«آنتاموبا هيستوليتيكا» نام علمي انگل آميب بيماري‌زا در انسان است كه سومين علت شايع مرگ در اثر بيماري‌هاي انگلي بعد از انگل‌هاي مالاريا و شيستوزومياست. اين انگل تك‌سلولي در روده انسان زندگي مي‌كند و با آسيب رساندن به غشاي روده‌ها از سلول‌هاي خوني تغذيه كرده و باعث پارگي جدار روده و ايجاد اسهال خوني ميشود. يكي از توانايي‌هاي انگل اين است كه براي در امان بودن از آسيب‌هاي محيطي مي‌تواند با ايجاد يك غشا دور خودش به شكل كيست در آمده و به اين ترتيب وقتي همراه مدفوع دفع ميشود تا چند هفته زنده خواهد ماند و با ورود به دستگاه گوارش، ديگر افراد را آلوده خواهد كرد. حدود 10 درصد جمعيت جهان مبتلا به «آميبيازيس» هستند، ولي در بيش از 90 درصد اين افراد بيماري به شكل بي‌علامت و در اثر حضور كيست در روده خود را نشان مي‌دهد.
آنتامبا هیستولیتیکا اساسا در روده ی بزرگ مستقر میشود، تروفوزوییت ها یا اشکال فعال در داخل مجرای روده قرار میگیرند و گاه ممکن است به چاله های مخاطی هجوم برند. در آنجا از گویچه های سرخ خون تغذیه کنند و موجب تشکیل زخم شوند. زخم شدن دیواره روده ممکن است به اسهال خونی آمیبی منجر شود. آمیب های مهاجم گاه به مویرگها راه پیدا میکنند و از طریق جریان خون به کبد یا اندام های دیگر حمل میشوندتا در آنجا آبسه تشکیل دهند. آمیب هایی که در مجرای روده باقی میمانند یا مجددا به مجرا وارد میشوند، اگر حرکات روده ای سریع باشند، ممکن است به صورت تروفوزوییتها در مدفوع آبکی یا نیمه سفت دفع شوند، اما اگر حرکات طبیعی باشند، به دور یکدیگر جمع میشوند و با بیرون ریختن غدای بلع شده به مرحله ی مقاوم کیستی وارد خواهند شد.
علایم بالینی و آسیب زایی
طبقه بندی بالینی زیر بر گرفته از گزارش سازمان جهانی بهداشت درباره آمیبیاز است
Ι. عفونت های بدون علامت
ΙΙ. عفونت های علامت دار
A.آمیبیاز روده ای
1.دیانتریک (یا اسهال خونی)
2.کولیت غیر دیانتریک
B.آمیبیاز خارج روده ای
1.کبدی
a.غیر چرکی حاد
b.آبسه کبدی
2. ریوی
3.سایر محلهای خارج روده ای
نشانه های آمیبیاز بسیار گسترده هستند و عمدتا به وسعت تهاجم بافتی و به محدود بودن به دستگاه گوارش یا انتشار آن به سایر اندام ها بستگی دارند. آمیبیاز روده ای شایعترین شکل عفونت است و میتواند بدون نشانه باشد و بعضی بیماران دچار آمیبیاز روده ای دارای نشانه های شکمی مبهم و غیر اختصاصی هستند. اگرچه این نشانه ها ممکن است پس از درمان ضد آمیبی بهبود یابند یا محو شند، آنها را نمی توان اختصاصا به عفونت نسبت داد.
همه گیر شناسی
میزان شیوع عفونت آمیبی همانند اغلب بیماری های روده ای بسته به سطح بهداشت تغییر میکند و عموما در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری شایعتر از آب و هوای معتدل است. وخامت بیماری و میزان بروز عوارض نیز ممکن است در مناطق گرمسیری بیشتر باشد که بازتاب میزان بالاتر شیوع عفونت است. در حالی که ممکن است عوامل مختلفی در تعیین وخامت عفونت ایفای یقش کنند، اما کمبودهای تغذیه ای ارتباط تنگاتنگی با شدت و وخامت بیمار دارند. در ایالات محده، آمیبیاز در مهاجران و مسافران کشور های رو به توسعه شایعتر است. در هر منطقه، بیماری در موقعیتهای ازدحام جمعیت شایعتر بوده و ممکن است در یتیم خانه ها، و زندانها و آسایشگاهها به حد همه گیر برسد.
درمان
به جز مواردی که با مشاهده ی گویچه های سرخ خون در داخل ترفوزوییت به تشخیص می رسیم تشخیص آزمایشگاهی عفونت آنتامبا هیستولیبیکا بایستی با وجود گویچه های سرخ خون در مدفوع، عیار آنتی بادی سرمی و عیار آنتی ژن آنتامبا هیستولیتیکا در مدفوع به اثبات برسد. مترونیدازول یا داروی هم خانواده ی ان تیندازول اساسا برای درمان بیماری تهاجمی و پارومومایسین برای درمان عفونت روده ای به کار میروند
فوروات یک امیب کش داخل روده ای دیگر است که تنها در بیمارانی تجویز می شود که کیست دفع می کنند
پیشگیری
اغلب موارد آمیبیاز از طریق آلودگی مدفوعی آب و غذا کسب می شود و پیشگیر شامل اقداماتی برای قطع این زنجیره ی انتقال است.
اهمیت انتقال از طریق دست آلوده در گسترش بیماریهای روده ای ، از جمله آمیبیاز، مورد توجه ما قرار گرفته است. زیرا که شیوع نوسانی هپاتیت غالبا ردپایی در یک سالن غذاخوری خاص و گاه یکی از کارکنان دارد انواع آمیبیازها آمیبیاز روده ای شايع‌ترين نوع عفونت آميبي، دفع بدون علامت کيست است. کوليت آميبى علامت‌دار ۶-۲ هفته پس از خوردن کيست‌هاى عفونت‌زا ايجاد مى‌شود. ابتدا به‌تدريج درد پائين شکم و اسهال خفيف و پس از آن بى‌حالي، کاهش وزن، و درد منتشر پائين شکم يا پشت به‌وجود مى‌آيد. درگيرى سکوم مى‌تواند شبيه آپانديسيت باشد. در ديسانترى شديد بيمارى ممکن است ۱۲-۱۰ بار در روز اسهال آغشته به خون و مخاط ولى با ماده مدفوعى کم داشته باشد. تقريباً مدفوع همه بيماران از نظر هِم مثبت است؛ کمتر از ۴۰ درصد بيماران تب دارند. به‌ندرت (غالباً در کودکان) شکل برق‌آساتر بيمارى با تب بالا، درد شديد شکم و اسهال زياد اتفاق مى‌افتد. در بعضى بيماران، مگاکولون توکسيک به‌وجود مى‌آيد. دريافت‌کنندگان گلوکوکورتيکوئيد در خطر ابتلاء به اشکال شديدتر آميبياز هستند. به‌طور ناشايع، نوع مزمنى از آميبياز شکل مى‌گيرد که مى‌تواند با بيمارى‌هاى التهابى روده اشتباه شود. آمبوماها ا(Ameboma) توده‌هاى التهابى ناشى از آميبياز روده‌اى مزمن هستند. آبسه آمیبی کبد عفونت آميبى خارج روده اغلب کبد را درگير مى‌کند. اکثرا علائم بيمار طى پنج‌ماه شکل مى‌گيرد. بيشتر بيماران تب و درد RUQ دارند؛ درد ممکن است مبهم يا پلورتيک باشد و به شانه تير بکشد. تندرنس نقطه‌اى کبد و پلورال افيوژن سمت راست شايع، اما زردى نادر است. کمتر از يک سوم بيماران همزمان اسهال هم دارند. در بعضى از بيماران (به‌ويژه افراد مسن) بيمارى مى‌تواند سيرى تحت حاد با کاهش وزن و هپاتومگالى داشته باشد. فقط يک سوم از بيمارانى که تظاهرات مزمن دارند، تب‌دار هستند. در تشخيص افتراقى تب با منشاء ناشناخته بايد آبسه آميبى کبد را در نظر داشت زيرا ۱۵-۱۰ درصد از بيماران فقط با تب مراجعه مى‌کنند. عوارض آبسه‌هاى آميبى کبد عبارتند از: درگيرى ريه و پلور در ۳۰-۲۰ درصد از بيماران با افيوژن استريل، انتشار از کبد به‌علت هم‌جواري، و پارگى واقعى آبسه به درون فضاى پلور، صفاق يا پريکارد. پارگى آبسه آميبى که ممکن است طى درمان نطبى اتفاق بيفتد، معمولا نياز به درناژ دارد. سایر نقاط خارج از روده علاوه بر کبد، آميبياز مى‌تواند دستگاه ادرارى تناسلى (همراه با زخم‌هاى دردناکى تناسلي) و مغز (در کمتر از ۱/۰ درصد از بيماران) را نيز مبتلا سازد.
كيست آميب آسيبي به روده‌ها نمي‌رساند، ولي وقتي فرد ضعيف ميشود كيست‌ها به شكل فعال كه «تروفوزوييد» ناميده مي‌شوند تغيير شكل داده و انگل به جداره روده حمله كرده و باعث ايجاد جراحت ميشود و همان‌گونه كه گفته شد خونريزي ايجاد مي‌كند. وقتي شدت جراحت و خونريزي زياد باشد اسهال خوني شديد ايجاد و بيماري شديدتر ميشود. راه‌هاي انتقال آميب همان‌گونه كه گفته شد كيست آميب در روده افراد زيادي وجود دارد ولي به شكل بي‌علامت بوده و باعث بيماري نمي‌شود. اين افراد همه روزه كيست‌ها را با مدفوع‌شان دفع مي‌كنند. تا زماني كه مدفوع به شكل بهداشتي دفع ميشود و افراد بعد از دفع مدفوع دست‌ها را كامل مي‌شويند احتمال آلودگي ديگران وجود ندارد، ولي زماني كه اين اصول رعايت نشود، آلودگي منتشر ميشود. شايع‌ترين حالت پخش شدن آلودگي اين است كه افراد داراي كيست در مشاغل مربوط به مواد غذايي مثل نانوايي‌ها، رستوران‌ها و نظاير آن كار كنند و بدون رعايت بهداشت بعد از دفع كيست از مدفوع آن را به مواد غذايي انتقال داده و باعث آلودگي افراد زيادي شوند. به همين دليل است كه اكنون اين‌گونه كاركنان از طرف سازمان‌هاي بهداشتي آزمايش مي‌شوند تا در صورت وجود كيست در روده ابتدا درمان شوند. نكته ديگري نيز در مورد آميب مهم است و آن اين‌كه برخلاف بسياري از ميكروب‌هاي عامل اسهال مثل وبا و حصبه كه با كلرزني به آب از بين مي‌روند، آميب چون تك‌سلولي است با كلر از بين نمي‌رود و در صورتي كه در منطقه‌اي شايع شود، تنها راه مبارزه با آن جوشاندن آب است كه باعث مرگ انگل ميشود. به جز اسهال خوني، آميب مي‌تواند با نفوذ به كبد ايجاد آبسه در كبد كند. آبسه به تجمع چرك گفته ميشود كه باعث ورم و درد در كبد ميشود. درمان آميب در 2 مرحله شرح داده ميشود؛ مرحله اول درمان كيست‌هاست كه بايد در افرادي كه با غذا سر و كار دارند، حتي اگر اسهال نداشته باشند انجام شود. اين درمان با داروهايي مثل «يدوكينول» انجام ميشود. در مرحله دوم كه آميب با نفوذ به جداره روده باعث آسيب روده و اسهال خوني ميشود داروي «مترونيدازول» درمان انتخابي است كه بايد به همراه يدوكينول استفاده شود. همين دارو در آبسه‌هاي كبدي نيز درمان انتخابي است.
خوب بود ولی نشانه های اولیه و مزمنش را میخواستم
علائم معمولاً ۶-۲ هفته پس از خوردن کیست آغاز شده و بصورت اسهال ( که دفعات آن در طول روز ممکن است به ۱۲-۶ باربرسد.)درد شکم، دل پیچه خود را نشان می دهد.در مراحل مزمن ممکن است با بیماری های التهابی روده اشتباه شود و نیز امبوما در مرحله ی مزمن بیماری مشاهده میشود.این ضایعه در واقـع یـک لزیـون گرانولومـاتوز مزمن است که به صورت سفت دردناک و قابل حرکت می باشد.که این حالت نشانه ی حمله ی مکرر امیب به یک نقطه می باشد.
ممنونم از زحمات شما در ترویج علم.
خواهش، وظیفه اس
سلام آمیب کش های لومینال و بافتی کدامند و این که لومینال چیست؟
سلام و سپاس بابت مقالات علمی اقای دکتر من به امیب مبتلا هستم با انجام ازمایش مدفوع۳ بار پشت هم امیب در مدفوع دیده شد به تجویز دکتر برای ۱۰ روز هر ۸ ساعت ۳ تا مترونیدوزال ۲۵۰ یعنی روزی ۷۵۰ خوردم اما بعد از مصرف دارو و انجام ازمایش امیب در مدفوع نبود اما در مخاطی که دفع میکنم همچنان امیب هست نمیدانم چه باید بکنم؟
سلام عرض ادب
درمان درست برای آمیب هیستولیتکا مترونیدازوال بتهایی نمیباشد و باید در کنار مترو از دارویی یدوکینول 650 میلی گرم سه بار در روز به مدت 20 روز استفاده شود.
در ضمن بنده خانم دکتر هستم
با سلام مجدد، خانم دکتر .پزشک متخصص بیماری های گوارش گفتن در ازمایشی مدفوعی برای ۳ روزپشت سر هم که دادم تنها امیب گزارش شده و کیست نیست لذا ایشون برای من تنها مترو نیدازول تجویز کردن چون گفتن یدوکینول برای کیست امیبه. من ۱۰ روز هر ۸ ساعت ۳ تا مترو خوردم بعد از ۱۰ روز هم ازمایش مدفوع دادم هم ازمایش از مخاط که دفع میشد در مدفوع امیب نبود اما مخاط امیب گزارش شده بود به شدت لاغرم و نمیدانم چه کنم خانم دکتر منبت کنید راهنمایی کنید. سپاس فراوان
سلام عزیزم ابتدا بابت تاخیر در پاسخگویی معذرت میخواهم
باید عرض کنم بنده با احترام به متخصص مربوطه با نظر ایشون مخالفم در مواردی که آمیب حالت مهاجم دارد تنها مصرف مترو موثر نمی باشد و حتما باید در کنار ان از یدوکینون هم مصرف شود، دلیل مخاط و خون هم مهاجم بودن این انگل است زیرا به بافت روده حمله میکند پیشنهاد من این است اگرکه تا الان بهبود حاصل نشده یا نظر متخصص دیگری را جویا شوید یا یدوکینون که بسیار کمیاب هم شده را شروع کنید
مورد دیگر اینکه تشخیص کیست و تروف آمیب هیستولیتکا نیازمند یک پرسنل اکسپرت هست که گاها به دلیل نبود همچین پرنسلی باعث خطا در گزارش میشود
خانم دکتر چرا امیب هیستولیکا خون و مخاط دفع میشه؟ واقعا نمیدانم برای درمان درست باید چه کار کنم؟انشاالله سلامت و پاینده باشید
سلام با تشکر از شما بابت راهنمایی و پاسخ به سوال من خانم دکتر دوباره وقتی از یک پزشک بیماریهای عفونی گرفتم حالا توکل به خدا مراجعه میکنم و انشاالله نتیجه میگیرم راستی خانم دکتر در تهران منطقه شمس اباد منطقه ۴پایین تر از میدان ملت داروخانه ی دکتر اردلان خیابان استاد حسن بنا شمالی داروخانه اردلان یدوکینول فراوان دارند باز بی نهایت از شما سپاسگذارم انشاالله همیشه سلامت و موفق باشید
سلام بله معمولا پایتخت مشکل کمبود دارو خیلی کم رنگ تر از جاهای دیگه هست، بنده اهواز هستم و تقریبا نایاب شده بود این دارو
با سلام و سپاس فراوان از شما خانم دکتر خیلی مهربان و باسواد. خانم دکتر حالا من اگر یدوکینول رو تنها و بدون مت رو مصرف کنم البته تحت نظر پزشک برای از بین بردن انگل جواب میده؟ خوب البته در مخاطی که دفع میکنم رنگ خون کمرنگتر از قبل از مصرف مترو برای ۱۰ روزه خانم دکتر خیلی لاغر شدم و به شدت ریزش مو دارم.البته یک اقای دکتری متخصص پوست و مو هم تایید کردن که وجود عفونت در بدن باعث ریزش مو میشود باز هم یک دنیا سپاس و ارزوی سلامتی و موفقیت برای شما خانم دکتر مهربان
سلام عزیزم شما لطف دارید، نظر من بر استفاده ی همزمان هست و اینکه همین اسهال و دفع مخاط در جذب مواد غذایی اختلال ایجاد میکنه و طبیعتا باعث ضعف لاغری و سایر عواقب خواهد شد
سلام
من بیش ازیکماه خونریزی داشتم وبعدازازمایش متوجه شدم تروفوزوییت دارم.ده روز مترو استفاده کردمواما همچنان ۳۰درصدازخونریزی باقی مانده.ضمنایدوکینول هم از ۴روزپیش همزمان شروع کردم.چقدرزمان میبره تا خونریزی قطع بشه.ضمنامدفوع عادی دارم واسهال نیستم
سلام دوست عزیز
گرچه نیاز به اطلاعات تکمیلی هست ولی معمولا تا 10 روز دارو جواب خواهد داد و بنظرم تست را تکرار کنید
ممنون خانم دکتربابت پاسخگویی.سونو دادم ،ابسه کبدی نداشتم.درحالتی که تست بدم ومنفی بشه،اینکه مدفوع بشکل عادی درامده ومخاط بسیار کم شده اما خونریزی ادامه دارد میتواند نشانه زخم روده باشه که طی زمان بیشتری خوب بشه؟نگرانم بااتمام دوره۲۰روزه یدوکینول خونریزی تمام نشه
سلام خانم دکتر لطف میکنید نحوه ی مصرف مترونیدازول و یدوکینول را بیان کنید یعنی هر ۸ ساعت همزمان یدوکینول ۶۵۰ با مترو نیدازول با چه دوزی ؟ روزی ۳ مرتبه برای ۱۰ روز باید مصرف کنم؟ بسیار سپاسگذارم
سلام خانم دکتر من به امیب هیستولیکا مبتلا شدم طوری که مخاط خونی دفع میکردم بعد از ازمایش ابتلا تایید شد دکتر برای من مترونیدازول و یدوکینول تجویز کرد برای یک ماه
بعد از یک ماه امیب در نمونه ی مدفوع نیست اما در مخاط امیب همچنان هست حتی یک دوره ۸ روزه پرورومایسین هم مصرف کردم بهتر از یدوکینول تاثیر داشت خانم دکتر به نظرتون برای اینکه از مخاط روده ام هم دیگه نباشه چهکار باید بکنم چون خیلی ضعیف شدم
جای نگرانی نیست فقط زمان نیاز هست
سلام خانم دکتر چرا مخاط روده که در اثر ابتلا به امیب است با مصرف یک ماهه مترونیدازول و یدوکینول درمان نمیشه؟
سلام خانم دکتر من به امیب مبتلا هستم هم داروی پارارومایسین مصرف کردم هم یدوکینول و هم تینیدازول البته به همراه مترونیدازول در نمونه ی مدفوع نیست اما در مخاط خونی که دفع میکنم وجود داره واقعا درمان میشه؟ مثلا جراحی؟ سپاسگذار شما از پاسخ
ز
البته در نمونه ی مدفوعم وجود داشت انگل امیب بعد از خوردن قرص مترو و یدوکینول از مدفوعم پاک شدم اما همچنان درمخاط رودم هست
با سلام. برا بچه۳سال هیستولیتیکا گزارش شده درمانش مترونیدازول یا قرص تنیدازول و کوتریموکسازول و پروکید تجویز شده.آیا مناسبن این داروا؟؟