آب مروارید یا کاتاراکت و انواع آن/اطلاعات بیماری کاتاراکت

آب مروارید تیرگی عدسی طبیعی و شفاف چشم است. در افراد مبتلا به آب مروارید، دیدن با عدسی تیره چیزی شبیه به دیدن از پشت پنجره پوشیده از یخ یا مه آلود می باشد. دید تیره ناشی از آب مروارید خواندن، رانندگی (به ویژه در شب) یا دیدن حالت چهره دوستان را مشکل می کند.

اغلب آب مروارید به کندی پیشرفت می کند و در مراحل اولیه به دید فرد آسیبی نمی زند. اما با گذشت زمان، آب مروارید دید فرد را مختل می کند. در ابتدا، نور قوی تر و عینک آفتابی به فرد کمک میکند تا با آب مروارید کنار بیاید. اما اگر اختلال بینایی در فعالیت های روزانه فرد اختلال ایجاد نماید، آن وقت جراحی آب مروارید ضروری می باشد. خوشبختانه، جراحی آب مروارید فرآیندی بی خطر و اثربخش می باشد.

انواع کاتاراکت

 

· وابسته به سن

· مادر زادی

· ناشی از بیماری یا دارو

· کاتاراکت های ضربه ای

 

عوامل ایجاد کاتاراکت

 

· افزایش سن ( شایعترین عامل)

· سابقه خانوادگی کاتاراکت

· بیماریهای سیستمیک مانند دیابت

· سابقه اصابت ضربه به چشم یا سر

· قرار گرفتن طولانی مدت و بدون محافظ در معرض اشعه ماورابنفش خورشید

· التهاب یا صدمه قبلی چشم

· جراحی های قبلی چشم

· مصرف سیگار

· استفاده دراز مدت از برخی دارو ها مانند کورتون

 

 

 

علائم و نشانه های آب مروارید عبارتند از:

• تیرگی یا تاری دید
• افزایش مشکل دید در شب
• حساسیت به نور و روشنایی زننده
• دیدن «هاله» در اطراف نور
• تغییرات مکرر نمره عینک یا لنز طبی
• کمرنگ شدن یا زرد شدن رنگ ها
• دوبینی در یک چشم

در ابتدا، تاری دید ناشی از آب مروارید تنها ممکن است بخش کوچکی از عدسی چشم را تحت تاثیر قرار دهد و فرد از کاهش بینایی آگاه نباشد. بزرگ شدن آب مروارید، بخش بزرگتری از عدسی را تیره کرده و نوری که از عدسی عبور می کند را می شکند. این حالت علائم و نشانه هایی را ایجاد می کند که توجه فرد را جلب خواهد کرد.

 

علل زمینه ای آب مروارید

آب مرواريد ناشي از افزايش سن
آب مرواريد ناشي از افزايش سن شايعترين نوع آب مرواريد است درصد زيادي از افراد به آن مبتلا مي شوند و با افزايش سن شيوع آن افزايش مي يابد.

آب مرواريد ناشي از ساير بيماريها
اين نوع آب مرواريد در افرادي كه بيماريهاي مشخص ديگري از جمله ديابت (بيماري قند) دارند ديده مي شود. گاهي بروز آب مرواريد در رابطه با مصرف طولاني مدت بعضي از داروها مثل پرونيزولون مي باشد.

آب مرواريد ناشي از ضربه
گاهي بلافاصله پس از صدمات چشمي و گاهي سالها بعد از آن ديده مي شود.

آب مرواريد مادر زادي
بعضي از بچه ها با آب مرواريد به دنيا مي آيند يا اينكه در كودكي به آن مبتلا مي شوند كه معمولا در هر دو چشم است.

 

 

تشخیص آب مروارید یا کاتاراکت

براي تشخيص آب مرواريد بايد معاينه کامل چشم پزشکي توسط چشم پزشك متخصص انجام شود. براي تشخيص صحيح، معايناتي كه توسط چشم پزشك انجام مي شود شامل موارد زير مي باشد:

1- اندازه گيري قدرت بينايي

2-معاينه ظاهر چشم ها

3- بررسي حرکات چشم ها

4- معاينه با دستگاه اسليت لامپ

5- بررسي واکنش مردمک ها در برابر نور

6- تونومتري : با اين معاينه فشار چشم اندازه گيري مي شود. افزايش فشار ممكن است علامت گلوكوم (آب سياه) باشد.

7- گشاد كردن مردمك كه با مصرف قطره هاي چشمي صورت مي گيرد و به چشم پزشك اجازه مي دهد تا تمام قسمتهاي عدسي و شبكيه را كاملا معاينه كند.

 

عواملی که خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش می‌دهد عبارت‌اند از:

 

• افزایش سن
• دیابت
• نوشیدن مقدار زیاد الکل
• قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض نور خورشید
• قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان، مانند اشعه X و رادیوتراپی سرطان
• سابقه خانوادگی آب مروارید
• فشارخون بالا
• چاقی
• آسیب چشم یا التهاب قبلی
• جراحی چشم قبلی
• استفاده طولانی‌مدت از داروهای کورتیکواستروئیدی
• سیگار کشیدن

 

 کاتاراکت (آب مروارید) مادرزادی

 

مادرزادی به وجود هرگونه کدورت در عدسی به هنگام تولد می گوئیم. کاتاراکت مادرزادی می تواند شدت های مختلفی داشته باشد؛ کدورت های عدسی ممکن است پیشرونده نباشد و از نظر بینایی اهمیت نداشته باشد ویا در بعضی بیماران منجر به کاهش بینایی شدید شود. آب مروارید مادر زادی ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد.

از هر 1000 تولد 4 مورد در هنگام تولد یا کمی بعد از آن آب مروارید مادرزادی تشخیص داده می شود. کاتاراکت مادرزادی در همه موارد نیاز به عمل جراحی ندارد؛ اما در اکثر موارد جراحی لازم است. درآب مرواریدی که کدورت فقط در قسمت های محیطی عدسی باشد، به دلیل کاهش بینایی مرکزی ممکن نیاز به عمل نداشته باشد. همچنین کاتاراکت های خیلی کوچک ممکن است قابل توجه نبوده و نیاز به جراحی نداشته باشند.

علل کاتاراکت (آب مروارید) مادرزادی

شایعترین علت کدورت عدسی یا آب مروارید در بزرگسالان کهولت است؛ اما در نوزادان آب مروارید به دلایل متعددی نظیر: بیماری های ارثی، عفونت، مشکلات متابولیک (سوخت و ساز)، دیابت، ضربه، التهاب یا واکنش های دارویی بوجود می آید.

به عنوان نمونه آنتی بیوتیک های گروه تتراسیکلین که برای درمان عفونت های زنان حامله استفاده می شود، می تواند باعث بروز آب مروارید در نوزادان شود.

همچنین اگر مادر در طی حاملگی مبتلا به عفونت هایی مثل سرخک یا سرخجه (شایع ترین علت آب مروارید ناشی از عفونت)، آبله مرغان، سیتومگالوویروس، تبخال ساده، زونا، فلج اطفال، انفلوانزا، ویروس اپشتاین بار، سفلیس و سیتومگالوویروس شود، ممکن است نوزاد مبتلا به کاتاراکت مادرزادی شود.

به دلایل مشابهی ممکن است کودکان در سنین بالاتری مبتلا به آب مروارید شوند. به هر حال حوادث منجر به ضربه به چشم علت 40 درصد موارد کاتاراکت در کودکان بزرگتر است. همچنین در یک سوم موارد آب موارید در کودکان در بدو تولد وجود دارد اما تشخیص داده نشده است.

در انواع ارثی و سایر انواع کاتاراکت ممکن است اختلالاتی در تشکیل پروتئین های ضروری برای حفظ شفافیت عدسی طبیعی چشم رخ دهد.

انواع کاتاراکت یا آب مروارید مادرزادی

کاتاراکت پل قدامی – کدورت با حدود کاملا مشخص و در قسمت جلویی عدسی قرار دارد و به نظر می رسد بیشتر به صورت ارثی است.این نوع از کاتاراکت معمولا به اندازه ای کوچک است که نیاز به عمل جراحی ندارد.

کاتاراکت پل خلفی – کدورت با حدود مشخص اما در قطب پشتی عدسی دیده می شود.
کاتاراکت هسته ای یا نوکلئر – کدورت در قسمت مرکزی عدسی دیده می شود و شایع هرین نوع کاتاراکت مادرزادی است.

کاتاراکت نیلگون – معمولا در هر دو چشم شیرخوار و به صورت نقاط آبی رنگ کوچک در عدسی دیده می شود. معمولا این نوع آب مروارید اختلال دید ایجاد نمی کند. ظاهرا این نوع کاتاراکت ارثی است.

 

 

درمان

تنها راه درمان آب مروارید جراحی است. اکثر چشم‌پزشکان زمانی جراحی را توصیه می‌کنند که بیماری آب مروارید با کیفیت زندگی فرد تداخل کرده باشد و فرد در انجام فعالیت‌های روزمره نظیر رانندگی، مطالعه و غیره دچار مشکل شود. برای بیشتر افراد به دلیل آنکه آب مروارید مشکل زیادی ایجاد نمی‌کند به تأخیر انداختن عمل جراحی گزینه مناسب‌تری است. منتها این افراد می‌بایست به‌طور منظم ارزیابی گردند تا پیشرفت بیماری آب مروارید در آنها تحت نظر باشد.

عمل جراحی آب مروارید شامل برداشت عدسی کدورت یافته و جایگزینی آن با یک عدسی شفاف و مصنوعی می‌باشد. برای برخی افراد به دنبال استفاده از عدسی مصنوعی یکسری مشکلات بینایی دیگر ایجاد می‌گردد که می‌بایست به‌ وسیله عینک یا لنز کنترل شوند. عمل جراحی آب مروارید نیاز به بستری ندارد یعنی بیمار پس از عمل جراحی می‌تواند مرخص گردد.معمولاً پزشک با استفاده از بیهوشی موضعی، فرد را جراحی می‌کند و لازم است فرد در طول عمل هوشیار بماند. جراحی آب مروارید جز عمل‌های بی‌خطر و مؤثر می‌باشد.

 

روش هاي مختلف عمل جراحي آب مرواريد

عمل جراحي آب مرواريد به طور کلي به دو شکل انجام مي شود:

1- عمل آب مرواريد به روش داخل کپسولي يا اينترا کپسولار کاتاراکت اکسترکشن
2-عمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي يا اکسترا کپسولار کاتاراکت اکسترکشن
درعمل آب مرواريد به روش داخل کپسولي؛ عدسي به همراه کپسول احاطه کننده آن از چشم خارج مي شود و در نتيجه جائي براي کارگذاري لنز داخل چشمي باقي نمي ماند. اين روش در حال حاضر تقريبا کنار گذاشته شده و فقط در موارد خاصي؛ مثلا زماني که لنز دچار نيمه در رفتگي است و امکان حفظ کپسول عدسي وجود ندارد، بکار مي رود

در عمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي؛ پس از باز کردن قسمت قدامي کپسول عدسي، محتويات آن خارج شده و در نتيجه از محفظه کپسول عدسي ميتوان به عنوان محل کارگذاري لنز داخل چشمي استفاده کرد. اين روش خود به دو شکل : 1- با برش بزرگ و 2- با برش کوچک ؛ انجام مي شود

 

در عمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي با برش بزرگ؛ محل اتصال قرنيه به صلبيه ( ليمبوس) حدود 9 تا 11 ميلي متر باز مي شود و پس از باز کردن کپسول قدامي، هسته عدسي خارج مي شود و پس از شستن مواد باقيمانده عدسي، لنز داخل چشمي کار گذاشته مي شود و محل برش با 6 تا 9 عدد بخيه بسته مي شود . حدود دو تا سه ماه بعد بخيه ها برداشته مي شوند. پس حدود دو تا سه ماه طول مي کشد تا بينائي به حد نسبتا طبيعي برسد.بنابراين عيب اصلي اين روش را مي توان در طولاني بودن دوره نقاهت آن دانست. از آنجايي که با اين روش معمولا مقداري آستيگماتيسم ايجاد مي شود؛ ممکن است بينايي صد در صد نشده و براي اصلاح آن نياز به عينک دور باشد . هم اکنون در اکثر شهر هاي ايران اين روش با
روش خارج کپسولي با برش کوچک جایگزین شده است.

در عمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي با برش کوچک؛ از برش حدود 3 ميلي متري براي خارج کردن محتويات عدسي استفاده مي شود. به اين معني که هسته عدسي در داخل چشم خرد شده و سپس از طريق ساکشن از چشم خارج مي شود.

اين روش خود به دو نوع است.

1- تکنيک فيکو امولسيفيکيشن: که براي خرد کردن هسته عدسي از انرژي” ماوراء صوت (اولتراسوند)” کمک مي گيرد.

2-تکنيک فيکو ليزر: که براي خرد کردن هسته عدسي از انرژي “ليزر” کمک مي گيرد.

 

 

آب مروارید یا کاتاراکت و انواع آن/اطلاعات بیماری کاتاراکت