اسهال مسافرتی شایعترین بیماری است که مسافرین را درگیر میکند. همه ساله بین ۵۰-۲۰% مسافرین پروازهای بین الملل، تقریباً ۱۰ میلیون نفر، دچار اسهال می‌شوند. معمولاً علائم بیماری در هفته اول مسافرت بروز مینماید اما بهرحال در تمام مدت سفر حتی پس از بازگشت به خانه امکان ابتلا وجود دارد. مهمترین عامل خطر ، مقصد مسافر میباشد. سفر به کشورهای در حال توسعه نظیر امریکای لاتین، آفریقا، خاورمیانه و آسیا شانس ابتلا بالاتری دارند. بالغین جوان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و بیماران مبتلا به دیابت یا بیماریهای التهابی روده و کسانیکه از آنتی اسیدها و مهارکننده H2 استفاده میکنند در معرض خطر بیشتری هستند. استفاده از آب یا غذای آلوده، عامل اصلی عفونت میباشد.
● علائم شایع اسهال مسافرتی چیست؟
در اکثر موارد اسهال مسافرتی بطور ناگهانی شروع میشود. در طی بیماری، دفعات، حجم و وزن مدفوع افزایش مییابد. تغییر قوام مدفوع نیز بسیار شایع میباشد. بطور معمول، مسافر در طی روز، حدود ۴ تا ۵ مرتبه، دفع آبکی یا شلی را تجربه میکند. سایر علائم همراه و شایع عبارتند از تهوع، استفراغ، دل درد، نفخ، تب، تکرر ادرار و ضعف. اسهال مسافرتی در اکثر موارد خوش خیم بوده و در طی ۲-۱ روز بدون درمان بهبود مییابد و بندرت مخاطره آمیز است. در ۹۰% موارد طی یک هفته و در ۹۸% موارد در طی یکماه بهبودی کامل حاصل میشود.
● چه عواملی سبب اسهال مسافرتی میشود؟
عوامل عفونی علت اصلی اسهالهای مسافرتی میباشند. تقریباً در ۸۰% موارد، عامل اصلی، آنتروپاتوژنهای باکتریال میباشند. در کشورهای مورد مطالعه شایعترین عامل جدا شده اشریشیاکولی آنتروتوکسیک (ETEC) بوده است.
ETEC سبب بروز اسهال آبکی همراه دل درد و تب خفیف یا بدون تب میشود. علاوه بر ETEC عوامل باکتریال بیماریزای دیگر، ویروسها و انگلهای بیماریزای رودهای نیز میتوانند عامل بروز اسهال مسافرتی باشند.
● چگونه میتوان از ابتلا به اسهال مسافرتی پیشگیری کرد؟
زمانیکه به مناطقی مسافرت میکنید که احتمال آلودگی آب آشامیدنی وجود دارد در طی مسافرت خود به نکات ذیل توجه داشته باشید:
– از آب لوله کشی شهری جهت آشامیدن و یا مسواک زدن استفاده نکنید
– اگر در بطری آب آشامیدنی قبلاً باز شده است از آن استفاده نکنید
– از یخ استفاده نکنید مگر آنکه مطمئن باشید که از آب تصفیه شده تهیه شده است.
– محصولات لبنی و شیر غیر پاستوریزه استفاده نکنید
– سبزی و میوه خام نخورید دیگر آنکه پوست آن را خودتان کنده باشید.
– سالاد میوه خرد شده استفاده نکنید.
– کاهو و یا برگ خام سبزیجات دیگر (نظیر اسفناج) را نخورید
– از مصرف گوشت یا ماهی خام و یا نیم پز خودداری نمایید
– از خرید و مصرف غذاهایی که افراد دوره گرد در خیابان میفروشند خودداری نمایید
– نوشابه های گاز دار بسته بندی، چای و قهوه گرم، آب جوشیده و یا آب کلردار و یا یددار استفاده کنید.
جوشاندن آب باعث از بین رفتن عوامل مسبب اسهال شده و میتوانید از آن بیاشامید. آب را به مدت ۱ دقیقه بهخوبی جوشانده و پس از سرد شدن در دمای معمولی اتاق (یخ اضافه نکنید) استفاده نمایید. اگر به ارتفاعات بالا مسافرت میکنید آب را به مدت ۳ دقیقه بجوشانید.
● آیا استفاده از آنتی بیوتیکها به منظور پیشگیری از اسهال مسافرتی توصیه میشود؟
CDC ( مرکز کنترل بیماریها) استفاده از داروهای آنتی میکروبیال را جهت پیشگیری از اسهال مسافرتی توصیه نمیکند. مطالعات نشان داده است که بدنبال مصرف بیسموت ساب سالیسیلات و داروهای آنتی میکروبیال میزان شیوع اسهال مسافرتی کاهش پیدا میکند. مصرف ۲ قرص بیسموت سالیسیلات ۴ بار در روز و یا ۲ اُنس مایعات ۴ بار در روز سبب کاهش شیوع ابتلا به اسهال مسافرتی میشود. افرادی که آلرژی به آسپیرین دارند، باردار میباشند و یا کسانیکه از داروهای خاصی (نظیر ضد انعقادها، پروبنسید یا متوترکسات) استفاده میکنند مجاز به استفاده از بیسموت نمیباشند. علاوه بر این، نسبت به عوارض بیسموت خصوصاً سیاه شدن زبان و مدفوع بطور موقت و ندرتاً شنیدن صدای زنگ در گوش، بایستی هوشیار بود. به دلیل عوارض بیسموت نمیبایست جهت پیشگیری از اسهال بیش از ۳ هفته استفاده شود. بعضی از آنتی بیوتیکها با دوز یکبار در روز حدود ۹۰% در پیشگیری از اسهال مسافرتی موثر میباشند. با این وجود استفاده از آنتی بیوتیکها جهت پیشگیری توصیه نمیشود.استفاده از داروهای آنتی میکروبیال معمولی، شانس ابتلا به عوارض جانبی داروها و یا ابتلا به میکروبهای مقاوم را بیشتر میسازد. از آنجائیکه داروهای آنتی میکروبیال حساسیت مسافرین به میکروبهای پاتوژن مقاوم را بیشتر میکند و مقاومتی را در برابر ویروسها و انگلهای بیماریزا ایجاد نمیکند، میتوانند احساس امنیت کاذب به مسافر بدهد. بنابراین پایبندی جدی به اقدامات پیشگیری کننده توصیه میشود و در صورت نیاز به داروهای پروفیلاکتیک، میتوان از بیسموت ساب سالسیلات به عنوان داروی کمکی استفاده کرد.
● چه اقدامات درمانی برای اسهال مسافرتی موثر است؟
اسهال مسافرتی یک بیماری خودبخود محدود شونده است و اغلب بدون درمان خاصی بهبود مییابد. با این وجود، مایع درمان خوراکی جهت جایگزینی مایعات و الکترولیتهای از دست رفته سودمند میباشد. برای بالغین بطور معمول مایعات شفاف توصیه میشود. (مانند آب میوه تازه، دوغ، محلول ORS) در مسافرینی که بیش از سه مورد دفع مدفوع شل در طی ۸ ساعت داشتهاند خصوصاً اگر توام با تهوع، استفراغ، با دل درد، تب یا خون در مدفوع باشند میتوانند از آنتی بیوتیک درمانی بهره مند شوند و معمولاً به مدت ۵-۳ روز آنتی بیوتیک توسط پزشک تجویز میشود.
● چه مواقعی نباید از داروهای کاهش دهنده حرکات رودهای جهت درمان استفاده کرد؟
اسهال یک مکانیسم دفاعی بدن جهت به حداقل رساندن زمان تماس بین میکروب و مخاط روده میباشد و داروهایی نظیر لوپرامید، دیفنوکسیلات و پاراگوریک با کاهش حرکات رودهای باعث بهبودی اسهال میشود اما در عین حال زمان بیشتری برای باز جذب فراهم میکنند. در چندین مطالعه داروهای فوق جهت کاهش دوره اسهال موثر بودهاند. اما این داروها نباید در مسافرین با تب یا اسهال خونی استفاده شود زیرا در این صورت با به تأخیر انداختن پاکسازی دستگاه گوارش ازعامل پاتوژن، شدت بیماری افزایش مییابد. از آنجائیکه داروهای کاهش دهنده حرکات رودهای بدون نسخه در دسترس میباشد، استفاده غیر منطقی آنها نگران کننده میباشد. عوارض جانبی (مگاکولون توکسیک، سپسیس و انعقاد داخل عروقی منتشر) بدنبال مصرف این داروها گزارش شده است.
منابع: www.CDC.gov www.familydoctor.org
در طول سفر سبزی و میوه خام مصرف نکنید
مواد غذایی با بسته بندی بهداشتی استفاده کنید