اریتراسما Erythrasma
تعریف:
عفونت مزمن طبقه شاخی پوست بوده و معمولا چین های بدن از جمله بین انگشتان پا ، کشاله ران و نواحی پری آنال ، زیر پستان ها و زیر بغل را گرفتار می سازد . ضایعات بیماری بصورت لکه ها یا ماکول های قرمز ، قهوه ای و یا قرمز مسی خشک و بدون ترشح و التهاب و بدون پوسته ریزی می باشند ممکن است پوسته ها یا شوره های ریزی در سطح ضایعات دیده شود .
عامل و انتشار بیماری:
باکتری از از جنس کورینه باکتریوم عامل اتیولوژیک این بیماری می باشد . جنس کورینه باکتریوم عامل مسبب بیماری های دیگر پوستی مانند ترایکومایکوزیس اگزیلاریس و پیتدکراتولایزیس ( Pitted Keratolysis ) نیز می باشد . گونه کورینه باکتریوم مینوتیسیموم ( Corynebacterium minutissimum ) عامل اختصاصی این بیماری می باشد و شایع ترین محل عفونت چین های کشاله ران است . این بیماری در نردان شایع تر می باشد البته شیوع جنسی آن در مناطق جهان متفاوت است به طوری که در یک مطالعه آینده نگر طولی و مشاهده ای ( Longitudinal and Observational ) در کزیک شیوع بیماری در زنان بیشتر گزارش شده است . و نیز در نواحی گرم و مرطوب بیشتر دیده می شود . بیماری دارای انتشار جهانی می باشد . برخی از فاکتورهای مستعد کننده بیماری عبارتند از تعریغ بیش از حد ، چاقی ، دیابت ملیتوس و حالات و وضعیت های مربوط به اسیب و اختلال سیستم ایمنی .
علائم بالینی :
ضایعات به صورت ماکول یا لکه هائی با حد و مرز مشخص و غالبا به رنگ قرمز ،قرمز مسی ، قرمز متمایل به قهوه ای ، براق و گاهی پوشیده از شورههای ظریف و اردی شکل دیده می شود . در ضایعات پوستی این بیماری وزیکول و ترشح دیده نمی شود و معمولا دارای التهاب خفیف و گاهی خاش اندکی می باشند . بیماری تمایل به انتشار به سایر نقاط بدن را ندارد و اغلب در نواحی چین دار بدن مشاهده می شود . موهای الوده مبتلا نمی شوند . عامل بیماری ممکن است به همراه استافیلوکوک ، سودوموناس و یا درماتوفیت نیز دیده شود . در اثر تابیدن چراغ وود ( Wood s lamp ) در محل ضایعه فلورسانس قرمز مرجانی یا لعلی و درخشانی دیده می شود
تشخیص آزمایشگاهی
روش نمونه برداری :
پس از تمیز کردن محل ضایه با الکل ۷۰درصد ، از اطراف ضایعه به کمک تیغ بیستوری استریل اقدام به تراشیدن پوسته یا شوره ها می گردد و پوسته های حاصل را روی یک اسلاید میکروسکوپی تمیز جمع آوری می نمائیند .
تاکید آزمایشگاه هنگام نمونه برداری از ضایعات پوستی مشکوک به عفونت های قارچی ، همواره بر توصیه به بیمار برای عدم شستشو و استحمام محل ضایعات با آب و صابون و دسایر دتر جنت ها از ۳ روز قبل از مراجعه به آزمایشگاه است . بر طبق نظر امونس ( C.W.Emmons ۱۹۷۷ ) با شروع درمان ضد قارچی جواب های آزمایشگاهی نیز شروع به به منفی شده می نمایند ، بنابر این توصیه به بیمارمبنی بر عدم استعمال از داروهای ضد قارچی یا عوامل ضد عفونی کننده حئاقل از ۱۰ روز تا ۲ هفته قبل از مراجعه به آزمایشگاه از بروز پاسخ منفی کذب آزمایشگاهی می کاهد . در مورد اریترسما نکته ای را باید اضافه کرد این است که در صورتی که آزمایش با چراغ وود بخواهد انجام شود ، بیمار از حداقل از یک تا دو روز قبل از مراجعه به آزمایشگاه محل ضایعات را با آب خالص نیز نشسته باشد . علت این است که ترکیبات پورفرینی که از متابولیت های باکتری عامل بیماری است و در اثر تابش نور چراغ وود فلورسانس قرمز مرجانی نشان می دهد در آب محلول بوده و بعد از شستشوی محل ضایع با آب آزمایش چراغ وود پاسخ منفی کاذب خواهد داشت
آزمایش مستقیم میکروسکوپی:
قسمتی از پوسته ها را روی لام تمیز قرار داده و روی آن یک قطره اتر به منظور از بین بردن چربی موجود در پوسته ها ریخته و بعد از تبخیر شدن آن ، روی پوسته ها یک قطره آب ریخته و یا کنار تیغ بیستوری و یا بین دو لام انها را روی لام پخش و له می کند و بعد از خشک شدن با حرارت مختصری نمونه را ثابت کرده و سپس با استفاده از محلول بلودو متیلن به مدت ۳- ۵ دقیقه آن را رنگ کرده ، بعد از رنگ آمیزی ، لام را به آرامی و با جریان بسیار ملایم آب شسته و سپس بعد از خشک شدن با استفاده از روغن ایمرسیون و عدسی شیئی ۱۰۰ مورد مشاهده قرار می دهند . کورینه باکتریوم مینو تسیموم در صورت وجود به صورت رشته های ظریف ، کوتاه ، نازک ، و دارای انشعاب به قطر کمتر از یک میکرون که به آسانی با عناصر باسیلی یا کوکسی شکل تقسیم می شوند ، دیده می شود این عناصر در داخل و خارج سلول پوستی مشاهده می گردند .
برای ثابت کردن لام می توان از البومین تخم مرغ و یا محلول فیکساتور بوان (با همان فرمولاسیونی که در آزمایشگاه انگل شناسی استفاده می شود ) نیز بهره گرفت .
رنگ آمیزی متیلن بلو :
دو نیم گرم پودر متیلن بلو را در ۱۰۰ میلی لیتر الکل اتیلیک ۹۵ درصد حل کنید از این رنگ برای تجسس عوامل اریتراسما ،تنیا ورسیکالر و پیتروسیوریازیس (درماتیت سبوروئیک) می توان استفاده نمود .
کشت :
در آزمایشگاه بطور معمول کشت داده نمی شود مگر آنکه اهداف اهداف پژوهشی خاص مورد نظر باشد که در این صورت می توان از محیط های کشت غنی میکروبیولوژیکی مانند ژلوز خوندار و یا محیط BHI استفاده کرد .
تشخیص افتراقی:
ضایعات این بیماری قابل اشتباه با بیماری هایی مانند گال ، شپشک عانه (Phitrius pubis ) ، کچلی کشاله ران ، کاندیدیازیس ، درماتید تماسی ، پسوریازیس و پیتریازیس ورسیکالر می باشد .
پیش آگهی و درمان :
موارد مزمن بیماری بیشتر از حالات حاد آن مشاهده می شود . برای درمان از محلول تیوسولفات سدیم ۲۰% یا پماد گوگرد ۳% و یا از پماد کراتو لیتیک مانند پماد وایت فیلد بصورت موضعی استفاده می شود . داروی انتخابی اریترو مایسن خوراکی به مقدار یک گرم در روز و به مدت ۵ روز می باشد که پاسخ رضایت بخشی دارد . پنی سیلین و گریزو فولوین روی این بیماری اثری ندارد . از پوویدین یده یا اسید فوسیک ( Fucic Acid ) نیز می توان بطور موضعی برای درمان استفاده کرد .تترا سایکلین و کلرانفنیکل از دارو های موثر دیگری هستند ولی استفاده از کلرانفنیکل به دلیل اثرات سرکوبگری مغز استخوان که منجر به نوتروپنی ، آگرانولوسیتوز و آنمی آپلاستیک می شود محدود گردیده است .
عفونت بین انگشتان پا معمولا به در مان مقاوم است . در این گونه واقع و نیز در موارد نارسایی یا نقص درمانی به جز پماد وایت فیلد ، از محلول موضعی دیگری مانند کلیندا مایسین ، پماد سدیم فوزیدات ( Sodium fusidate ) و صابون های ضد باکتری برای پیشگیری و درمان می توان استفاده نمود .
در مقایسه با تترا سایکلین ، استفاده از اریترومایسین در مواردی گرفتاری نواحی آگزیلا و کشاله ران و تا حدودی نواحی بین انگشتان اثرات بهتری دارد باید توجه داشت که شستشوی روزانه محل ابتلا با آب و صابون در کنار درمان طبی در ریشه کن کردن عفونت موثر است .