آشنایی با هورمون های پپتیدی و انواع آن / نکات مهم در مورد پپتید
آدمی به طور طبیعی تحت سیطره هورمون های موجود در بدن خود بوده و این هورمون های بدن هستند که شرایط فیزیکی و حتی حالات روانی وی را رقم می زنند. هورمون ها پیام رسان های شیمیایی هستند که از یک ارگان در بدن که معمولا غده نامیده می شود ترشح شده و سپس در خون رها می شوند. هورمون های رها شده در خون در بدن به گردش در آمده و به سلول های هدف و به گیرنده های موجود در سلول های هدف می رسند.
زمانی که هورمون ها به سلول های هدف می رسند بر روی این سلول ها اثر گذاشته و منشا اثراتی می گردند که این اثرات بدن را در جهات مختلف هدایت می کنند. به طور طبیعی هورمون های موجود در بدن را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد:
· هورمون های پروتئینی یا پپتیدی
· هورمون های استروئیدی یا روغنی
هورمون های پپتیدی که هورمون های پروتئینی نیز خوانده می شوند هورمون هایی هستند که ماهیتی از جنس پلی پپتید و یا پروتئین دارند. این هورمون ها از زنجیره های بلند اسید های آمینه تشکیل شده اند و از بارز ترین ویژگی هورمون های پروتئینی نیز این بوده است که این هورمون ها در برابر حرارت و در برابر گرما و دمای محیط حساس هستند و با افزایش دما به زودی و به راحتی از بین می روند.
از جمله این هورمون ها یعنی هورمون های پروتئینی می توان به این موارد اشاره کرد:
· هورمون شناخته شده انسولین که موجب رانده شدن قند خون به درون سلول های بدن می شود.
· هورمون گلوکاگون که عکس هورمون انسولین عمل کرده و منجر به افزایش قند خون می شود.
· IGF یا فاکتورهای رشد شبه انسولین که فیزیولوژیست های انسانی سهم عمده ای از تاثیرات هورمون رشد در بدن را مرتبط به این هورمون ها و فاکتورها می دانند.
· و بالاخره تمام هورمون هایی که از غده هیپوفیز ترشح می شوند که از آن جمله می توان به هورمون شناخته شده و بسیار با ارزش رشد اشاره کرد.
هر گاه دو یا چند آمینو اسید به هم متصل شوند یک پپتید را تشکیل داده اند. اگر تعداد آمینو اسیدهای پپتیدی به تعداد کمتر از ده هزار باشد به آن پلی پپتید و اگر بیش از این تعداد باشد به آن پروتئین گویند.
هورمونهائی در بدن تولید و ترشح میشوند که ساختار پپتیدی دارند، هورمون رشد، انسولین، IGF ،FSH ،LH و … از این دسته اند. اولین پپتیدی که در علم داروسازی در سال ۱۹۵۳ کشف شد، اکسی توسین بوده که شامل ۳۷ آمینو میباشد.
هورمون‌های پپتیدی یا هورمون‌های پروتئینی هورمون‌هایی هستند که از مولکول‌های پپتیدی یا پروتئینی ساخته شده‌اند. در حالت دوم (پروتئینی) طول زنجیرهٔ آمینواسیدی بلندتر میباشد. این هورمون‌ها بر دستگاه درون‌ریز جانوران (شامل انسان) تأثیر می‌گذارند.
بیشتر هورمون‌ها در دو دستهٔ هورمون‌های استروییدی و آمینواسیدی (آمینی، پپتیدی یا پروتئینی) رده‌بندی میشوند. مانند سایر پروتئین‌ها، هورمون‌های پروتئینی نیز در داخل سلول و توسط رونوشت آران‌ای پیام‌رسان (که توسط الگوی دی‌ان‌ای در هسته سلول سنتز میشود) ساخته میشوند
هورمون‌های پپتیدی معروف
چند هورمون پپتیدی مهم از غده هیپوفیز ترشح میشوند. هیپوفیز پسین هورمون‌های پرولاکتین، آدرنوکورتیکوتروپین و هورمون رشد را ترشح میکند. هیپوفیز پیشین هورمون‌های وازوپرسین و اکسی‌توسین را ترشح میکند.
در حال حاضر پیشرفتهای شایانی در علم داروسازی ایجاد شده تا جائیکه باید منتظر خبرهای شگفت آور برای درمان بسیاری از بیماریها باشیم، مطالعه بروی پپتیدی بنام آپورین (با ۱۳ آمینو اسید)، که از پوست نوعی قورباغه استرالیائی استخراج میشود و برای درمان سرطان در حال بررسی است و یا نوعی پپتید با ۳۶ آمینو اسید که برای درمان ایدز در نظر گرفته شده،
پپتید هومانین برای درمان دیابت که با تاثیر بروی سلولهای بتا لوزلمعده که تنبل شده اند موجب ترشح طبیعی انسولین میگردد، پپتید گرلین که در شکم آزاد میشود و موجب گرسنگی میگردد،
پپتیدYY، که بصورت اسپری قبل غذا برای کاهش و کنترل اشتها استفاده میشده (و به دلیل احساس تهوع زیاد در حال حاضر مورد نظر داروسازان نیست)،
پپتید گشاد کننده عضلات روده و مناسب برای بیماری کرونر قلب ، بنام VIP و پپتید D-Lys۳-GHRP-۶ که ضد اشتها است، نقش پپتید تا جائی ارزشمند شده که در حال حاضر جایگزین برخی از انواع آنتی بیوتیکها شده، و مزیت بزرگی که پپتید ها نسبت به آنتی بیونیکها دارند اینست که باکتریها به این نوع درمان مقاوم نمیشوند .
ساخت پپتید ها حتی در ایران هم انجام میگیرد و از دانشگاهها و موسسات علمی، جهت تحقیق، سفارش ساخت میپذیرد
در طبیعت پپتیدهائی بنام زیست فعال نیز یافت میشوند بعنوان مثال تولید پپتیدهای زیست فعال حاصل از تخمیر و تجزیه پروتئین شیر توسط آنزیمهای تولید شده توسط موجودات ذره بینی یا دستگاه گوارش، مصرف خوراکی اینگونه پپتید موجب تقویت سیستم ایمنی، قلب، گوارش و اعصاب میشود.
در حال حاضر داروهای خوراکی که در یخچال باید نگهداری کرد در ایران تولید شده و کارائی خوبی برای تقویت بدن و … دارند. امروزه حدود ۲۰۰ نوع پپتید بعنوان داروهای طبیعی در نظر گرفته شده.
یکی از مهمترین مسائلی که در مصرف پپتید باید داروسازان در نظر بگیرند اینست که پپتیدها آزادانه در بدن برای مدتی محدود پس از مصرف در حرکت هستند و اینکه پپتید بروی اندام هدفی که مد نظر است قرار بگیرد کار بس دشواریست.
بعنوان مثال پپتیدهایی که برای ورزشکاران درنظر گرفته میشود باید زمانی استفاده شود که غشا سلولهای عضلانی حساس ترین حالت ممکن را دارند(یعنی وقتی که گرسنه هستید و یا اینکه ورزشی سنگین انجام داده باشید).
یکی از دغدغه های ورزشکاران بدنساز، وجود هورمون رشد به مقدار مناسب در بدن است این هورمون موجب افزایش تعداد فیبر های عضلانی و کاهش توده های چربی میشود، پپتیدهائی همچون سرمورلین ، جی اچ آر پی ۶ ، جی اچ آرپی ۲، ایپامورلین ، هگزارلین ، سی جی سی ۱۲۹۵ ، سی جی سی داک ۱۲۹۵ ، همگی موجب تحریک ترشح هورمون رشد میشود .
هر یک از این پپتید ها خواص و عوارض مخصوص به خود دارند و تاثیر آنها برای هر فرد متفاوت است و بستگی به خصوصیان ژنتیکی فرد ، سن ، نوع تمرین و .. دارد،
پپتیدهای مرسوم برای ورزشکاران عبارتند از :
IGF
MGF
GHRP۶
GHRP۲
IPAMORELLIN
HEXARLIN
CJC۱۲۹۵
CJC۱۲۹۵DOC
PT۱۴۱
TB۵۰۰
SERMORELLIN
HGHFRAGMENT
IGF:
پپتیدی است که در کبد در حضور هورمون رشد و انسولین و تستسترون سنتز میشود، موجب رشد و افزایش تعداد فیبرهای عضلانی میشود، تزریق داخل عضلانی و زیر جلدی دارد، مقدار مانده‌گاری متفاوتی در بدنها دارد در تست ادرار قابل ردیابی نیست ولی در تست خون ۵ تا ۷ هفته قابل ردیابی است و جزو داروهای ممنوعه و دوپینگ محسوب میشود.
از عوارض آن میتوان به رشد بافت روده، تغییر در سطح قند خون ، آبدار شدن پوست ورزشکاران با عدد اندومورفی بالا اشاره کرد.
MGF :
از ترکیبات IGF است و این ترکیب جدید بشدت موجب تقسیم سلولی و افزایش تعداد فیبرهای عضلانی میشود ولی چون ملکول ناپایداری دارد دانشمندان به آن، ملکول PEG را اضافه کردند(پلی اتیلن گلیکول) تا در بدن بیشتر بماند.
GHRP۶:
تاثیر برای ترشح هورمون رشد کمتر از هگزارلین و جی اچ آر پی ۲ است بشدت در برخی افراد موجب اشتها میشود و ترشح پرولاکتین و کورتیزول را بالا میبرد(نه به اندازه هگزارلین). افزایش اشتها به دلیل کارائی مشابه گرلین میباشد مکانیزم اثر جی اچ آرپی ۶ ، بدلیل مهار سوماتوستاتین و در نتیجه ترشح بیشتر GH است.
TB۵۰۰:
موجب بهبودی و کارآمدی دیواره داخلی رگها میشود، ضد التهاب است و مفصل ساز، موجب ریکاوری سریع عضلات شده و پوست را نازک و رگی میکند. مصرف این پپتید دوپینگ است و برای افرادیکه در خانواده سابقه بیماری سرطان یا پیدایش تومور دارند بسیار خطرناک است.
HGHfragment:
بسیار شبیه هورمون رشد است برخی میگویند ۱۰ برابر GH قدرت دارد ولی بنده چنین قدرتی از این پپتید تا به حال ندیده ام! این پپتید موجب افزایش ترشح کورتیزول و پرولاکتین میشود.
CJC :
بعد از ساخت سی جی سی، نوع DOC آن تولید شد که ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ بار قویتر از نوع اولیه است به همین جهت اغلب سی جی سی، که در بازار موجود است از نوع داک است. موجب ترشح هورمون رشد میشود و عوارض آن شامل : سرگیجه ، سنگینی سر و چشم ، احساس گرما ، کرخی دست و پا ، احتباس آب ، احساس ضربان در شقیقه ، گرفتگیهای شدید عضلانی میباشد.
HEXARLIN:
به شدت موجب افزایش ترشح هورمون رشد و پرولاکتین(ترشح پرولاکتین به سبب استرس زیاد، مصرف استروئیدها، اختلال در عملکرد تیروئید نیز بوجود میاید که موجب آویزان شدن سینه مردان شده و تمایلات جنسی مردان را به شدت کم میکند) و کورتیزول میشود و روی اشتها بی تاثیر است.
IPAMORELIN:
تاثیرش بروی ترشح هورمون رشد به اندازه هگزارلین و جی اپ آر پی ۲ نیست، بروی اشتها تاثیری نمیگذارد و تاثیری بر ترشح پرولاکتین و کورتیزول ندارد.
عوارض پپتیدها:
پپتیدها حجم سلول رو افزایش نمیدهند بلکه باعث تکثیر سلول میشوند شاید این موضوع درفیلد بدنسازی مناسب باشد ولی در بحث سلامتی کاملا برعکس است و باعث رشد سایر سلولهای بافت های بدن میشود
بدن همه ی انسانها بصورت بالقوه دارای سلول سرطانی است، و نیاز به یک چاشنی که دقیقا می تواند همین فرمان تکثیر سلولی باشد دارد تا به بالفعل تبدیل شود
تاثیر و اختلال بروی رشد استخوانها
ناهماهنگی بین قلب و عضله
و….
عارضه مقاوت انسولینی است که دراین پدیده سلولها به مرور زمان حساسیت خود را به انسولین از دست می دهند و در این شرایط بدن برای کنترول قند خون و ورود مواد مغذی به درون سلولها انسولین بیشتری ترشح کند که این بستر ساز ابتلا به بیماری دیابت است.
خستگی مفرد وافزایش میزان استرس یکی دیگر از عوارض این داروهاست که به سبب افزایش سطح هورمون کورتیزول توسط این دارو ها در فرد مصرف کننده می باشد.اگر برای دوره هایی که در آن از پپتیدها استفاده می کنید این عارضه را کنترل نکنید از فواید استفاده از پپتید ها به خوبی بهره مند نمی شوید.
مصرف دز مناسب دارو که مطابق با شرایط بدنی باشد و همچنین استفاده از مکمل هایی که باعث کاهش سطوح این هورمون در بدن میشوندتا حدودی این عارضه قابل کنترل است.
دیگر عارضه این داروها افزایش پرولاکتین است وظیفه اصلی این هورمون تکامل پستان ها در دوران حاملگی و تحریک تولید شیر توسط پستان می باشد.سطوح بالای این هورمون در بدن مردان سبب بروز عارضه ژینکوماستی و تحلیل رفتن بیضه ها و کاهش سطح تستسرون و در ادامه باعث از دست دادن میل جنسی در آقایان می شود که یکی از مهمترین دلایل کاهش میل جنسی در دوره های مصرف استروئیدها و پپتیدها همین بالا رفتن سطح پرولاکتین می باشد.
تاثیرات مثبت پپتیدها :
افزایش سرعت فرآیند ریکاوری
افزایش سنتز پروتئین در توده های عضلانی
ترمیم آسیب دیده گی ها با سرعت بیشتر
افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن
کاهش محسوس چربی ها
رشد تارهای جدید عضلانی
جلوگیری از چروک خوردن و افتادگی پوست و به تعویق انداختن روند پیری پوست
افزایش چگالی استخوان ها