اطلاعاتی در مورد سرطان چشم و انواع آن / سرطان چشم کودکان / رتینوبلاستوما علت و درمان
سرطان
سرطان بیماری است که از تکثیر غیر طبیعی سلول های بدن شروع می شود . در واقع سلول های بدن طبق یک برنامه تنظیم شده از بین می رود و سلولهای جدید جایگزین می شود .
گاهی اوقات این روند طبیعی از تنظیم خارج شده و سلولهای فرسوده از بین نمی روند و تشکیل توده می دهند که می تواند تبدیل به تومور بدخیم یا سرطان شود سرطان انواع مختلف دارد .
عموم مردم کمتر به سرطان چشم توجه دارند و خود را تحت معاینات دوره ای برای بررسی احتمال ابتلا به این بیماری قرار نمی دهند، این درحالی است که علم پزشکی امروز، برق زدن داخل چشم، مگس پران و تاری دید را از علائم این بیماری اعلام کرده است.
کره چشم حفره‌ای استخوانی در جمجمه است که حدود پنج سانتی‌متر عمق دارد و ساختمان نرم چشم را محافظت می‌کند.
تومورهای چشم شامل توده‌هایی است که داخل چشم ایجاد می‌شوند. البته تومورهای چشم فقط داخلی نیستند بلکه ممکن است در سطح کره چشم نیز ایجاد شوند که علاوه بر مشکلات دید، موجب جابه‌جایی کره چشم به طرفین می‌شوند یا چشم را به سمت بیرون هدایت می‌کنند.
تومورهای سطح چشم به صورت توده‌هایی با تغییر رنگ لایه‌های پوشاننده چشم مشخص می‌شوند.
تومور ممکن است به صورت تومور اولیه در هر بافتی از چشم ایجاد شود یا ممکن است تومور ثانویه بوده و چشم توسط بافت‌های مجاور مانند سینوس‌ها، مغز و حفره بینی یا سایر اندام‌های دورتر مورد تهاجم قرار گیرد.
بیشتر تومورهای چشمی خوش‌خیم هستند. تومورها هم کودکان و هم بزرگسالان را گرفتار می‌کند.
شایع‌ترین تومورهای خوش‌خیم در کودکان شامل درموئیدها و همانژیوم‌هاست و تومورهای بدخیم نیز شامل رتینوبلاستوماست.
شایع‌ترین تومورهای چشمی در بزرگسالان شامل تومورهای عروق خونی مانند همانژیوم، لنفانژیوم و نواقص عروقی، تومورهای اعصاب، چربی و سینوس‌های اطراف چشم است.
لنفوم شایع‌ترین تومور بدخیم چشمی در بزرگسالان است.تومورهای متاستاتیک چشم بیشتر از تومورهای اولیه پستان و پروستات ناشی می‌شود.
سرطان چشم از جمله بیماری هایی است که اگر به موقع تشخیص داده شود، می توان آن را به طور کامل درمان کرد اما در صورت عدم توجه به علائم و نشانه ها و تشخیص دیرهنگام، درمان تاثیر چندانی نخواهد داشت و حتی در مواردی منجر به تخلیه چشم خواهد شد.
بر این اساس لزوم آگاهی از علائم و نشانه های این بیماری و اهتمام ویژه هر یک از افراد جامعه به معاینات دوره ای چشم پزشکی به ویژه در صورت مشاهده این علائم، مانند سایر بیماری ها امری ضروری به نظر می رسد.
به تازگی گفته می شود که آمار ابتلا به سرطان های چشمی در کشور ما بالا رفته است، اما از آنجایی که آمار دقیقی در خصوص میزان شیوع بیماری ها در ایران وجود ندارد، به گفته متخصصان این رشته نمی توان به طور دقیق گفت میزان افزایشی که اکنون در زمینه تومورهای سرطانی داریم، به علت قدرت تشخیص بهتر و غربالگری بیشتر است یا اینکه شیوع آن بالاتر رفته است.
تومور های ناشی از سرطان چشم در میان سه لایه ی دیواره ی کره ی چشم رشد می کنند. بیرونی ترین لایه که همه می توانیم به راحتی آن را ببینیم، سفیدی چشم است. بخش روبرویی چشم که لایه ی شفافی روی عنبیه است، قرنیه نام دارد. لایه ی درونی شامل بافت های عصبی است که شبکیه ی چشم نام دارد. شبکیه ی چشم وظیفه ی دریافت نور و انتقال تصاویر به مغز را از طریق عصب باصره بر عهده دارد.
لایه ی مرکزی که تومور نیز در آن رشد می کند، لایه ی عروقی نام دارد. لایه ی عروقی از سه قسمت تشکیل شده که شامل عنبیه (Iris)، جسم مژگانی (Ciliary Body) و مشیمیه (Choroid) است. عنبیه در واقع همان قسمت رنگی چشم است که در پشت لایه ی شفاف موسوم به قرنیه قرار گرفته است. مردمک چشم بخش مرکزی عنبیه است که براساس نور محیط بزرگ یا کوچک می شود تا نور مناسبی را دیافت کند. همانطور که اشاره کردیم، تومور رشد کرده در این بخش، بافتی کوچک است که به آرامی رشد کرده و در سایر قسمت های بدن پخش می شود.
جسم مژگانی در واقع یک بافت ماهیچه ای است که اندازه ی مردمک را کوچک و بزرگ کرده و سایز لنزی را که در پشت عنبیه قرار گرفته، تغییر می دهد. در قسمت جلو، جسم مژگانی دارای ساختار مایع گونه است که بین عنبیه و قرنیه قرار می گیرد. توموری که در این قسمت ایجاد می شود به مراتب بزرگ تر بوده و شانس بیشتری برای پخش شدن در سایر قسمت های بدن دارد.
سومین قسمت از لایه ی عروقی، مشیمیه نام دارد. این بخش از لایه ی عروقی که شامل لایه ای ار رگ های خونی است وظیفه ی انتقال اکسیژن و مواد مغذی به چشم را بر عهده دارد. اغلب تومور های ناشی از سرطان چشم در این لایه دیده شده اند. سایز توموری که در این لایه ایجاد می شود در مقایسه با دو لایه ی پیشین بسیار بزرگ تر بوده و شانس پخش شدن سرطان به سایر ارگان ها از طریق تومور در این لایه نیز بسیار بیشتر است.
علائم سرطان چشم در بزرگسالان
در بزرگسالان سرطان چشم با جلو آمدن چشم مشاهده می‌شود.
از علائم بارز آن در مراحل اولیه
• پف و تورم روی پلک
• درد در کاسه چشم
• رانده شدن چشم به یک سمت
• قرمزی شدید کره چشم می باشد.
در زیر بعضی علائم رایج تومورهای چشمی آمده است:
ـ ملانوم معمولا علائم زودرس ندارد و تنها کمی مشکلات بینایی ایجاد می کند، خونریزی و درد در صورت بزرگ بودن تومور اتفاق می افتد.
ـ همانژیوم مشیمیه تومورهای غیرسرطانی چشم است که از عروق خونی ناشی می شود و موجب کاهش دید مرکزی و نامنظمی شبکیه می شود.
ـ تومور عصب کروئید یک لکه مشابه خال پوستی است که می تواند به کاهش دید مرکزی یا محیطی منجر شود.
ـ تومورهای ملتحمه در سطح خارجی چشم ایجاد می شود و به درد و مشکلات بینایی می انجامد.
ـ تومورهای پلک با درد، تورم، مشکلات دید و مشکلات مربوط به کانال اشک مشخص می شوند.
رتینوبلاستوما چیست؟
از تومورهای شایع چشمی در کودکان رتینوبلاستوماست. اگرچه رتینوبلاستوما در هر سنی اتفاق می‌افتد ولی این عارضه در کودکان زیر پنج سال، بخصوص زیر دو سال رایج‌تر است.
رتینوبلاستوما یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در کودکان است. رتینوبلاستوما یک سرطان بدخیم بافت شبکیه چشم است.
در واقع، این تومورها دومین و در بعضی کشورها سومین تومور شایع دوران کودکی است؛ بنابراین با توجه به میزان بالای شیوع، باید زود و بموقع نسبت به تشخیص و درمان آنها اقدام کرد.
این بیماری به وسیله جهش ژنی ایجاد می‌شود که یک مورد در هر ۱۰۰۰ نفر اتفاق می‌افتد. اغلب تنها روش درمان خارج کردن چشم است و درغیر این صورت کشنده است.
حدود ۴۰ درصد رتینوبلاستوماها ارثی است. این نوع از راه آزمایش‌های ژنتیکی و آزمایش خون مشخص می‌شود. اگر والدین رتینوبلاستوما داشته باشند کودک آنها نیز در معرض خطر ابتلای بالایی است.
پزشکان توصیه می‌کنند این کودکان تا سه سالگی هر ماه یک آزمایش چشم انجام دهند. تومورهای رتینوبلاستوما روی شبکیه (بافت عصبی‌ای که پشت چشم قرار دارد، نور را احساس کرده و به صورت تصویر از راه عصب بینایی به مغز می‌فرستد) قرار می‌گیرند و اگر تحت درمان قرار نگیرند از راه کانال بینایی به مغز انتقال می‌یابند یا به سایر ارگان‌ها دست‌اندازی می‌کنند. این مشکل در نیمی از کودکان جهان کشنده است.
رتینوبلاستوما (به انگلیسی: Retinoblastoma) یا تومور شبکیه نوعی سرطان پیشرونده سریع است که در سلولهای شبکیه چشم رشد می‌کند. در کشورهای توسعه‌یافته نزدیک به ۹۵ درصد موارد این سرطان درمان می‌شود . این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه این رقم کمتر از ۵۰٪ است.
این سرطان از سرطان‌های شایع کودکان زیر ۵ سال است. از هر ۱۵ هزار کودک یک نفر به رتینوبلاستوم مبتلا می‌شود.
تاکنون هیچ عامل پیشگیرانه ای برای این سرطان پیدا نشده است.
شناخت علایم زودهنگام و تشخیص به موقع در رتینوبلاستوما بسیار حائز اهمیت است . چون با تشخیص به موقع ۹۸٪ از مبتلایان بهبودی کامل پیدا می کنند.
نگارنده ۱۵ دقیقه وقت لازم دارد تا شما را با تمام زوایای این بیماری آشنا کند.
شاید آگاهی شما روزی نجاتبخش کودکی بی گناه و دوست داشتنی باشد.
طبقه بندی
دو نوع از این سرطان وجود دارد. شکل ارثی و غیر ارثی. حدود ۵۵ درصد موارد به نوع غیر ارثی آن دچار می‌شوند. اگر در خانواده سابقهٔ این بیماری وجود نداشته باشد نوع غیر ارثی برای آن در نظر گرفته می‌شود که «اسپورادیک» نامیده می‌شود، اما این لزوماً دلیل نمی‌شود که نوع بیماری غیر ارثی باشد.
در دو سوم موارد بیماری در یک چشم بروز می‌کند و در یک سوم باقی‌مانده هر دو چشم دچار عارضه می‌شوند. در برخی موارد غدهٔ پینه‌آل نیز گرفتار می‌شود
علت رتینوبلاستوما
بشر همواره در حستجوی علت پدیده هاست ، مسلما رتینوبلاستوما هم علتی دارد.
علت رتینوبلاستوما کشیدن سیگار و چاقی و تغذیه نادرست نیست ، علت رتینوبلاستوما مربوط به ژنهاست. تا کنون سه دلیل ژنتیکی مختلف برای رتینوبلاستوما شناخته شده است که از سه روش متفاوت موجب این بیماری می شوند:
۱- جهش ژن های RB1
۲- فعال شدن انکوژن
۳- حذف بخشی از کروموزوم ۱۳
روش تشخیص رتینوبلاستوما
انجام آزمایش‌های زیر به تشخیص این عارضه کمک می‌کند: نمونه‌برداری از مغز استخوان و آزمایش‌های مایع مغزی نخاعی در مواردی که تومور پیشرفت کرده باشد، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی مغز، بررسی چشم با نور، سونوگرافی چشم، اسکن استخوان، آزمایش خون.
چطور پیشگیری کنیم؟
مشاوره ژنتیکی، خطر ابتلا به رتینوبلاستوما را مشخص می‌کند. این مشاوره در صورت وجود فردی با این بیماری در خانواده بسیار ضروری است.
برای بررسی چشم با نور معمولا از قطره‌ای استفاده می‌کنند تا پزشک بتواند بدون مشکل بیمار را بررسی کند.
با توجه به سن کودک این آزمایش ممکن است با بیهوشی انجام شود.
پیشگیری و درمان به موارد زیر بستگی دارد:
مرحله بیماری
سن بیمار
اندازه و تعداد تومور
کاهش دید
وجود رتینوبلاستومای سه وجهی.
نشانه‌ها
تفاوت رنگ و رفلکس فلاش دوربین در چشم کودک مبتلا
معمولاً تشخیص آن توسط والدین با نگاه کردن به عکس‌های یادگاری ممکن می‌شود. هنگامی‌که فلاش دوربین روشن شود٬ در عکس چشم‌ها قرمز هستند. اما مردمک در این بیماری سفید رنگ (لکوکوریا) به نظر می‌رسد و بازتاب عادی قرمز رنگ در وسط مردمک دیده نمی‌شود. علامت مهم دیگر درخشش چشم در تاریکی است. در بچه‌ها ممکن است انحراف چشم هم دیده شود.
علائم تومور رتینوبلاستوما
رفلکس چشم (مانند چشم گربه) :
که این حالت بیشتر در عکاسی از چشم کودک ظاهر می شود و شبیه به برق زدن چشم می باشد
استرابیسم (لوچی چشم):
یکی دیگر از علائم وجود این تومور لوچی چشم می باشد که بطور ناگهانی ظاهر می شود
قرمزی و التهاب چشم :
اکثر مبتلایان به تومور رتینوبلاستوما دچار علامت قرمزی و التهاب چشم می شوند که شبیه حساسیت یا عفونت ظاهر می شود تغییر رنگ عنبیه کم بینایی بزرگ شدن مردمک نیز از علائم دیگر وجود این نوع تومور می باشد .
علایم شایع در تومور چشمی رتینوبلاستما عبارتند از:
۱٫ ایجاد و درخشش نقطه سفید و براقی در مرکز یک و یا هر دو چشم
۲٫ حرکت هر چشم در جهتی متفاوت
۳٫ قرمز شدن سفیدی چشم
۴٫ تورم چشمان
۵٫ ایجاد هر تغییر نا متعارف و عجیب در چشم
۶٫ وجود سابقه سرطان چشم در اعضای فامیل (دور یا نزدیک) حتی بدون بروز وجود علائم دیگر
۷٫ اختلال در قدرت، کیفیت و یا میدان دید
درمان تومور رتینوبلاستوما:
درمان بیماری به دانستن تعداد، موقعیت و اندازه تومورها در چشم بستگی دارد. هدف از درمان ابتدا رهایی از سرطان و بعد حفظ بینایی کودک است. بعضی از درمان‌ها ممکن است به تغییر بینایی در چشم بیمار منجر شود.
تومورهای کوچک ممکن است با لیزر یا فریز کردن جراحی شوند. اشعه ایکس برای تومورهای موضعی و همین طور تومورهای بزرگ‌تر استفاده می‌شود.
اگر تومور به چشم دیگر هم منتشر شود، شیمی‌درمانی مفید خواهد بود. اگر تومور به هیچ روش درمانی جواب ندهد، چشم باید تخلیه شود. گاهی این روش به عنوان درمان اول انتخاب می‌شود.
اگر سرطان به هر دو چشم منتشر نشده باشد، معمولا در بیشتر موارد بیماری قابل درمان است.
در بعضی موارد ممکن است نابینایی اتفاق بیفتد. تومور ممکن است از راه عصب بینایی به حدقه چشم منتقل شود و به مغز، ریه‌ها و استخوان‌ها منتشر شود. برای تومورهای کوچک، درمان فقط روی ضایعه انجام می‌گیرد.
در حالی که کودک خواب بوده یا تحت بیهوشی است، یکی از دو روش زیر انجام می‌شود:
درمان به وسیله سرما:
در این روش تومور فریز می‌شود. این درمان معمولا بیش از یک بار با فاصله حداقل یک ماه انجام می‌شود.
لیزر درمانی:
از لیزر برای گرم کردن تومور استفاده می‌شود. درمان معمولا طی چند جلسه با فاصله درمان سه تا چهار ماه انجام می‌شود.
پس از مراجعه به پزشک متخصص و تایید این نوع تومور روشهای درمانی متناسب پیشنهاد می شود
روشهای رایج درمانی تومور رتینوبلاستوماشامل:
- جراحی
- کرایوتراپی
- لیزر درمانی
- ترموتراپی
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
شیمی درمانی به سه روش انجام می پذیرد :
شیمی درمانی سیستمیک:
تزریق داروی شیمی درمانی از طریق رگ
شیمی درمانی subtehon :
تزریق داروی شیمی درمانی از طریق غشای پوشاننده عصب و عضله به پشت کره چشم
شیمی درمانی شریان افتالمیک:
تزریق داروی شیمی درمانی از طریق آنژیوگرافی بداخل شریان افتالمیک
شیمی درمانی مستقیم شریان تومور
در این روش داروی شیمی درمانی با حجم بیشتر مستقیما وارد شریان خون رسان تومور رتینوبلاستوما می گردد . بدین صورت که کاتتر مخصوص تحت هدایت دستگاه تصویربرداری از طریق کشاله ران راست وارد شریان افتالمیک چشم شده و پس از اطمینان از محل قرار گیری کاتتر, ترکیب داروی شیمی درمانی بصورت آهسته تزریق می شود . انجام این عمل تحت بیهوشی می باشد . پس از اتمام تزریق داروی شیمی درمانی کاتتر از کشاله ران خارج شده و محل شکاف با فشار دست کمپرس می شود تا از خونریزی کشاله ران جلوگیری شود.
تکنیک جدید درمان سرطان چشم
محققان امریکایی، تکنیک جدیدی را برای درمان نوعی سرطان چشم موسوم به رتینوبلاستوما یا تومور شبکیه ارائه داده‌اند که مانع از نابینایی یا مرگ در کودکان مبتلا به شکل‌های پیشرفته این بیماری می‌شود.
به گزارش سرویس علمی ایسنا، طی سال‌های اخیر، تکنیک «شیمی‌درمانی تزریق عروق چشمی» برای درمان این سرطان ارائه شده که در آن کاتتر ریزی در داخل عروقی فرو برده می‌شود که جریان خون و شیمی‌درمانی را مستقیما به داخل چشم و تومور می‌برد. این درمان که اواخر دهه ۱۹۸۰ ارائه شد، کارآیی درمان چشم را ارتقا و عوارض جانبی را کاهش می‌دهد.
با این حال، بسیاری از کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما نامزدهای خوبی برای تجربه‌کردن این تکنیک نیستند چون کاتترها در مقایسه با شریان‌های کوچک، بزرگ بوده و جریان‌یافتن خون به چشم را محدود می‌کنند. این امر موجب بروز نوعی فشار می‌شود که جریان خون و شیمی‌درمانی را از چشم و تومور دور می‌کند.
محققان در بیمارستان سینسیناتی، «تکنیک همجوشی دو کاتتر» را ارائه داده‌اند که شامل متورم‌کردن بالنی ریز در عروق کاروتید خارجی است تا مانع از بروز فشار شود و جریان‌یافتن مواد شیمی‌درمانی و خون به چشم و تومور را تضمین کند.
دانشمندان با اعمال دارویی به نام verapamil تکنیک خود را ارتقا دادند چون این دارو جریان‌یافتن مواد شیمی‌درمانی به تومور را افزایش می‌دهد و توانایی تومور در پمپاژکردن این مواد به بیرون (پیش از عملکرد آنها روی تومور) را مسدود می‌کند. این تکنیک ایمن و کارآمد بوده و برای ارائه شیمی‌درمانی به چشم به ویژه در بیماران مبتلا به رتینوبلاستوما (که نمی‌توانند از درمان همجوشی معمولی استفاده کنند) قابل اعمال است.
از ۱۹ چشم متعلق به ۱۷ بیمار در این مطالعه، ۱۱ چشم با شیوه جدید نجات یافتند. با این حال، مطالعات بیشتری روی تکنیک جدید دو کاتتر ادامه دارد و مزیت‌های آن باید در تحقیقات بالینی بزرگ‌تر تایید شوند.
سلام من بچه ۵سال دارم اول چشم او واسم داشت دکتر گفت رگ اشک او بستس اما حالا چشمش زده بیرون ولی هیچ کاری دکتر نمیکنه همه ازمایشارو گرفته هیچ کس دردش رو نمی فهمه