتدل زندگی می‌كنند، این انگل را دارند بدون این كه علامتی داشته باشند. علایم وقتی ظاهر می‌شوند كه انگل بافت روده بزرگ را مورد تهاجم قرار دهد. علایم ممكن است خیلی مبهم باشند.
آمیبیاز بیماری گوارشی است که عامل ایجاد آن انتاموبیا هیستولیتیکا است.
علایم شایع:
۱. تب
۲. خستگی
۳. لرز شدید
۴. كاهش وزن
۵. گاز و نفخ شكم
۶. دل پیچه و حساسیت شكم به لمس
۷. گاهی مخاط و خون در اجابت مزاج
۸. دردهای عضلانی اگر كبد گرفتار شده باشد
۹. درد در ناحیه كبد و سمت راست شكم
۱۰. گاهی زرد شدن چشم‌ها و پوست
۱۱. گاهی هیچ علامتی وجود ندارد.
۱۲. اسهال متناوب همراه با اجابت مزاج بد بو. در مراحل اولیه، غالباً قبل از اسهال یبوست وجود دارد.
علل بیماری:
یك انگل میكروسكپی به نام آنتاموبا هیستولیتیكا ، كه توسط پشه، سوسك حمام، و تماس مستقیم با دستمال یا غذای آلوده به مدفوع انتقال می‌یابد. شایعترین منابع عفونت عبارتند از: آلودگی در افرادی كه با غذا سروكار دارند. معیوب بودن لوله‌كشی هتل یا كارخانه. سبزیجات یا میوه‌های خامی كه با كود انسانی پرورش یافته‌اند یا در آب آلوده شسته شده‌اند.
ـ عوامل افزایش دهنده خطر:
۱. محیط زندگی شلوغ و غیربهداشتی
۲. مسافرت به مناطق با زیرساخت‌های بهداشتی نامطلوب
۳. زندگی در مؤسسات نگهداری مختلف مثل خانه سالمندان و غیره
ـ پیشگیری:
دستان خود را به طور مرتب بشویید، خصوصاً قبل از غذا خوردن اگر در منطقه‌ای هستید كه غذا و آب ممكن است در آنجا آلوده باشد، اقدامات زیر ضروری هستند: آب آشامیدنی را 5 دقیقه بجوشانید. برای مسواك كردن و شستن دندان‌ها از آب شیر استفاده نكنید و مراقب باشید هنگام حمام كردن آب قورت ندهید. از خوردن میوه با پوست یا سبزیجات، ماهی یا صدف خام، یا هرگونه محصول لبنی مشكوك (بستنی، شیر، كره و غیر) خودداری كنید.
ـ عواقب مورد انتظار:
در اكثر موارد بدن عارضه، اسهال آمیبی در عرض 3 هفته با درمان خوب می‌شود. در مواردی كه فرد به صورت حامل بیماری در آمده است، هیچ علامتی ممكن است وجود نداشته باشد. در موارد شدید، امكان دارد اسهال خونی شدید بروز كند كه نیاز به درمان در بیمارستان وجود دارد.
ـ عوارض احتمالی:
آمیب می تواند با سوراخ کردن جدار روده خود را به جریان خون رسانده و از این طریق به اعضاء دیگر رفته و باعث ایجاد آبسه آمیبی در این اعضاء شود. کبد شایعترین مکان برای ایجاد آبسه آمیبی است ولی بندرت این آبسه‌ها در ریه و یا مغز نیزایجاد می شوند.
۱. آبسه ریه
۲. آبسه مغز
۳. هپاتیت یا آبسه كبد
۴. عفونت پرده دور قلب
۵. پریتونیت (التهاب پرده صفاق كه سطح حفره شكم را می‌پوشاند).
تشخیص
معمولاً درآزمایش مدفوع، دیدن انگل یا تخم آن به تشخیص کمک می‌کند.
ـ درمان:
اقدامات تشخیصی ممكن است عبارت باشند از آزمایش مدفوع و خون؛ سی‌تی اسكن در موارد شك به گرفتاری كبد و در صورت لزوم، نمونه‌برداری. در مورد بهداشت شخصی بسیار مراقب باشید. مرتب حمام كنید و پس از اجابت مزاج و قبل از دست زدن به غذا یا مواد غذایی دستان خود را با آب گرم و صابون بشویید. در مواردی كه آبسه كبد وجود دارد، جراحی ممكن است ضروری باشد.
ـ داروها:
۱. امكان دارد مترونیدازول یا یدوكینول (یا هر دو)، پارومومایسین، یا دیلوكسانید تجویز شوند.
۲. امكان دارد جایگزینی مایعات از دست رفته برای درمان اختلال آب و الكترولیت به وجود آمده در اثر اسهال ضروری باشد.
ـ فعالیت:
به هنگام حمله حاد اسهال در رختخواب استراحت كنید. فعالیت‌های عادی خود را وقتی آغاز كنید كه تب رفع شود و اسهال رو به بهبود گذارد.
ـ رژیم غذائی:
رژیم غذایی شامل غذاهای نرم و تدریجاً از سر گرفتن رژیم غذایی عادی.
ـ در این شرایط به پزشك خود مراجعه نمائید:
۱. اگر شما یا یكی از اعضای خانواده تان علایم اسهال آمیبی را دارید.
۲. اگر یكی از موارد زیر هنگام درمان رخ دهد: دل‌پیچه بیش از 24 ساعت طول بكشد. اسهال یا خون در اجابت مزاج بیشتر شود. استفراغ آغاز شود. درد در ناحیه كبد آغاز شود یا زردی به وجود آید (زردی پوست یا چشم‌ها)، بثور پوستی ظاهر شود. تحریك‌پذیری یا سردرد شدید رخ دهد.